Πρόσφατη νομολογία
19 Απρ 2024
ΣτΕ 293/2024 Τμ.Ε: Παραπομπή στην Ολομέλεια της κρίσης για τη συνταγματικότητα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού για κίνητρα στη δόμηση & τα ύψη των κτιρίων
Ο αιτών Δήμος Αλίμου, εκπροσωπώντας το συλλογικό συμφέρον των δημοτών του και ενδιαφερόμενος για την προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος και του επιπέδου ζωής των κατοίκων του, επιδιώκει την ακύρωση της οικοδομικής άδειας της Υπηρεσίας Δόμησης του Δήμου Αλίμου, δυνάμει της οποίας ανέκυψαν στην κρινόμενη υπόθεση ζητήματα συνταγματικότητας του συστήματος κινήτρων του Ν.Ο.Κ., με την οποία επετράπη η ανέγερση νέας εξαώροφης (οκταώροφης κατά το σκεπτικό) οικοδομής επί PILOTIS σε ακίνητο επί της οδού ... αρ. ... του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου του Δήμου Αλίμου. Σημειώνεται ότι δεν υφίσταται ζήτημα «ενδοστρεφούς δίκης», παρά το γεγονός ότι η Υ.ΔΟΜ. που εξέδωσε την προσβαλλόμενη οικοδομική άδεια αποτελεί υπηρεσία του αιτούντος Δήμου, διότι, μεταξύ άλλων, η οικοδομική άδεια δεν εκδίδεται από όργανο του αιτούντος Δήμου, το οποίο ενεργεί υπό την ιδιότητα και τις εγγυήσεις δημοτικού υπαλλήλου, αλλά «αυτομάτως» από το ηλεκτρονικό σύστημα του Τ.Ε.Ε. e-adeies, με πρωτοβουλία και «ευθύνη» ιδιώτη μηχανικού ή τεχνικής εταιρείας, ύστερα από την ηλεκτρονική υποβολή του σχετικού φακέλου, χωρίς παρέμβαση της Υ.ΔΟΜ.. Το γεγονός ότι η προσβαλλόμενη οικοδομική άδεια εκδόθηκε αυτομάτως από το ηλεκτρονικό σύστημα του Τεχνικού Επιμελητηρίου e-adeies, δεν αναιρεί την ιδιότητα της οικείας Υ.ΔΟΜ., ως εκδότη της άδειας, τα όργανα της οποίας υποχρεούνται σε έλεγχο της εκδοθείσας πράξης σε περίπτωση καταγγελίας και είναι αρμόδια για την ανάκλησή της. Το Σύνταγμα επιβάλλει στον νομοθέτη (τυπικό και κανονιστικό) να ρυθμίσει τη χωροταξική και πολεοδομική διαμόρφωση της χώρας με βάση ορθολογικό σχεδιασμό, υπαγορευόμενο από πολεοδομικά κριτήρια, με σκοπό την ορθή ανάπτυξη των οικισμών, την προστασία του περιβάλλοντος, τους βέλτιστους δυνατούς όρους διαβίωσης και την οικονομική ανάπτυξη στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας (βιώσιμης ανάπτυξης). Συνάμα, για τη θέσπιση των σχετικών ρυθμίσεων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, τόσο από τη Διοίκηση όσο και από τον τυπικό νομοθέτη, τα πορίσματα και οι εφαρμογές των επιστημών της χωροταξίας και της πολεοδομίας, ώστε η επιδιωκόμενη νομοθετική ρύθμιση να καταστεί συνταγματικώς επιτρεπτή, σεβόμενη την συνταγματικώς κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας. Συνεπώς, καθίστανται αντισυνταγματικές οι ρυθμίσεις και τα μέτρα που επιφέρουν επιδείνωση των όρων διαβίωσης και υποβάθμιση του φυσικού ή του οικιστικού περιβάλλοντος, επιταγή υποκείμενη στον οριακό έλεγχο του ακυρωτικού δικαστή. Αναλυτικά, ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (Ν.Ο.Κ. - Ν. 4067/2012), από κοινού µε τον υπερκείµενο προγραµµατισµό (χωροταξικός - πολεοδοµικός σχεδιασµός για τους όρους δόµησης, αστικός σχεδιασµός για το ιδεατό στερεό και τον επιτρεπόμενο σταθερό όγκο) και το θεσμοθετημένο πλαίσιο που αφορά στον τρόπο έκδοσης αδειών και τον έλεγχο των κατασκευών, συνιστούν το αδιάρρηκτο τρίπτυχο που ρυθμίζει τον σχεδιασµό, τη µελέτη και την υλοποίηση κάθε τεχνικού έργου στον χώρο. Ο Ν.Ο.Κ. εκτιμά τις ιδιαιτερότητες των περιοχών της πόλης που χαρακτηρίζονται από υψηλές πυκνότητες, αποσαθρωµένο κτηριακό απόθεµα ακατάλληλο για αναβάθµιση, καθώς και τις συνθήκες σε παλαιότερες περιοχές της πόλης µε κατακερµατισµένη µικρή ιδιοκτησία που οδηγούν συχνά σε χαµηλής ποιότητας ανάπτυξη. Ωστόσο, ως προς την προκύπτουσα αύξηση του ύψους των οικοδομών τονίζεται ότι η ίδια προξενεί δυσμενείς συνέπειες στους περιοίκους και το οικιστικό περιβάλλον λόγω της μείωσης του φωτισμού, του ηλιασμού και του αερισμού, της στέρησης της θέας και του αντιαισθητικού συμφυρμού χαμηλών και υψηλών κτιρίων, ιδίως σε περιοχές όπου υφίσταται χαμηλή δόμηση ή σώζονται κτίρια παλαιότερων εποχών. Καταληκτικά, οι διατάξεις των άρθρων 10 παρ. 1 περ. α΄, 15 παρ. 8 περ. δ΄, 17 παρ. 6, 19 παρ. 2 περ. α΄ ii και 25 παρ. 1 του Ν.Ο.Κ., δεν αφορούν απλώς τον «τρόπο παραγωγής κτιρίων» ούτε έχουν απλώς τεχνικό χαρακτήρα, αλλά είναι προεχόντως πολεοδομικής φύσης διότι τροποποιούν τους όρους δόμησης που προβλέπει το πολεοδομικό καθεστώς των περιοχών στις οποίες εφαρμόζονται. Οι δε ρυθμίσεις αυτές, οι οποίες έχουν άμεσο και οριζόντιο χαρακτήρα και στερούνται μελέτης, συντελούν στην αύξηση της συνολικής δόμησης και της οικιστικής πυκνότητας, ενώ παράλληλα αλλοιώνεται ο χαρακτήρας οικισμών στους οποίους με ειδικά πολεοδομικά διατάγματα έχουν θεσπισθεί συγκεκριμένοι όροι δόμησης, σύμφωνα με τις ανάγκες και την φέρουσα ικανότητα κάθε οικισμού. Το Δικαστήριο έκρινε την αντισυνταγματικότητα των επίδικων άρθρων του Ν.Ο.Κ. και παρέπεμψε την υπόθεση στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, ώστε να αποφανθεί για την περίπτωση παραπομπής προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο της ΕΕ, ως προς το ζήτημα της ΣΠΕ.
Σύνδεσμος
ΣτΕ 293/2024 Τμ.Ε - Πλήρες κείμενο
