Πρόσφατη νομολογία
5 Απρ 2021
ΣτΕ ΕΑ 48/2021: Παραδεκτή η άσκηση προδικαστικής προσφυγής ενώπιον της ΑΕΠΠ χωρίς ηλεκτρονική υπογραφή
Η κρίση της Α.Ε.Π.Π., σύμφωνα με την οποία η προδικαστική προσφυγή της αιτούσης ασκήθηκε απαραδέκτως, διότι δεν έφερε ηλεκτρονική υπογραφή, είναι μη νόμιμη. Τούτο δε διότι επί διαγωνισμών που δεν διεξάγονται μέσω του Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ., όπως ο επίμαχος, δεν υφίσταται νομοθετική πρόβλεψη, η οποία να ορίζει ρητώς ή από την οποία να συνάγεται σαφώς ότι η προδικαστική προσφυγή πρέπει να φέρει ηλεκτρονική (ή και προηγμένη ή εγκεκριμένη ηλεκτρονική) υπογραφή. Ως εκ τούτου, μη νομίμως απορρίπτεται ως απαράδεκτη η προδικαστική προσφυγή μόνον κατ’ επίκληση του γεγονότος ότι το ηλεκτρονικώς υποβληθέν έντυπο της προσφυγής δεν έφερε ηλεκτρονική, αλλά την ψηφιοποιημένη ιδιόχειρη υπογραφή του νομίμου εκπροσώπου της προσφεύγουσας εταιρείας, χωρίς να αμφισβητείται η σύνταξη και η υποβολή του εντύπου της προσφυγής από την προσφεύγουσα ή η σοβαρότητα της προθέσεως της τελευταίας να ασκήσει την προσφυγή. Η δε αναφορά στην προσβαλλόμενη απόφαση της Α.Ε.Π.Π. στις διατάξεις του Κανονισμού 910/2014 και του π.δ. 150/2001, με τις οποίες ρυθμίζονται τα σχετικά με τις απαιτήσεις ασφαλείας για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής ταυτοποίησης, κατά τρόπο ώστε να καθίσταται δυνατή η εξομοίωση, από πλευράς εννόμων συνεπειών, των ηλεκτρονικών εγγράφων που φέρουν εγκεκριμένη ή προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή με τα ιδιοχείρως υπογεγραμμένα έγγραφα, δεν συνιστά επαρκή βάση για τη συναγωγή της κρίσεως της Αρχής ότι η ηλεκτρονικώς κατατιθέμενη προδικαστική προσφυγή πρέπει επί ποινή απαραδέκτου να φέρει ηλεκτρονική υπογραφή, εφ’ όσον με τις ανωτέρω διατάξεις δεν θεσπίζεται γενικός κανόνας σχετικά με το αξιούμενο επίπεδο ασφαλείας των ενδείξεων ταυτοποίησης προκειμένου περί των ηλεκτρονικώς υποβαλλομένων εγγράφων για κάθε περίπτωση επικοινωνίας μεταξύ φυσικών ή νομικών προσώπων και δημοσίων αρχών και, ιδίως, επί διαδικασιών διοικητικών προσφυγών, η άσκηση και εξέταση των οποίων διέπονται από ειδικώς κατεστρωμένη στον νόμο ρύθμιση [το π.δ. 150/2001 καταργήθηκε ήδη με το άρθρο 108 περ. 15 του ν. 4727/2020 (Α´ 184/ 23.9.2020), οι διατάξεις του οποίου, πάντως, άρχισαν να ισχύουν μετά τη δημοσίευση της διακηρύξεως του επιμάχου διαγωνισμού (21.8.2020)]. Άλλωστε, η ηλεκτρονική ταυτοποίηση αποτελεί αντικείμενο εξελισσομένων νομοθετικών ρυθμίσεων, σε συνάρτηση και με το στάδιο εξέλιξης των σχετικών τεχνολογικών δυνατοτήτων και τις κρατούσες πρακτικές στο πεδίο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και, ως εκ τούτου, το αξιούμενο επίπεδο ασφαλείας των σχετικών διατυπώσεων κρίνεται βάσει των εκάστοτε ισχυουσών ρυθμίσεων που διέπουν τη συγκεκριμένη μορφή επικοινωνίας. Τέτοια ειδική ρύθμιση έχει θεσπισθεί, κατά τα προαναφερθέντα, βάσει των διατάξεων της Υ.Α. υπ’ αριθμ. 56902/215/ 19.5.2017, κατ’ εξουσιοδότηση των άρθρων 36-37 του ν. 4412/2016, για τα έγγραφα των προσφορών των συμμετεχόντων στον διαγωνισμό οικονομικών φορέων που υποβάλλονται μέσω Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ., καθώς επίσης και για τις προδικαστικές προσφορές που υποβάλλονται μέσω του Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ. στον ηλεκτρονικό τόπο του διαγωνισμού. Επίσης, στις διατάξεις, με τις οποίες ρυθμίζονται τα σχετικά με την ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων για την άσκηση ενδίκων μέσων, προβλέπεται ρητώς ότι τα ηλεκτρονικώς κατατιθέμενα δικόγραφα πρέπει να φέρουν προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή. Εφ’ όσον, όμως, στο άρθρο 362 του ν. 4412/2016 και στο άρθρο 8 του π.δ. 39/2017 δεν έχει περιληφθεί αντίστοιχη ειδική πρόβλεψη, δεν μπορεί, για λόγους ασφαλείας δικαίου, να θεωρηθεί ότι για τις προδικαστικές προσφυγές που δεν υποβάλλονται μέσω του Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ. και, ως εκ τούτου, δεν διέπονται από τις ειδικές διατάξεις που αφορούν την επικοινωνία μέσω του εν λόγω συστήματος ηλεκτρονικών διαγωνισμών, απαιτείται, και μάλιστα επί ποινή απαραδέκτου, να φέρει η προδικαστική προσφυγή ηλεκτρονική υπογραφή. Περαιτέρω, τα αναφερόμενα στην απόφαση της Α.Ε.Π.Π. ότι στο τελευταίο τμήμα του τυποποιημένου εντύπου της προσφυγής περιλαμβάνεται πεδίο, στο οποίο δηλώνεται υπεύθυνα εκ μέρους του προσφεύγοντος ή του εκπροσώπου του ότι τα στοιχεία και οι πληροφορίες που περιέχονται στην προσφυγή είναι αληθή και ορθά, δεν ασκούν, από της εξεταζομένης απόψεως, επιρροή, δεδομένου ότι από την μνεία αυτή στο έντυπο της προδικαστικής προσφυγής, η οποία, μάλιστα, δεν περιλαμβάνεται στο κατά νόμο υποχρεωτικό περιεχόμενό της, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι συνάγεται σαφώς η απαίτηση περί ηλεκτρονικής υπογραφής της προδικαστικής προσφυγής, ως προϋπόθεση του παραδεκτού αυτής. Ούτε ασκεί, άλλωστε, επιρροή το γεγονός ότι η Α.Ε.Π.Π. με προηγούμενες αποφάσεις της είχε απορρίψει ως απαράδεκτες προδικαστικές προσφυγές που δεν έφεραν ηλεκτρονική υπογραφή, εφ’ όσον, κατά τα γενόμενα δεκτά ανωτέρω, η υποχρέωση τηρήσεως της εν λόγω διατυπώσεως δεν προβλέπεται στον νόμο. Τέλος, η γενική διάταξη του άρθρου 10 παρ. 2 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, την οποία επικουρικώς επικαλείται η Αρχή, δεν είναι εφαρμοστέα εν προκειμένω, εφ’ όσον ο τρόπος κατάθεσης της προδικαστικής προσφυγής (δηλαδή, η ηλεκτρονική υποβολή της) ρυθμίζεται ειδικώς από τις διατάξεις των άρθρων 362 παρ. 1 του ν. 4412/2016 και 8 παρ. 4 του π.δ. 39/2017, χωρίς να καταλείπεται περιθώριο συμπληρωματικής εφαρμογής της ανωτέρω διατάξεως του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας. Σύμφωνα με τα ανωτέρω, η αιτιολογία με την οποία απερρίφθη ως απαράδεκτη με την προσβαλλόμενη απόφαση της Α.Ε.Π.Π. η προδικαστική προσφυγή της αιτούσης είναι μη νόμιμη, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση.
Σύνδεσμος
ΣτΕ ΕΑ 48/2021 - Πλήρες κείμενο
