ΜΕφΠειρ 119/2023

Δικαστής: Α. Αλαπάντας
Δικηγόροι: Χρ. Χρήστου - Τρ. Αλυκάτορας, Χρ. Μόσχος

Νομοθετικές διατάξεις: άρθρα 518 ΚΠολΔ, 25 ν. 27/1975, ν. 791/1978

Αλλοδαπή τυπικά ναυτιλιακή εταιρία με πραγματική έδρα στην Ελλάδα· για το εμπρόθεσμο της έφεσης λαμβάνεται υπ’ όψιν η επίδοση της απόφασης στην πραγματική έδρα· η διαχειρίστρια εταιρία των πλοίων της πλοιοκτήτριας είναι δεκτική επίδοσης.

Επειδή αλλοδαπή τυπικά εταιρία, της οποίας η διοίκηση ασκείται στην Ελλάδα, όπου βρίσκεται η πραγματική της έδρα, αρμοδίως ενάγεται ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων, η αρμοδιότητα και η διεθνής δικαιοδοσία των οποίων καθορίζεται βάσει του τόπου της πραγματικής έδρας της εναγομένης εταιρίας και όχι της καταστατικής. Τούτο δε ισχύει και κατά τον ν. 791/1978 ως προς τις αλλοδαπές ναυτιλιακές εταιρίες που έχουν εγκαταστήσει γραφεία στην ημεδαπή δυνάμει του άρθρου 25 του ν. 27/1975 ή των α.ν. 89/1967 και 378/1968, διότι η διάταξη αυτή εισάγει απόκλιση από τον κανόνα της πραγματικής έδρας του νομικού προσώπου του άρθρου 10 ΑΚ, μόνο ως προς τα θέματα της σύστασης και της ικανότητας δικαίου αυτού, τα οποία κατ’ εξαίρεση διέπονται από το δίκαιο της Πολιτείας στην περιοχή της οποίας βρίσκεται κατά το καταστατικό η έδρα του (ΟλομΑΠ 2/1999, ΕλλΔνη 1999. 271). Επομένως, αν μεταξύ της καταστατικής και πραγματικής έδρας υπάρχει διαφορά, λαμβάνεται υπ’ όψιν η πραγματική έδρα για το παραδεκτό (εμπρόθεσμο) της έφεσης κατ’ άρθρο 518 § 1 ΚΠολΔ και την εφαρμογή της γενικής προθεσμίας των 30 ημερών για την άσκησή της (ΕφΠειρ 1/1995, ΑρχΝ 1995. 162). Περαιτέρω, η διαχειρίστρια εταιρία των πλοίων της πλοιοκτήτριας εταιρίας είναι δεκτική επίδοσης (κατά τα άρθρα 211, 713 ΑΚ) των δικογράφων που απευθύνονται στην πλοιοκτήτρια που αντιπροσωπεύει, αφού έχει τη γενική διαχείριση, δεδομένου μάλιστα ότι κατά κανόνα η πλοιοκτήτρια και η διαχειρίστρια είναι των αυτών οικονομικών συμφερόντων (ΕφΠειρ 299/2006, ΕΝΔ 2007. 39). Η υπό κρίση από 23.6.2022 έφεση των ηττημένων πρωτοδίκως εναγομένων κατά της υπ’ αριθ. … οριστικής απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, που εκδόθηκε κατ’ αντιμωλίαν των διαδίκων κατά την ειδική διαδικασία των περιουσιακών-εργατικών διαφορών (του άρθρου 614 αριθ. 3 ΚΠολΔ), αρμοδίως φέρεται προς συζήτηση ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, κατ’ άρθρο 19 περ. α΄ ΚΠολΔ (και 51 § 6 ν. 2172/1993), που δικάζει με την ίδια διαδικασία (κατά την οποία δεν απαιτείται παράβολο για την άσκηση έφεσης κατ’ άρθρο 495 § 3 ΚΠολΔ), πρέπει όμως να απορριφθεί ως απαράδεκτη (εκπρόθεσμη), κατά το άρθρο 532 ΚΠολΔ, για τους εξής λόγους: η ως άνω εκκαλούμενη απόφαση επιδόθηκε νόμιμα και παραδεκτά (κατά τα ανωτέρω) από τους ενάγοντες στη δεύτερη εναγόμενη-εκκαλούσα, ατομικώς και ως διαχειρίστρια της πρώτης εναγόμενης-εκκαλούσας και πλοιοκτήτριας του ένδικου πλοίου «C* R*» (με καταστατική έδρα στο… νήσων Μάρσαλ), στις 23.5.2022, με θυροκόλληση, κατά τα άρθρα 128 § 4 και 136 § 2 ΚΠολΔ (βλ. …), στην πραγματική έδρα των εταιριών αυτών, στο… Αττικής, …, όπου είχε επιδοθεί και η ένδικη αγωγή. Η υπό κρίση έφεση κατατέθηκε από τις εκκαλούσες στη Γραμματεία του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, στις 23.6.2022, ημέρα Πέμπτη, όπως προκύπτει από την παρά πόδας του δικογράφου έφεσης υπ’ αριθ. … έκθεση κατάθεσης της Γραμματέως του Δικαστηρίου αυτού και συνεπώς από την ως άνω επίδοση της εκκαλούμενης απόφασης στις 23.5.2022 μέχρι την κατάθεση της έφεσης αυτής έχει παρέλθει χρονικό διάστημα άνω των 30 ημερών και συγκεκριμένα 31 ημέρες (άρθρο 144 § 1 ΚΠολΔ) και είναι αυτή εκπρόθεσμη. Επομένως, κατά τα προαναφερόμενα, πρέπει να απορριφθεί η υπό κρίση έφεση ως απαράδεκτη-εκπρόθεσμη (και δεδομένου ότι δεν υπάρχει αίτημα επαναφοράς κατά τα άρθρα 152 επ. ΚΠολΔ) και να επιβληθούν τα δικαστικά έξοδα των εφεσίβλητων.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Η υπό σχολιασμό απόφαση επικεντρώνεται σε δύο κρίσιμα νομικά ζητήματα: α. στην επίδοση της πρωτόδικης αποφάσεως στην πραγματική έδρα της εταιρίας αντί της καταστατικής για την εκκίνηση της τριαντακονθήμερης προθεσμίας ασκήσεως της εφέσεως του άρθ. 518 § 1 ΚΠολΔ και β. στη δυνατότητα επιδόσεως της πρωτόδικης αποφάσεως στη διαχειρίστρια της πλοιοκτήτριας εταιρίας στην ημεδαπή ως αντιπρόσωπο/αντίκλητο.

Ως προς το πρώτο ζήτημα, επί νομικών προσώπων, η προθεσμία ασκήσεως της εφέσεως καθορίζεται από την πραγματική τους έδρα, δηλαδή με βάση τον τόπο, στον οποίο είναι εγκατεστημένη και λειτουργεί η διοίκησή τους, ενώ αν διαφοροποιείται η καταστατική από την πραγματική έδρα, τότε λαμβάνεται υπ’ όψιν η πραγματική (Κεραμεύς, Επίδοση σε μη πραγματική έδρα εταιρίας και εκτέλεση αλλοδαπής ερήμην αποφάσεως, ΕπισκΕΔ 2001. 635 επ.· Σαμουήλ, Η έφεση, 1993, § 372, σ. 127· ΕφΠειρ 1168/1986, ΕλλΔνη 28. 499· ΕφΠειρ 1/1995, ΝΟΜΟΣ). Η λύση αυτή της ημεδαπής νομολογίας, σχετικά με τη σύγκρουση μεταξύ πραγματικής και καταστατικής έδρας, συμβαδίζει με τη γενικότερη προσέγγιση του ημεδαπού αστικού δικονομικού δικαίου αναφορικά με την πρωτοκαθεδρία της θεωρίας της πραγματικής έδρας των νομικών προσώπων. Ειδικότερα, με την ΟλομΑΠ 2/1999 (ΝΟΜΟΣ) κρίθηκε ότι «ως έδρα του νομικού προσώπου από την οποία, κατ’ άρθρο 3 ΚΠολΔ προσδιορίζεται εκτός άλλων η αρμοδιότητα και η διεθνής δικαιοδοσία του δικαστηρίου, νοείται η πραγματική έδρα, δηλαδή ο τόπος όπου πράγματι ασκείται η διοίκησή του και όχι ο τυχόν διάφορος τόπος που κατονομάζεται απλώς ως έδρα στο καταστατικό του (καταστατική έδρα). Επομένως και αλλοδαπή τυπικά εταιρία, της οποίας η διοίκηση ασκείται στην Ελλάδα, όπου βρίσκεται η πραγματική της έδρα, αρμοδίως ενάγεται ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων, η αρμοδιότητα και η διεθνής δικαιοδοσία των οποίων καθορίζεται βάσει του τόπου της πραγματικής έδρας της εναγομένης εταιρίας» (βλ. επίσης και τις ΟλομΑΠ 2/2003, ΕλλΔνη 2003. 391· ΑΠ 1301/1991, ΕλλΔνη 1991. 1181· ΑΠ 1108/2019· ΑΠ 1183/2019· ΑΠ 1938/1017· ΕφΑθ 175/1988, ΝοΒ 1988. 926· ΕφΠειρ 267/2016, όλες σε ΝΟΜΟΣ). Τα ανωτέρω θα ισχύουν και κατά τον ν. 791/1978 ως προς τις αλλοδαπές ναυτιλιακές εταιρίες που έχουν εγκαταστήσει γραφεία στην ημεδαπή δυνάμει του άρθρου 25 του ν. 27/1975 ή των α.ν. 89/1967 και 378/1968, παρά το γεγονός ότι στο άρθ. 1 § 1 ν. 791/1978 προβλέπεται ότι «[Ν]αυτιλιακές εταιρίες, οι οποίες έχουν συσταθεί σύμφωνα με τους νόμους αλλοδαπών κρατών, […] διέπονται ως προς τη σύσταση και την ικανότητα δικαίου από το δίκαιο του κράτους της καταστατικής τους έδρας, ανεξάρτητα από τον τόπο από τον οποίο διευθύνονται ή διευθύνονταν, συνολικώς ή μερικώς οι υποθέσεις τους». Και τούτο διότι, η εν λόγω διάταξη προτάσσει τη θεωρία της καταστατικής έδρας μόνον ως προς τα ζητήματα συστάσεως και ικανότητας δικαίου και όχι ως προς τις λοιπές περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων εντάσσεται και η κατά το δικονομικό δίκαιο επίδοση της πρωτόδικης αποφάσεως για το εμπρόθεσμο της εφέσεως. Έτσι και εν προκειμένω, δεδομένου ότι η πρωτόδικη απόφαση επιδόθηκε στην πραγματική έδρα της εναγόμενης διαχειρίστριας ναυτιλιακής εταιρίας στην ημεδαπή (Αττική) στις 23.5.2022 με θυροκόλληση, ενώ η έφεση κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιώς στις 23.6.2022, ήτοι με την παρέλευση 31 ημερών, η ένδικη έφεση απορρίφθηκε ως εκπρόθεσμη.

Περαιτέρω, ως προς το δεύτερο ζήτημα αναφορικά με τη νομιμότητα της επιδόσεως της πρωτόδικης αποφάσεως στη διαχειρίστρια εταιρία, η απόφαση ακολουθεί την πάγια άποψη υπέρ της δυνατότητας της διαχειρίστριας εταιρίας να παραλαμβάνει νομίμως επιδόσεις στο όνομα της πλοιοκτήτριας εταιρίας που αντιπροσωπεύει, δυνάμει των άρθ. 211 και 713 ΑΚ ως αντιπρόσωπος/εντολοδόχος, δεδομένου ότι ασκεί τη γενική διαχείριση των υποθέσεων της πλοιοκτήτριας και εξυπηρετεί τα ίδια με εκείνη οικονομικά συμφέροντα. Άλλωστε, κατά πάγια πρακτική, οι ναυτιλιακές εταιρίες αναθέτουν τη διαχείρισή τους σε άλλη εταιρία που προϋπάρχει ή ιδρύεται για τον λόγο αυτό και ενεργεί κατ’ εντολή και για λογαριασμό τους (management company). Στη διαχειρίστρια εταιρία ανατίθεται τόσο η τεχνική, όσο και η εμπορική διαχείριση των υποθέσεων της πλοιοκτήτριας εταιρίας (βλ. αναλυτικά για τις αρμοδιότητες και το νομικό καθεστώς των management companies, Ρόκα/Θεοχαρίδη, Ναυτικό Δίκαιο, 2021, σ. 110 επ.). Κατ’ ακολουθία, η διαχειρίστρια εταιρία, ως συνδεόμενη με την πλοιοκτήτρια εταιρία με σχέση εντολής, συνιστά αντιπρόσωπο και καθολικό εντολοδόχο αυτής κατ’ άρθρ. 211 ΑΚ και, συνεπώς, μπορεί να παραλαμβάνει νομίμως τις απευθυνόμενες σ’ αυτή (την πλοιοκτήτρια) επιδόσεις δικογράφων για τις υποθέσεις που της έχουν ανατεθεί (βλ. ΕφΠειρ 162/2018· ΕφΠειρ 137/2018, δημοσιευμένες αμφότερες στην ιστοσελίδα <www.efeteio-peir.gr>· ΕφΠειρ 299/2006, ΕΝαυτΔ 2007. 39· ΠΠρΠειρ 1087/2017· ΜΠρΠειρ 1844/2020· ΜΠρΠειρ 209/2016· ΜΠρΠειρ 3823/2015, σε <www.protodikeio-peir.gr>· πρβλ. και ΑΠ 1207/2000, ΕΕμπΔ 2001. 100, με την οποία παραπέμφθηκε προς επίλυση στην Ολομέλεια του ΑΠ το ζήτημα του ρόλου του ναυτικού πράκτορα ως αντίκλητου, επί της οποίας δεν έχει έως σήμερα εκδοθεί απόφαση).

Αναστασία Καλαντζή