ΕλΣυν 294/2024 Τμ.ΙΙ - Πλήρες κείμενο

Πρόεδρος: Άννα Λιγωμένου, Αντιπρόεδρος ΕλΣυν
Εισηγήτρια: Ελένη Λυκεσά
Γενικός Επίτροπος Επικρατείας: Ευάγγελος Καραθανασόπουλος

Έφεση με την οποία ζητείται η ακύρωση εγγραφής εκκαλούντος σε απόσπασμα βεβαιωτικού καταλόγου Δήμου για ποσό, το οποίο φέρεται να του καταβλήθηκε αχρεώστητα ως αποδοχές κατά το χρονικό διάστημα κατά το οποίο, ενώ υπηρετούσε σε οργανική θέση δικηγόρου με πάγια μηνιαία αντιμισθία σε Δήμο εξελέγη και Δήμαρχος σε (έτερο) Δήμο∙ οι δικηγόροι οι οποίοι προσλαμβάνονται από ΟΤΑ με σχέση έμμισθης εντολής δεν συνδέονται με αυτούς με υπαλληλική σχέση∙ σε περίπτωση που αυτοί είχαν εκλεγεί ως αιρετοί σε ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού δεν είχαν την υποχρέωση να προβούν σε επιλογή μεταξύ των αποδοχών που λάμβαναν λόγω της παροχής των υπηρεσιών τους ως δικηγόροι και των εξόδων παράστασης που λάμβαναν ως αιρετά όργανα ΟΤΑ∙ ο εκκαλών, εφόσον εξακολουθούσε να παρέχει τις υπηρεσίες του ως δικηγόρος στο Δήμο δεν υποχρεούνταν να επιλέξει μεταξύ των αποδοχών της θέσης του και των εξόδων παράστασής του ως Δημάρχου και συνακόλουθα, νομίμως εισέπραξε τις αποδοχές του.

Νομικές διατάξεις: άρθρα 3 και 4 ΒΔ 17ης Μαΐου/15ης Ιουνίου 1959, 165, 166 ΚωδΔημοτΚοινοΥπαλ, 62, 91, 92 παρ.2 ΚωδΔικ, 139 ΚΔΚ, 8 ν. 3833/2010

ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 12 Δεκεμβρίου 2023, με την ακόλουθη σύνθεση: Άννα Λιγωμένου, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Τμήματος, Ελένη Λυκεσά (εισηγήτρια) και Ευφροσύνη Παπαθεοδώρου, Σύμβουλοι, Ιωάννα Ευθυμιάδου και Παναγιώτης Παππίδας, Πάρεδροι που μετέχουν με συμβουλευτική ψήφο.

Γενικός Επίτροπος Επικρατείας: Παραστάθηκε ο Αντεπίτροπος Επικρατείας Ευάγγελος Καραθανασόπουλος, ως νόμιμος αναπληρωτής του Γενικού Επιτρόπου Επικρατείας, ο οποίος είχε κώλυμα.

Γραμματέας: Ιωάννης Αθανασόπουλος, Γραμματέας του Δεύτερου Τμήματος.

Για να δικάσει την από 5.10.2014 «προσφυγή» (Α.Β.Δ.6471/2022) του Γ… Λ… του Α…, κατοίκου Α… (οδός Κ…), ο οποίος παραστάθηκε αυτοπροσώπως με την ιδιότητα του δικηγόρου (ΑΜ/ΔΣΑ …),

κατά: α) του Δήμου Α… Π…, που εκπροσωπείται νόμιμα από το Δήμαρχο, ο οποίος παραστάθηκε με δήλωση (άρθρο231 ν.4700/2020) της πληρεξούσιας δικηγόρου Δ… Μ… (Α..Μ/Δ.Σ.Α. …),

β) του Ελληνικού Δημοσίου, που εκπροσωπείται νόμιμα από τον Υπουργό Οικονομικών, ο οποίος παραστάθηκε με δήλωση (άρθρο231 ν.4700/2020) της Παρέδρου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, Γ… Κ… (Ν.Σ.Κ. …) και

γ) κατ’ εκτίμηση του δικογράφου, κατά της εγγραφής του «προσφεύγοντος» στο από 27.6.2014 απόσπασμα του 844/2014 βεβαιωτικού καταλόγου του Δήμου Α... Π…, για ποσό 15.073,90 ευρώ.

Κατά τη συζήτηση που ακολούθησε, το Δικαστήριο άκουσε:

Τον «προσφεύγοντα», ο οποίος ζήτησε την ολική παραδοχή της «προσφυγής» και

Τον Αντεπίτροπο Επικρατείας, ο οποίος πρότεινε τη μερική παραδοχή της.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση, το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη στις 13 Φεβρουαρίου 2024.

Σκέφτηκε σύμφωνα με τον νόμο και

Αποφάσισε τα ακόλουθα:

1. Με την κρινόμενη «προσφυγή» ζητείται η ακύρωση της εγγραφής του «προσφεύγοντος» στο από 27.6.2014 απόσπασμα του 844/2014 βεβαιωτικού καταλόγου του Δήμου Α… Π…, για ποσό 15.073,90 ευρώ, το οποίο φέρεται να του καταβλήθηκε αχρεώστητα ως αποδοχές κατά το χρονικό διάστημα από 15.3.2010 έως 31.8.2010, κατά το οποίο, ενώ υπηρετούσε σε οργανική θέση δικηγόρου με πάγια μηνιαία αντιμισθία στο Δήμο Α… Π…, εξελέγη και Δήμαρχος Κ…. Η εγγραφή αυτή, καθόσον είναι η μόνη που προσδιορίζει την οφειλή του «προσφεύγοντος» από την ως άνω αιτία, επέχει, εν προκειμένω, θέση εκτελεστού νόμιμου τίτλου, δηλαδή πράξης καταλογισμού αποδοχών (άρθρα 3 και 4 του β.δ/τος της 17ης Μαΐου/15ης Ιουνίου 1959 «Περί οικονομικής διοικήσεως και λογιστικού των δήμων και κοινοτήτων, ΦΕΚ Α΄ 114), όπως σαφώς καταδεικνύεται άλλωστε και από την στο σώμα της ενημέρωση για τη δυνατότητα άσκησης κατά αυτής προσφυγής, δηλαδή ουσιαστικού ενδίκου βοηθήματος ενώπιον δικαστικής αρχής(Ελ.Συν.1688/2023, 1289/2021 Δεύτ.Τμ.1944/ 2020, 1280/2020, 35/2020 VII Τμ.). Η κρινόμενη δε «προσφυγή» κατά της ως άνω εγγραφής, κατ’ ορθή εκτίμηση του περιεχομένου της, συνιστά έφεση, η οποία αρμοδίως εισάγεται ενώπιον του Δικαστηρίου τούτου, κατ’ άρθρο 98 του Συντάγματος, κατόπιν παραπομπής της με την …/2022 απόφαση του Δ… Π… Α…, καθόσον πρόκειται για διαφορά από καταλογισμό αχρεωστήτως καταβληθεισών αποδοχών βάσει υποκείμενης σχέσης δημοσίου δικαίου (Α.Ε.Δ.23/1999, 18/1993, Ελ.Συν.1944/2020, 1280/2020, 3004/2009, 1478/2009 VΙΙ Τμ., 1903/2010, 1210/2007 IV Tμ.). Για την έφεση αυτή έχει καταβληθεί το προβλεπόμενο παράβολο (… ηλεκτρονικό παράβολο και …, …, …, …, …, … γραμμάτια παραβόλου Σειράς Α΄), έχει δε αυτή ασκηθεί εμπρόθεσμα και νομότυπα και επομένως πρέπει να εξεταστεί ως προς τη βασιμότητά της.

2. Ο «Κώδικας Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων» (ν.3584/ 2007, Α΄ 143), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, όριζε στο άρθρο 165 ότι «1. Στους Δήμους (…) μπορεί να συνιστώνται, με τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας τους, θέσεις δικηγόρων με σχέση έμμισθης εντολής (…) Η πρόσληψη ενεργείται με απόφαση του αρμόδιου προς διορισμό οργάνου του Ο.Τ.Α., με σχέση έμμισθης εντολής (…)» και στο άρθρο 166 ότι «1. Οι διατάξεις του Κώδικα Δικηγόρων, όπως ισχύει, εφαρμόζονται και για τους δικηγόρους των Ο.Τ.Α. με σχέση έμμισθης εντολής (…)». Όπως δε πάγια έχει κριθεί από τη νομολογία, σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 62, 91 και 92 παρ.2 του ισχύοντος κατά τον κρίσιμο χρόνο ν.δ.3026/1954 «περί του Κώδικος των Δικηγόρων» (Α΄235), ο δικηγόρος που προσλαμβάνεται για να καλύψει κενή οργανική θέση σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και συνακόλουθα και σε οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης συνδέεται με αυτά με σχέση έμμισθης εντολής, δύναται δε να αμείβεται χωριστά για κάθε υπόθεση ή με πάγια περιοδική αμοιβή, το ελάχιστο όριο της οποίας καθορίζεται εκάστοτε με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης. Η ως άνω σχέση έμμισθης εντολής δεν μπορεί, όμως, να λάβει τη μορφή σχέσης εργασίας δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου και συνεπώς ο δικηγόρος δεν συνδέεται με τα ανωτέρω νομικά πρόσωπα με υπαλληλική σχέση και υπηρεσιακή εξάρτηση και ως εκ τούτων δεν αποκτά την υπαλληλική ιδιότητα (Ελ.Συν.Ολ. 1037/2017, 1496/2005, ΣτΕ.1628/2023, 364/2022, 912/2012, ΕφΑθ.1349/2023, ΝΣΚ 134/2019).

3. Σύμφωνα, περαιτέρω, με το άρθρο 139 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν.3463/2006, Α΄114), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο «1. Στους δημάρχους όλων των Δήμων (…) που είναι δημόσιοι υπάλληλοι, περιλαμβανομένων και όσων (…) είναι υπάλληλοι φορέων του δημόσιου τομέα, όπως αυτός έχει οριοθετηθεί κατά την ανακήρυξη των υποψηφίων, χορηγείται από την υπηρεσία της οργανικής τους θέσης ειδική άδεια για όλο το διάστημα που ασκούν τα καθήκοντά τους (…)». Ακολούθως, ο ν.3833/2010 «Προστασία της εθνικής οικονομίας - Επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης» (Α΄40) όρισε στο άρθρο 8 ότι «1. (…) 7. Τα αιρετά όργανα των Ο.Τ.Α. που αναφέρονται στις διατάξεις του άρθρου 139 παρ.1 του ν.3463/2006 (ΦΕΚ 114 Α) (…) υποχρεούνται να επιλέξουν είτε τις αποδοχές της οργανικής θέσης από την οποία προέρχονται είτε τα έξοδα παράστασης που δικαιούνται, μέσα σε αποκλειστική προθεσμία είκοσι (20) ημερών από τη δημοσίευση του νόμου αυτού. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία, η καταβολή των αποδοχών της οργανικής θέσης από την οποία προέρχονται διακόπτεται (…)». Σχετικά, στην αιτιολογική έκθεση του εν λόγω νόμου αναφέρεται ότι «(…) ρυθμίζεται η περίπτωση καταβολής διπλών αποδοχών σε υπαλλήλους ή μισθωτούς του Δημοσίου που εκλέγονται ως αιρετά όργανα στους Ο.Τ.Α. Α΄ και Β΄ βαθμού και προβλέπεται πλέον η υποχρέωση επιλογής μεταξύ των αποδοχών της οργανικής τους θέσης και των εξόδων παράστασης από τη θέση του αιρετού».

4. Από το συνδυασμό των ανωτέρω συνάγεται ότι σε όσους εκλέγονται σε θέσεις αιρετών των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης χορηγείται υποχρεωτικά άδεια από την οργανική τους θέση, εφόσον αυτοί είχαν και την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου ή του υπαλλήλου του δημόσιου τομέα. Συναφώς, οι ίδιοι οφείλουν και να επιλέξουν μεταξύ των αποδοχών της θέσης τους και των εξόδων παράστασής τους. Επομένως, οι δικηγόροι οι οποίοι προσλαμβάνονται από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης με σχέση έμμισθης εντολής, δεδομένου ότι δεν συνδέονται με αυτούς με υπαλληλική σχέση, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων 139 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων και συνακόλουθα και του άρθρου 8 παρ.7 του ν.3833/2010. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση που αυτοί είχαν εκλεγεί ως αιρετοί σε οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού δεν είχαν την -προβλεφθείσα στο ως άνω άρθρο 8 παρ.7 του ν.3833/2010- υποχρέωση να προβούν σε επιλογή μεταξύ των αποδοχών που λάμβαναν λόγω της παροχής των υπηρεσιών τους ως δικηγόροι και των εξόδων παράστασης που λάμβαναν ως αιρετά όργανα οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.

5. Στην προκειμένη περίπτωση, από το σύνολο των στοιχείων του φακέλου προκύπτουν τα ακόλουθα: Ο εκκαλών, διορίσθηκε σε κενή οργανική θέση δικηγόρου με πάγια μηνιαία αντιμισθία στο Δήμο Α… Π…, δυνάμει της …/2007 αποφάσεως του Δημάρχου (ΦΕΚ 433/Γ΄/3.7.2007) και ανέλαβε καθήκοντα στις 17.7.2007. Ακολούθως, στις 16.10.2009, εξελέγη Δήμαρχος Κ.. και ζήτησε με την 26776/19.10.2009 αίτησή του και κατ’ εφαρμογή του άρθρου 139 του ν. 3463/2006 άδεια από το Δήμο Α… Π… για το χρονικό διάστημα άσκησης των καθηκόντων του ως Δημάρχου, η οποία, όμως, δεν του χορηγήθηκε. Κατόπιν αυτού, ο εκκαλών εξακολούθησε να παρέχει τις νομικές υπηρεσίες στον ως άνω Δήμο, λαμβάνοντας τις προβλεπόμενες εκ του νόμου αποδοχές (30273/24.11.2010 βεβαίωση του Δημάρχου Α… Π…), δεν προέβη δε, εντός της προβλεπόμενης από το άρθρο8 παρ.7 του ν.3833/2010 προθεσμίας, σε επιλογή μεταξύ των αποδοχών της οργανικής του θέσης και των εξόδων παράστασής του ως Δημάρχου, με αποτέλεσμα να λαμβάνει από τις 15.3.2010 έως τις 31.8.2010 το σύνολο των αποδοχών και των εξόδων παράστασης. Στη συνέχεια, διενεργήθηκε η προσβαλλόμενη εγγραφή στο από 27.6.2014 απόσπασμα του 844/2014 βεβαιωτικού καταλόγου του ως άνω Δήμου για το ποσό των 15.073,90 ευρώ, που αντιστοιχεί στις αποδοχές που του καταβλήθηκαν κατά το ως άνω χρονικό διάστημα.

6. Με τα δεδομένα αυτά, ο εκκαλών, που προσλήφθηκε με σχέση έμμισθης εντολής στο Δήμο Α… Π…, αμειβόμενος με πάγια αντιμισθία, δεν συνδεόταν με το Δήμο αυτό με υπαλληλική σχέση και συνεπώς, κατόπιν της εκλογής του ως Δημάρχου Κ…, δεν ενέπιπτε στο πεδίο εφαρμογής των άρθρων139 του ν.3463/2006 και 8 παρ.7 του ν.3833/2010. Επομένως, εφόσον εξακολουθούσε να παρέχει τις υπηρεσίες του ως δικηγόρος στο Δήμο Α.. Π… δεν υποχρεούνταν να επιλέξει μεταξύ των αποδοχών της θέσης του και των εξόδων παράστασής του ως Δημάρχου Κ…. Συνακόλουθα, νομίμως εισέπραξε τις αποδοχές του από το Δήμο Α… Π… για το χρονικό διάστημα από 15.3.2010 έως τις 31.8.2010 και η προσβαλλόμενη την εγγραφή του στο βεβαιωτικό κατάλογο πρέπει να ακυρωθεί. Παρέλκει δε η εξέταση των λοιπών προβαλλόμενων λόγων έφεσης.

7. Κατ’ ακολουθία, η κρινόμενη έφεση πρέπει να γίνει δεκτή, να ακυρωθεί η εγγραφή του εκκαλούντος στο από 27.6.2014 απόσπασμα του 844/2014 βεβαιωτικού καταλόγου του Δήμου Α… Π.. και να διαταχθεί η επιστροφή σ’ αυτόν του καταβληθέντος παραβόλου.

Για τους λόγους αυτούς

Δέχεται την κρινόμενη έφεση.

Ακυρώνει την εγγραφή του εκκαλούντος στο από 27.6.2014 απόσπασμα του …/ 2014 βεβαιωτικού καταλόγου του Δήμου Α… Π….

Διατάσσει την απόδοση στον εκκαλούντα του καταβληθέντος παραβόλου.

Κρίθηκε και αποφασίστηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2024.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΑΝΝΑ ΛΙΓΩΜΕΝΟΥ

Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΕΛΕΝΗ ΛΥΚΕΣΑ

Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ