ΣτΕ 1095/2022 Τμ.ΣΤ - Πλήρες κείμενο

Πρόεδρος: Ευαγ. Νίκα, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα
Εισηγήτρια: Κ. Φιλοπούλου, Σύμβουλος
Δικηγόροι: Νικόλαος Αμιραλής (Πάρεδρος ΝΣΚ), Μίνως – Αλέξανδρος Φιλιππάτος

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η αναίρεση της 5506/2015 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, με την οποία, κατόπιν μερικής αποδοχής προσφυγής της ήδη αναιρεσίβλητης εταιρίας, αναδόχου της προμήθειας, δυνάμει της από 24.7.2009 συμβάσεως, 60.000 τεμαχίων σάκων ιματισμού για τις ανάγκες του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ακυρώθηκαν: α) η Π2/1003/1.10.2014 πράξη της Αναπληρώτριας Γενικής Διευθύντριας Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κατά το μέρος που αποφασίσθηκε με αυτήν η οριστική απόρριψη 48.740 τεμαχίων σάκων ιματισμού που είχε παραδώσει η αναιρεσίβλητη ανάδοχος στο πλαίσιο εκτελέσεως της εν λόγω σύμβασης προμήθειας, και β) η σιωπηρή, καθώς και η ρητή απόρριψη, με την 42243/20.4.2015 απόφαση, από τον Υπουργού Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, της από 30.10.2014 διοικητικής προσφυγής της αναιρεσίβλητης κατά της προαναφερόμενης, απορριπτικής των τεμαχίων πράξης, κατά το ίδιο ως άνω μέρος της. Από τις διατάξεις του Π.Δ. 394/1996 προβλέπονται επιτροπές ελέγχου και παραλαβής των προς προμήθεια ειδών (πρωτοβάθμια και, υπό προϋποθέσεις, δευτεροβάθμια επιτροπή), με αρμοδιότητα να προβαίνουν στην, κατόπιν ποσοτικού και ποιοτικού ελέγχου, παραλαβή ή απόρριψη των ειδών, συντάσσοντας κάθε φορά σχετικό πρωτόκολλο. Σε περίπτωση δε απορριπτικού πρωτοκόλλου της επιτροπής, λόγω παρεκκλίσεων του υλικού από τους όρους της σύμβασης, μπορεί τελικώς να εγκριθεί η παραλαβή αυτού από τον αρμόδιο Υπουργό. Εξάλλου, ειδικώς η δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής επιλαμβάνεται κατόπιν αιτήσεως του προμηθευτή ή αυτεπαγγέλτως, κατά παραπομπή από την Υπηρεσία, προβαίνοντας σε επανεξέταση υλικών, τα οποία απορρίφθηκαν, ή κρίθηκαν παραληπτέα με αποκλίσεις, από την πρωτοβάθμια επιτροπή παραλαβής. Στην περίπτωση δε απορριπτικού πρωτοκόλλου και της δευτεροβάθμιας επιτροπής, είναι δυνατή η τελική έγκριση της παραλαβής του υλικού από τον αρμόδιο Υπουργό, με ή χωρίς έκπτωση επί της συμβατικής τιμής του. Περαιτέρω, από τις ίδιες ως άνω διατάξεις προβλέπεται η παρεμβολή, μεταξύ της πρωτοβάθμιας ή της δευτεροβάθμιας επιτροπής παραλαβής αφενός και του οικείου Υπουργού αφετέρου, ενός υπηρεσιακού τεχνικού οργάνου, αρμόδιου, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, να διατυπώνει γνώμη σχετικά με την καταλληλότητα ή μη του υπό προμήθεια υλικού προς χρήση, μετά από εκτίμηση των τεχνικών χαρακτηριστικών και των ιδιοτήτων του, ανεξαρτήτως εάν η επιτροπή παραλαβής, πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια, έχει εκδώσει πρωτόκολλο παραλαβής του υλικού ή απορρίψεως αυτού. Συνεπώς, ο αρμόδιος Υπουργός έχει τη διακριτική ευχέρεια, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν γνωμοδότηση του οικείου τεχνικού οργάνου περί μη καταλληλότητας του υπό προμήθεια υλικού προς αποτελεσματική εξυπηρέτηση του επιδιωκόμενου με την προμήθειά του σκοπού, να αρνηθεί την παραλαβή του υλικού, αιτιολογώντας νομίμως την κρίση του αυτή, έστω και αν έχει προηγηθεί σχετικό θετικό πρωτόκολλο της πρωτοβάθμιας ή της δευτεροβάθμιας επιτροπής παραλαβής. Εν προκειμένω, η κρίση του δικάσαντος Διοικητικού Εφετείου, κατά την οποία ο Υπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας δεν έχει ειδικώς αρμοδιότητα να απορρίψει υλικό που παρελήφθη από τη δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής με τη σύνταξη σχετικού οριστικού πρωτοκόλλου, δεν είναι ορθή. Συνεπώς, η κρινόμενη αίτηση έγινε δεκτή από το ΣτΕ, η δε υπόθεση παραπέμφθηκε κατά το αναιρούμενο μέρος, στο δικάσαν δικαστήριο για νέα νόμιμη κρίση.

Νομικές διατάξεις: Άρθρα 53 Π.Δ. 18/1989, 27 Π.Δ. 394/1996

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Στ΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 28 Σεπτεμβρίου 2020, με την εξής σύνθεση: Ευαγ. Νίκα, Αντιπρόεδρος, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση του Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Κ. Φιλοπούλου, Ελ. Παπαδημητρίου, Σύμβουλοι, Στ. Λαμπροπούλου, Κ. Κατρά, Πάρεδροι. Γραμματέας η Αικ. Ρίπη.

Για να δικάσει την από 13 Μαΐου 2016 αίτηση:

του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο παρέστη με τον Νικόλαο Αμιραλή, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,

κατά της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «... Α.Ε., ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ & ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», που εδρεύει στη Νέα Χαλκηδόνα (...), η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Μίνω – Αλέξανδρο Φιλιππάτο (Α.Μ. ...), που τον διόρισε με πληρεξούσιο και ο οποίος κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς του.

Με την αίτηση αυτή το αναιρεσείον Ελληνικό Δημόσιο επιδιώκει να αναιρεθεί η υπ’ αριθμ. 5506/2015 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.

Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Κ. Φιλοπούλου.

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον αντιπρόσωπο του Ελληνικού Δημοσίου, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και

Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα

Σκέφθηκε κατά τον Νόμο

1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόμενης αιτήσεως δεν απαιτείται, κατά το νόμο, καταβολή παραβόλου.

2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η αναίρεση της 5506/2015 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, με την οποία, κατόπιν μερικής αποδοχής προσφυγής της ήδη αναιρεσίβλητης εταιρίας, αναδόχου της προμήθειας, δυνάμει της από 24.7.2009 συμβάσεως, 60.000 τεμαχίων σάκων ιματισμού για τις ανάγκες του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ακυρώθηκαν: α) η Π2/1003/1.10.2014 πράξη της Αναπληρώτριας Γενικής Διευθύντριας Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κατά το μέρος που αποφασίσθηκε με αυτήν η οριστική απόρριψη 48.740 τεμαχίων σάκων ιματισμού που είχε παραδώσει η αναιρεσίβλητη ανάδοχος στο πλαίσιο εκτελέσεως της εν λόγω σύμβασης προμήθειας, και β) η σιωπηρή, καθώς και η ρητή απόρριψη, με την 42243/20.4.2015 απόφαση, από τον Υπουργού Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, της από 30.10.2014 διοικητικής προσφυγής της αναιρεσίβλητης κατά της προαναφερόμενης, απορριπτικής των τεμαχίων πράξης, κατά το ίδιο ως άνω μέρος της.

3. Επειδή, στις παραγράφους 3 και 4 του άρθρου 53 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8), όπως αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 12 παρ. 1 του ν. 3900/2010 (Α΄ 213) (έναρξη ισχύος από 1.1.2011), και όπως η παράγραφος 3 αντικαταστάθηκε εκ νέου με το άρθρο 15 παρ. 2 του ν. 4446/2016 (Α΄ 240/22.12.2016), ορίζονται τα εξής: «3. Η αίτηση αναιρέσεως επιτρέπεται μόνον όταν προβάλλεται από τον διάδικο, με συγκεκριμένους ισχυρισμούς, που περιέχονται στο εισαγωγικό δικόγραφο, ότι δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή ότι υπάρχει αντίθεση της προσβαλλομένης αποφάσεως προς τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή άλλου ανωτάτου δικαστηρίου είτε προς ανέκκλητη απόφαση διοικητικού δικαστηρίου. [...] 4. Δεν επιτρέπεται η άσκηση αίτησης αναιρέσεως, όταν το ποσό της διαφοράς που άγεται ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι κατώτερο από σαράντα χιλιάδες ευρώ [...]. Ειδικώς στις διαφορές από διοικητικές συμβάσεις, το όριο αυτό ορίζεται στις διακόσιες χιλιάδες ευρώ. [...]».

4. Επειδή, το π.δ. 394/1996 «Κανονισμός Προμηθειών Δημοσίου», το οποίο ίσχυε κατά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο και διέπει την επίμαχη σύμβαση, ορίζει, στο άρθρο 27 με τον τίτλο «Παραλαβή υλικών» τα εξής: «1. Η παραλαβή των υλικών γίνεται από επιτροπές. 2. Κατά τη διαδικασία παραλαβής των υλικών καλείται να παραστεί, εφόσον το επιθυμεί, ο προμηθευτής και διενεργείται ποσοτικός έλεγχος. Ο ποιοτικός έλεγχος, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στην σύμβαση ενεργείται: α. Με μακροσκοπική εξέταση. β. Με χημική ή μηχανική εξέταση. γ. Με όλους ή με όσους από τους παραπάνω τρόπους χρειάζεται, ανάλογα με το προς προμήθεια υλικό ή και με οποιοδήποτε άλλο ενδεικνυόμενο τρόπο, κατά την κρίση της επιτροπής παραλαβής. 3. Σε περίπτωση που η σύμβαση προβλέπει μόνο μακροσκοπική εξέταση, συντάσσεται από την επιτροπή παραλαβής οριστικό πρωτόκολλο (παραλαβής ή απόρριψης) μετά τη διενέργεια του μακροσκοπικού ελέγχου. Όταν η σύμβαση προβλέπει, εκτός από την μακροσκοπική εξέταση και άλλους ελέγχους (όπως χημική εξέταση, μηχανική εξέταση, πρακτική δοκιμασία) συντάσσεται από την επιτροπή ελέγχου και δειγματοληψίας και οριστικό πρωτόκολλο (παραλαβής ή απόρριψης) μετά τα αποτελέσματα των ελέγχων τούτων. Εάν λόγω της φύσης του είδους, όλοι οι προβλεπόμενοι από την σύμβαση έλεγχοι γίνονται από την επιτροπή παραλαβής και δεν μεσολαβούν εργαστηριακοί και λοιποί έλεγχοι για την σύνταξη του οριστικού πρωτοκόλλου, τούτο συντάσσεται από την επιτροπή χωρίς να προηγηθεί σύνταξη πρωτοκόλλου μακροσκοπικού ελέγχου και δειγματοληψίας. 4. Σε περίπτωση που η επιτροπή παραλαβής απορρίψει το υλικό, αναφέρει στο σχετικό πρωτόκολλο τις παρεκκλίσεις που παρουσιάζει τούτο από τους όρους της σύμβασης και τους λόγους της απόρριψης και γνωματεύει αν το υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Εφόσον κριθεί από το αρμόδιο όργανο ότι οι παρεκκλίσεις του υλικού δεν επηρεάζουν την καταλληλότητά του και μπορεί να χρησιμοποιηθεί, με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης μπορεί να εγκριθεί η παραλαβή του υλικού που απορρίφθηκε από την επιτροπή παραλαβής, με ή χωρίς έκπτωση επί της συμβατικής τιμής. Ύστερα από την απόφαση αυτή η επιτροπή παραλαβής υποχρεούται να προβεί στην παραλαβή του υλικού και να συντάξει σχετικό πρωτόκολλο παραλαβής σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην απόφαση. Εάν το υλικό απορρίπτεται από την επιτροπή παραλαβής λόγω παρεκκλίσεων που διαπιστώθηκαν κατά τον μακροσκοπικό έλεγχο, η επιτροπή δεν προβαίνει στη λήψη και αποστολή δειγμάτων και αντιδειγμάτων για άλλους περαιτέρω ελέγχους. Τα παραπάνω δείγματα λαμβάνονται και αποστέλλονται προς έλεγχο, στην περίπτωση που με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης εγκρίθηκε η μακροσκοπική παραλαβή υλικού που απορρίφθηκε από την επιτροπή παραλαβής, λόγω παρεκκλίσεων που διαπιστώθηκαν κατά το μακροσκοπικό έλεγχο. Στην περίπτωση αυτή το οριστικό πρωτόκολλο (παραλαβής ή απόρριψης) συντάσσεται μετά τα αποτελέσματα του ελέγχου των δειγμάτων. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης, ύστερα από γνωμοδότηση του αρμόδιου οργάνου, μπορεί να εγκριθεί η παραλαβή υλικού για το οποίο η επιτροπή παραλαβής εξέδωσε οριστικό πρωτόκολλο, στο οποίο αναφέρει παρεκκλίσεις από τους όρους της σύμβασης, με ή χωρίς έκπτωση. 5. Σε δευτεροβάθμια παραλαβή παραπέμπονται για επανεξέταση περιπτώσεις υλικών που απορρίφθηκαν ή κρίθηκαν παραληπτέα με αποκλίσεις που διαπιστώθηκαν κατά τον μακροσκοπικό έλεγχο ή από άλλους ελέγχους που διενέργησε η πρωτοβάθμια επιτροπή παραλαβής. Η παραπομπή κατά τα ανωτέρω δίνεται ύστερα από σχετικό αίτημα του προμηθευτή ή αυτεπάγγελτα από την Υπηρεσία. Η δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής προβαίνει, κατά περίπτωση, στους ελέγχους που διενεργεί και η πρωτοβάθμια επιτροπή παραλαβής και συντάσσεται σχετικό πρωτόκολλο παραλαβής ή απόρριψης. Σε περίπτωση που η σύμβαση προβλέπει εκτός από τον μακροσκοπικό έλεγχο και άλλους ελέγχους, η επιτροπή, εάν το υλικό κρίνεται απ’ αυτήν παραληπτέο με βάση τον μακροσκοπικό έλεγχο, λαμβάνει και αποστέλλει τα προβλεπόμενα δείγματα και αντιδείγματα. Στην περίπτωση που το υλικό κρίνεται από την επιτροπή παραλαβής απορριπτέο με βάση τον μακροσκοπικό έλεγχο, δεν προβαίνει σε δειγματοληψία και στους τυχόν περαιτέρω προβλεπόμενους ελέγχους. Εφόσον κριθεί από το αρμόδιο όργανο ότι οι παρεκκλίσεις αυτές του υλικού δεν επηρεάζουν την καταλληλότητά του και μπορεί να χρησιμοποιηθεί, με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης μπορεί να εγκριθεί η παραλαβή του υλικού που απορρίφθηκε από την επιτροπή παραλαβής, με ή χωρίς έκπτωση επί της συμβατικής τιμής. Ύστερα από την απόφαση αυτή, η δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής υποχρεούται να προβεί στην παραλαβή του υλικού και συντάξει σχετικό πρωτόκολλο οριστικής παραλαβής, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην απόφαση. Το αίτημα για επανεξέταση υλικού σε δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής, υποβάλλεται από τον προμηθευτή, μέσα σε ανατρεπτική προθεσμία είκοσι (20) ημερών από την ημερομηνία κοινοποίησης της σχετικής απόφασης. Τα έξοδα της δευτεροβάθμιας επιτροπής παραλαβής, βαρύνουν τον προμηθευτή, εφόσον τα είδη απορριφθούν οριστικά ή παραληφθούν με έκπτωση, ανεξάρτητα εάν η ανάθεση για επανεξέταση γίνεται μετά από αίτημα του προμηθευτή ή αυτεπάγγελτα. [...] 6. Τα πρωτόκολλα που συντάσσονται από τις επιτροπές παραλαβής, πρωτοβάθμιες ή δευτεροβάθμιες, κοινοποιούνται υποχρεωτικά και στους προμηθευτές. 7. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης, μπορεί να παραπέμπεται δειγματολογικά για επανεξέταση υλικό σε επιτροπή παραλαβής που συγκροτείται προς τούτο, ακόμη και στην περίπτωση που παραλήφθηκε οριστικά από την πρωτοβάθμια επιτροπή παραλαβής. Στην περίπτωση αυτή ισχύουν για το Δημόσιο και για τον προμηθευτή τα αναφερόμενα στην παραπάνω παράγραφο 5. 8. [...]».

5. Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις προβλέπονται επιτροπές ελέγχου και παραλαβής των προς προμήθεια ειδών (πρωτοβάθμια και, υπό προϋποθέσεις, δευτεροβάθμια επιτροπή), με αρμοδιότητα να προβαίνουν στην, κατόπιν ποσοτικού και ποιοτικού ελέγχου, παραλαβή ή απόρριψη των ειδών, συντάσσοντας κάθε φορά σχετικό πρωτόκολλο. Σε περίπτωση δε απορριπτικού πρωτοκόλλου της επιτροπής, λόγω παρεκκλίσεων του υλικού από τους όρους της σύμβασης, μπορεί τελικώς να εγκριθεί η παραλαβή αυτού από τον αρμόδιο Υπουργό. Εξάλλου, ειδικώς η δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής επιλαμβάνεται κατόπιν αιτήσεως του προμηθευτή ή αυτεπαγγέλτως, κατά παραπομπή από την Υπηρεσία, προβαίνοντας σε επανεξέταση υλικών, τα οποία απορρίφθηκαν, ή κρίθηκαν παραληπτέα με αποκλίσεις, από την πρωτοβάθμια επιτροπή παραλαβής. Στην περίπτωση δε απορριπτικού πρωτοκόλλου και της δευτεροβάθμιας επιτροπής, είναι δυνατή η τελική έγκριση της παραλαβής του υλικού από τον αρμόδιο Υπουργό, με ή χωρίς έκπτωση επί της συμβατικής τιμής του. Περαιτέρω, από τις ίδιες ως άνω διατάξεις προβλέπεται η παρεμβολή, μεταξύ της πρωτοβάθμιας ή της δευτεροβάθμιας επιτροπής παραλαβής αφενός και του οικείου Υπουργού αφετέρου, ενός υπηρεσιακού τεχνικού οργάνου, αρμόδιου, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, να διατυπώνει γνώμη σχετικά με την καταλληλότητα ή μη του υπό προμήθεια υλικού προς χρήση, μετά από εκτίμηση των τεχνικών χαρακτηριστικών και των ιδιοτήτων του, ανεξαρτήτως εάν η επιτροπή παραλαβής, πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια, έχει εκδώσει πρωτόκολλο παραλαβής του υλικού ή απορρίψεως αυτού. Συνεπώς, ο αρμόδιος Υπουργός έχει τη διακριτική ευχέρεια, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν γνωμοδότηση του οικείου τεχνικού οργάνου περί μη καταλληλότητας του υπό προμήθεια υλικού προς αποτελεσματική εξυπηρέτηση του επιδιωκόμενου με την προμήθειά του σκοπού, να αρνηθεί την παραλαβή του υλικού, αιτιολογώντας νομίμως την κρίση του αυτή, έστω και αν έχει προηγηθεί σχετικό θετικό πρωτόκολλο της πρωτοβάθμιας ή της δευτεροβάθμιας επιτροπής παραλαβής.

6. Επειδή, από την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση προκύπτουν, ειδικότερα, τα ακόλουθα: Με την 6456/24.7.2019 σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο, διεπόμενη από τις περί προμηθειών του Δημοσίου διατάξεις του ν. 2286/1995 (Α΄ 19) και του π.δ. 394/1996 (Α΄ 266), η αναιρεσίβλητη εταιρία ανέλαβε την προμήθεια 60.000 τεμαχίων σάκων ιματισμού για τις ανάγκες του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Ως συνολική συμβατική αξία των εν λόγω ειδών ορίσθηκε το ποσό των 744.702 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.) και ως χρόνος παράδοσης, ανά 1/3 της ποσότητας, ορίσθηκε το χρονικό διάστημα των τριών, πέντε και έξι μηνών, με δυνατότητα παράτασής του μέχρι του 1/4 αυτού. Ωστόσο, με την Π2/1647/18.3.2011 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας η αναιρεσίβλητη κηρύχθηκε έκπτωτη από την εν λόγω σύμβαση και από κάθε δικαίωμα που απέρρεε από αυτήν, ως προς την ποσότητα των 51.040 τεμαχίων σάκων ιματισμού, τα οποία δεν παραδόθηκαν εμπρόθεσμα, αφού είχαν παρέλθει άπρακτοι οι συμβατικοί χρόνοι παράδοσης καθώς και οι χρόνοι μετάθεσης και παράτασης αυτών. Ενόψει, όμως, του ότι είχαν παραδοθεί, στις 18 και 19.1.2011, τα 32.900 τεμάχια από την υπολειπόμενη ποσότητα των 51.040 τεμαχίων, δόθηκε στην ανάδοχο η δυνατότητα παράδοσης των υπόλοιπων 18.140 τεμαχίων έως την προηγουμένη της ημερομηνίας διενέργειας διαγωνισμού σε βάρος της για την προμήθεια των συγκεκριμένων υλικών. Στη συνέχεια, μετά την παράδοση και άλλων 7.020 τεμαχίων, η υπολειπόμενη ποσότητα για την ολοκλήρωση της σύμβασης ανερχόταν σε 11.020 τεμάχια. Τελικώς, με την Π2/1483/12.6.2012 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, εγκρίθηκε η μακροσκοπική παραλαβή των 48.740 συνολικώς παραδοθέντων τεμαχίων κατά τα άνω, με έκπτωση ποσοστού 0,5% επί της συμβατικής αξίας των υλικών (2.541,79 ευρώ), λόγω των ποιοτικών αποκλίσεων που παρουσίασαν τα είδη (βάσει του από 13.12.2011 μακροσκοπικού πρωτοκόλλου της Επιτροπής Παραλαβής και του 341/30.12.2011 σχετικού υπηρεσιακού σημειώματος της Τεχνικής Διεύθυνσης της ίδιας υπηρεσίας), καθώς και η επιβολή προστίμου σε ποσοστό 10% επί της αξίας των υλικών που είχαν παραδοθεί εκπρόθεσμα (41.469,68 ευρώ). Εντούτοις, η αρμόδια Επιτροπή Παραλαβής, αρχικώς με το από 25.6.2012 πρωτόκολλο, ενόψει των αποτελεσμάτων της χημικής εξέτασης των ειδών από το Χημείο Στρατού, και, στη συνέχεια, κατόπιν αιτήματος της αναιρεσίβλητης για κατ’ έφεση εξέταση των ειδών από το Γενικό Χημείο του Κράτους, με το από 26.9.2012 πρωτόκολλο, ενόψει των αποτελεσμάτων της κατ’ έφεση χημικής εξέτασης των παραδοθέντων ειδών, καθώς και των σχετικών υπηρεσιακών σημειωμάτων της Τεχνικής Διεύθυνσης, απέρριψε τα 48.740 ως άνω τεμάχια, για το λόγο ότι δεν πληρούσαν τους όρους της σύμβασης, μετά τα αποτελέσματα της χημικής εξέτασής τους. Κατόπιν αυτών, εκδόθηκε η Π2/2834/3.12.2012 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, με την οποία, αφού ελήφθη υπόψη το ως άνω πρωτόκολλο, καθώς και το 301/17.12.2012 σχετικό σημείωμα της προαναφερόμενης Τεχνικής Διεύθυνσης, απορρίφθηκαν τα 48.740 τεμάχια, ως μη πληρούντα τους όρους των τεχνικών προδιαγραφών της σύμβασης, ενώ, ως προς τα υπόλοιπα 11.020 τεμάχια που δεν είχαν παραδοθεί, ορίσθηκε ότι ίσχυε η Π2/1647/18.3.2011 ως άνω απόφαση της ίδιας υπηρεσίας περί κηρύξεως της αναιρεσίβλητης έκπτωτης, με δυνατότητα παράδοσης των υλικών έως την προηγουμένη της διενέργειας διαγωνισμού σε βάρος της. Ωστόσο, κατόπιν σχετικού εμπρόθεσμου αιτήματος της αναδόχου, τα παραδοθέντα είδη παραπέμφθηκαν (με την Π2/835/20.9.2013 πράξη της Γενικής Διεύθυνσης Κρατικών Προμηθειών) προς νέα εξέταση ενώπιον της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής Παραλαβής, η οποία αποφάνθηκε, αρχικώς, με το από 13.11.2013 πρακτικό της, ότι οι σάκοι ιματισμού μπορούσαν να παραληφθούν με επιβολή προστίμου επί της αξίας του κόστους των ταινιών των μεταλλικών μερών, αναλόγου των διαπιστωθεισών αποκλίσεων, κατά την κρίση της υπηρεσίας, και, ακολούθως, εξέδωσε το από 13.12.2013 πρωτόκολλο οριστικής ποιοτικής και ποσοτικής παραλαβής των 48.740 τεμαχίων, με το οποίο η Επιτροπή αυτή αποφάνθηκε παμψηφεί ότι τα υλικά πληρούσαν τους όρους της σύμβασης. Η Τεχνική Διεύθυνση, όμως, με το 616/3.4.2014 υπηρεσιακό σημείωμα, αφού διαπίστωσε ότι τα παραδοθέντα ήταν εξωσυμβατικά, καθώς παρουσίαζαν εκτροπές, μία από τις οποίες αφορούσε όρο απαράβατο (ύφανση υφάσματος), πρότεινε την απόρριψη των εν λόγω ειδών. Κατόπιν αυτών, με την Π2/1003/1.10.2014 [πρώτη προσβληθείσα] πράξη της Αναπληρώτριας Γενικής Διευθύντριας Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, αποφασίσθηκε, εκ νέου, η απόρριψη των ως άνω 48.740 τεμαχίων, και η αντικατάστασή τους με άλλα εντός 98 ημερών από την κοινοποίηση της πράξης αυτής στην αναιρεσίβλητη, ενώ, ως προς τα λοιπά, μη παραδοθέντα 11.020 τεμάχια, ορίσθηκε ότι ίσχυαν οι Π2/1647/18.3.2011 και Π2/2834/3.12.2012 ως άνω αποφάσεις της ίδιας υπηρεσίας (περί κηρύξεως έκπτωτης της αναιρεσίβλητης και περί δυνατότητας παραδόσεως αυτών έως τη διενέργεια άλλου διαγωνισμού, αντίστοιχα). Κατά της ανωτέρω πράξης η αναιρεσίβλητη άσκησε, εμπρόθεσμα, την από 30.10.2014 ένσταση (διοικητική προσφυγή νομιμότητας), με την οποία ζήτησε να γίνουν δεκτά τα ως άνω 48.740 τεμάχια και να απαλλαγεί από την προσκόμιση των 11.020 τεμαχίων, επικαλούμενη, α) την αναρμοδιότητα του εκδόντος την πράξη αυτή οργάνου (Αναπληρώτριας Γενικής Διευθύντριας), β) την αναρμοδιότητα απόρριψης των παραδοθέντων υλικών, γ) τη μη νόμιμα αιτιολογημένη απόρριψη των υλικών, και δ) την παράβαση των άρθρων 200, 288 και 388 του Αστικού Κώδικα (περί ερμηνείας των συμβάσεων, εκπληρώσεως της παροχής κατά την καλή πίστη και απρόοπτης μεταβολής των συνθηκών) και 34 του π.δ. 394/1996 (περί κηρύξεως προμηθευτή εκπτώτου), καθώς και των αρχών της καλής πίστης – χρηστής διοίκησης, του «estoppel» και της αναλογικότητας ως προς την υποχρέωση παράδοσης της υπολειπόμενης ποσότητας. Η εν λόγω ένσταση απορρίφθηκε, αρχικά σιωπηρώς και, στη συνέχεια, ρητώς, με την 42243/20.4.2015 απόφαση του Υπουργού Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού. Με την από 1.12.2014 προσφυγή της κατά της ανωτέρω Π2/1003/1.10.2014 πράξης (περί απορρίψεως των 48.740 τεμαχίων και υποχρεώσεως παράδοσης των λοιπών 11.020) και κατά της σιωπηρής απόρριψης της ενστάσεώς της κατ’ αυτής, η αναιρεσίβλητη προέβαλε, μεταξύ άλλων, ότι αναρμοδίως απορρίφθηκαν τα παραδοθέντα είδη, καθόσον, σε περίπτωση εκδόσεως οριστικού πρωτοκόλλου παραλαβής της δευτεροβάθμιας επιτροπής παραλαβής, όπως εν προκειμένω, ο Υπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας δεσμεύεται από αυτό και δεν μπορεί, κατά την έννοια των περί παραλαβής υλικών διατάξεων του άρθρου 27 παράγραφοι 1 και 5 του π.δ. 394/1996, να απορρίψει τα είδη αυτά. Το δικάσαν Διοικητικό Εφετείο, αφού θεώρησε ως συμπροσβαλλομένη την ανωτέρω, απορριπτική της διοικητικής προσφυγής, 42243/20.4.2015 υπουργική απόφαση, δέχθηκε ότι ο ως άνω λόγος της προσφυγής προβαλλόταν βασίμως. Συγκεκριμένα, το δικάσαν Διοικητικό Εφετείο έκρινε, κατά πρώτον, ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 27 του προαναφερόμενου προεδρικού διατάγματος η αρμοδιότητα για την παραλαβή των παραδοθέντων ειδών ανήκει στην πρωτοβάθμια και, υπό προϋποθέσεις, στη δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής, ενώ οι αρμοδιότητες του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας επί του θέματος αυτού είναι εξαιρετικές και διατυπώνονται περιοριστικώς στις εν λόγω διατάξεις, ότι, ειδικότερα, ο τελευταίος έχει αρμοδιότητα να εγκρίνει, υπό προϋποθέσεις, την παραλαβή του υλικού που απορρίφθηκε από την επιτροπή παραλαβής, όπως τούτο ρητώς ορίζεται στις ως άνω διατάξεις, όχι, όμως, και να απορρίψει το υλικό που παραλήφθηκε από την επιτροπή παραλαβής και δη τη δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής και για το οποίο έχει συνταχθεί οριστικό πρωτόκολλο παραλαβής, όπως εν προκειμένω, και ότι, ως εκ τούτου, οσάκις το υλικό έχει παραληφθεί από την επιτροπή παραλαβής, η μόνη δυνατότητα που προβλέπεται για τον Υπουργό αυτόν στο νόμο (παράγραφος 7 του ίδιου ως άνω άρθρου) είναι, εάν το υλικό έχει παραληφθεί από πρωτοβάθμια επιτροπή παραλαβής, να ζητήσει την επανεξέταση αυτού από δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής. Κατόπιν αυτών, το δικάσαν δικαστήριο κατέληξε στην κρίση ότι η προσβληθείσα με την επίμαχη προσφυγή Π2/1003/1.10.2014 πράξη της Γενικής Διεύθυνσης Κρατικών Προμηθειών, με την οποία απορρίφθηκαν τα παραδοθέντα είδη, παρά την έκδοση οριστικού πρωτοκόλλου παραλαβής από τη Δευτεροβάθμια Επιτροπή Παραλαβής, είναι μη νόμιμη και ακυρωτέα, και ότι, για τον ίδιο λόγο, καθίστατο μη νόμιμη και ακυρωτέα, κατά το αντίστοιχο μέρος, και η απόρριψη, σιωπηρή και ρητή, από τον Υπουργό, της από 30.10.2014 ένστασης της αναιρεσίβλητης κατά της πρώτης ως άνω πράξης. Με τις σκέψεις αυτές, και μετά την απόρριψη ως απαραδέκτων των λόγων που αναφέρονταν στο αίτημα της αναιρεσίβλητης για απαλλαγή της από την υποχρέωση παραδόσεως των λοιπών (μη παραδοθέντων) 11.020 τεμαχίων, το δικάσαν δικαστήριο, κατά μερική παραδοχή της επίμαχης προσφυγής, ακύρωσε τόσο την Π2/1003/1.10.2014 πράξη της Γενικής Διεύθυνσης Κρατικών Προμηθειών όσο και τη σιωπηρή καθώς και τη ρητή, με την 42243/20.4.2015 υπουργική απόφαση, απόρριψη της εντάσεως κατ’ αυτής, κατά το μέρος που αφορούν την οριστική απόρριψη των παραδοθέντων από την ανάδοχο 48.740 τεμαχίων σάκων ιματισμού. Ήδη, με την κρινόμενη αίτηση επιδιώκεται η αναίρεση της προσβαλλόμενης αποφάσεως κατά το ακυρωτικό αυτό μέρος της.

7. Επειδή, η κρινόμενη αίτηση, ως εκ του χρόνου ασκήσεώς της (16.5.2016), υπάγεται στο πεδίο εφαρμογής των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 12 του ν. 3900/2010, όπως αναφέρεται δε στο από 13.5.2016 σημείωμα διαφοράς, που επισυνάπτεται στο κρινόμενο δικόγραφο, το αγόμενο κατ’ αναίρεση ποσό της διαφοράς, το οποίο αντιστοιχεί στην αξία των απορριφθέντων 48.740 τεμαχίων σάκων ιματισμού, ως αντικειμένου της αναιρετικής δίκης, και ανέρχεται σε 508.358 ευρώ, υπερβαίνει το ως άνω νόμιμο όριο (200.000 ευρώ).

8. Επειδή, εξάλλου, με την κρινόμενη αίτηση προβάλλονται τα εξής: Η προπαρατεθείσα κρίση του δικάσαντος Διοικητικού Εφετείου είναι εσφαλμένη, διότι, κατ’ ορθή ερμηνεία και εφαρμογή των περί παραλαβής υλικών διατάξεων του άρθρου 27 του π.δ. 394/1996, τα πρωτόκολλα των πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων επιτροπών παραλαβής σχετικά με την παραλαβή ή την απόρριψη των ειδών της προμήθειας υπόκεινται στην έγκριση του Υπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (μετέπειτα Υπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού), ο οποίος ασκεί έλεγχο νομιμότητας και σκοπιμότητας επ’ αυτών και έχει τη διακριτική ευχέρεια της μη έγκρισής τους, εφόσον διαπιστώσει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την παραλαβή των ειδών. Συνεπώς, κατά το αναιρεσείον Δημόσιο, αποφασίζον όργανο για την παραλαβή ή την απόρριψη των υπό προμήθεια ειδών είναι ο εν λόγω Υπουργός, ο οποίος δεν δεσμεύεται από τα σχετικά πρωτόκολλα των επιτροπών παραλαβής (πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας). Κατά τους ειδικότερους ισχυρισμούς του αναιρεσείοντος, είτε το υλικό κριθεί από την επιτροπή παραλαβής παραληπτέο με αποκλίσεις είτε απορριπτέο μεν, αλλά δυνάμενο να χρησιμοποιηθεί, το αρμόδιο όργανο (Υπουργός Ανάπτυξης) μπορεί να μην εγκρίνει την παραλαβή και να απορρίψει τα υπό προμήθεια είδη, ιδιαιτέρως στην περίπτωση που, κατόπιν γνωμοδοτήσεως του αρμόδιου τεχνικού οργάνου, διαπιστωθούν ουσιώδεις αποκλίσεις των ειδών από τους όρους της σύμβασης, πολύ δε περισσότερο όταν οι διαπιστωθείσες αποκλίσεις έρχονται σε ευθεία αντίθεση με απαράβατους όρους της σύμβασης. Την αυτή αρμοδιότητα έχει, κατά τα περαιτέρω προβαλλόμενα, ο Υπουργός Ανάπτυξης και προκειμένου περί των εκδιδόμενων από τη δευτεροβάθμια επιτροπή πρακτικών απόρριψης ή παραλαβής των ειδών της προμήθειας, δυνάμενος να εγκρίνει ή να απορρίψει το οικείο πρωτόκολλο της επιτροπής, χωρίς να δεσμεύεται από αυτό, ιδίως μάλιστα όταν η εν λόγω επιτροπή έχει αναρμοδίως αποφανθεί – όπως εν προκειμένω -, επιληφθείσα «των απορριφθέντων εν συνόλω ειδών της προμήθειας» και αποδεχθείσα τελικώς αυτά. Ειδικώς δε στην περίπτωση, κατά την οποία διαπιστώνεται ουσιώδης απόκλιση του παραδοθέντος είδους από τις τεχνικές προδιαγραφές της σύμβασης, κατά παράβαση απαράβατου όρου αυτής, είναι, κατά το αναιρεσείον Δημόσιο, υποχρεωτική η απόρριψη του εν λόγω είδους από το αρμόδιο όργανο, χωρίς να απαιτείται η διαπίστωση, της καταλληλότητάς τους ή μη για τη συμφωνηθείσα χρήση. Προς θεμελίωση του παραδεκτού του ως άνω λόγου αναιρέσεως προβάλλεται ότι δεν υφίσταται νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας επί του τιθέμενου με αυτόν νομικού ζητήματος, δηλαδή εάν, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 27 του π.δ. 394/1996, συντρέχει αρμοδιότητα του Υπουργού Ανάπτυξης (μετέπειτα Υπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού), και, κατόπιν μεταβιβάσεως της αρμοδιότητας, της Γενικής Διεύθυνσης Κρατικών Προμηθειών του Υπουργείου αυτού, να απορρίψει την παραλαβή ειδών προμήθειας που κρίθηκαν από τη δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής παραληπτέα με αποκλίσεις, ή εάν δεσμεύεται το εν λόγω όργανο από το σχετικό πρωτόκολλο παραλαβής της επιτροπής αυτής, έχον μόνο την αρμοδιότητα να εγκρίνει την παραλαβή, με ή χωρίς έκπτωση επί του συμβατικού τιμήματος. Ο ανωτέρω ισχυρισμός περί μη υπάρξεως νομολογίας ως προς το εκτιθέμενο ως άνω νομικό ζήτημα παρίσταται βάσιμος και, συνεπώς, ο αντίστοιχος λόγος αναιρέσεως είναι, από την άποψη αυτή, παραδεκτός, περαιτέρω δε, είναι και βάσιμος. Και τούτο διότι, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη σκέψη 5 περί της έννοιας των εφαρμοστέων διατάξεων, η προεκτεθείσα κρίση του δικάσαντος Διοικητικού Εφετείου, κατά την οποία ο Υπουργός Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας δεν έχει, σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, ειδικώς αρμοδιότητα να απορρίψει υλικό που παρελήφθη από τη δευτεροβάθμια επιτροπή παραλαβής με τη σύνταξη σχετικού οριστικού πρωτοκόλλου, δεν είναι ορθή. Συνεπώς, πρέπει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση κατά το αντίστοιχο κεφάλαιό της περί των 48.740 τεμαχίων σάκων ιματισμού, η δε υπόθεση, η οποία χρειάζεται διευκρίνιση ως προς το πραγματικό, πρέπει να παραπεμφθεί, κατά το αναιρούμενο μέρος, στο δικάσαν δικαστήριο για νέα νόμιμη κρίση.

Διά ταύτα

Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.

Αναιρεί εν μέρει την 5506/2015 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, στο οποίο και παραπέμπει, κατά το αναιρούμενο μέρος, την υπόθεση, σύμφωνα με το αιτιολογικό, και

Επιβάλλει στην αναιρεσίβλητη εταιρία τη δικαστική δαπάνη του Δημοσίου, η οποία ανέρχεται σε εννιακόσια είκοσι (920) ευρώ.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 21 Οκτωβρίου 2020

Η Προεδρεύουσα Αντιπρόεδρος

Ευαγ. Νίκα

Η Γραμματέας

και μετά την αποχώρησή της

Λ. Ρίκος

και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 23ης Μαΐου 2022.

Ο Πρόεδρος του Στ´ Τμήματος

Ι. Β. Γράβαρης

Ο Γραμματέας

Λ. Ρίκος