Πρόσφατη νομολογία


4 Αυγ 2025

ΣτΕ ΕΑ 118/2025: Σύμβαση εκμίσθωσης οικοπέδου ΝΠΔΔ με παράλληλη υποχρέωση ανέγερσης κτιρίου από τον μισθωτή δεν συνιστά δημόσια σύμβαση

Με την κρινόμενη αίτηση η αιτούσα εταιρία ζήτησε να ανασταλεί η εκτέλεση: 1. της υπ’ αριθμ. …/Συν. 17/30.4.2025 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του e–ΕΦΚΑ, 2. της υπ’ αριθμ. …/26.5.2025 διακήρυξης του e–ΕΦΚΑ και 3. κάθε άλλης σχετικής πράξης ή παράλειψης της Διοίκησης. Ο Ν. 4412/2016 υιοθετεί στο άρθρο 2 αυτού ως προς την έννοια της δημόσιας σύμβασης έργου τον ορισμό της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ, σύμφωνα με την οποία, ως τέτοια νοείται η σύμβαση, στην οποία η αναθέτουσα αρχή λαμβάνει παροχή συνιστάμενη στην εκτέλεση του έργου στην οποία αποσκοπεί η σύμβαση και η οποία έχει για την αρχή αυτή άμεσο οικονομικό ενδιαφέρον. Τέτοιου είδους οικονομικό ενδιαφέρον υφίσταται όχι μόνο στην περίπτωση που η αναθέτουσα αρχή πρόκειται να καταστεί κύριος του έργου ή του αποτελέσματος των εργασιών που αποτελούν αντικείμενο της σύμβασης, αλλά και στην περίπτωση που πρόκειται να αποκτήσει νόμιμο τίτλο ο οποίος της εξασφαλίζει την εξουσία διάθεσης του έργου που αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης για την εξυπηρέτηση δημόσιας αποστολής. Το οικονομικό ενδιαφέρον μπορεί επίσης να έγκειται στα οικονομικά πλεονεκτήματα που μπορεί να αποκομίσει η αναθέτουσα αρχή από τη μελλοντική χρήση ή εκποίηση του έργου, στο γεγονός ότι συμμετέσχε οικονομικά στην υλοποίηση του έργου ή στον κίνδυνο που αυτή φέρει σε περίπτωση ανεπιτυχούς εκτέλεσης των εργασιών. Εξάλλου, για τη στοιχειοθέτηση της έννοιας της δημόσιας σύμβασης έργου ο αντισυμβαλλόμενος του δημόσιου φορέα πρέπει να υπέχει την άμεση ή έμμεση υποχρέωση εκτέλεσης του έργου που αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης και η εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής να είναι δικαστικώς επιδιώξιμη, τηρουμένων των προϋποθέσεων του εθνικού δικαίου. Περαιτέρω, βασικό κριτήριο της έννοιας της δημόσιας σύμβασης έργου κατά το ενωσιακό δίκαιο είναι το έργο να εκτελείται σύμφωνα με τις επακριβώς προσδιοριζόμενες από την αναθέτουσα αρχή ανάγκες, ενώ τα μέσα με τα οποία η εκτέλεση λαμβάνει χώρα είναι αδιάφορα. Τέτοια περίπτωση συντρέχει, όταν η αναθέτουσα αρχή έχει λάβει μέτρα, ώστε να προσδιορίσει τα χαρακτηριστικά του έργου ή, τουλάχιστον, να ασκήσει καθοριστική επιρροή στον σχεδιασμό του. Τούτο συμβαίνει, ιδίως, στην περίπτωση κατά την οποία οι προδιαγραφές που θέτει η αναθέτουσα αρχή υπερβαίνουν τις συνήθεις απαιτήσεις της αγοράς σε σχέση με ακίνητο όπως το οικείο έργο. Η ύπαρξη καθοριστικής επιρροής της αναθέτουσας αρχής στον σχεδιασμό υπό ανέγερση κτιρίου διαπιστώνεται, ιδίως αν είναι δυνατόν να αποδειχθεί ότι η επιρροή αυτή ασκείται στην αρχιτεκτονική δομή του κτιρίου αυτού, όπως είναι οι διαστάσεις του, οι εξωτερικοί τοίχοι του και οι φέροντες τοίχοι του. Εξάλλου, την ίδια ως άνω έννοια έχει, σύμφωνα με την Οδηγία 2014/23/ΕΕ (άρθρο 5 περ. 7), και η «εκτέλεση έργου», που αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης παραχώρησης έργου, τον ορισμό δε αυτόν της «εκτέλεσης έργου» υιοθετεί και ο Ν. 4413/2016 σχετικά με την ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης (άρθρο 2 περ. 7). Σύμβαση εκμίσθωσης ακινήτου από ΝΠΔΔ που έχει ως αντικείμενο και την υποχρέωση του μισθωτή να ανεγείρει στο εκμισθούμενο ακίνητο κτίριο περιερχόμενο στην κυριότητα του εκμισθωτή συνιστά δημόσια σύμβαση (έργου ή παραχώρησης έργου, κατά περίπτωση), εφόσον ο μισθωτής αναλαμβάνει τη νομικώς δεσμευτική και δικαστικώς επιδιώξιμη υποχρέωση να προβεί στην εκτέλεση έργου, το οποίο ανταποκρίνεται στις επακριβώς καθοριζόμενες από την αναθέτουσα αρχή ανάγκες. Εν προκειμένω, στο αντικείμενο του ένδικου πλειοδοτικού διαγωνισμού για την εκμίσθωση οικοπέδου ΝΠΔΔ περιλαμβάνεται και η υποχρέωση του μισθωτή να ανεγείρει, εντός ορισμένου χρόνου από την παράδοση σε αυτόν του εκμισθούμενου ακινήτου, κτίριο, το οποίο από την εκτέλεσή του θα ανήκει στην κυριότητα του ΝΠΔΔ και το οποίο ο μισθωτής θα εκμεταλλεύεται κατά τη διάρκεια της εκμίσθωσης. Ωστόσο, το Δικαστήριο διαπίστωσε πως οι μόνες υποχρεώσεις που επιβάλλονται στον μισθωτή όσον αφορά τον σχεδιασμό του προς ανέγερση κτιρίου είναι η χρήση αυτού σύμφωνα με τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης της περιοχής, καθώς και η τήρηση, κατά την υλοποίηση του έργου, των κανόνων της τέχνης και της επιστήμης, ενώ ακόμη και η επιλογή του είδους του ως άνω κτιρίου καταλείπεται στην ευχέρεια του μισθωτή, δεν τίθενται δε στη διακήρυξη κανενός είδους προδιαγραφές σε σχέση με το κτίριο αυτό. Άλλωστε, ούτε με τις διατάξεις του Π.Δ. 715/1979 «Περί τρόπου ενεργείας υπό των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), προμηθειών, μισθώσεων και εκμισθώσεων εν γένει κ.λπ.», που διέπουν την ένδικη μίσθωση, ούτε με τις διατάξεις της διακήρυξης θεσπίζεται, όσον αφορά τη σύναψη και την εκτέλεση της σύμβασης εκμίσθωσης, εξαιρετικό νομικό καθεστώς που να εξασφαλίζει στο ΝΠΔΔ υπερέχουσα θέση, μη προσιδιάζουσα σε σύμβαση ιδιωτικού δικαίου. Συνεπώς, η προς ανάθεση σύμβαση εκμίσθωσης ακινήτου δεν έχει τον χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης έργου ή σύμβασης παραχώρησης έργου, ούτε προκύπτει ανενδοιάστως ότι σκοπείται η σύναψη άλλης μορφής δημόσιας ή διοικητικής σύμβασης. Επομένως, οι διαφορές που ανακύπτουν κατά το προ της υπογραφής της στάδιο δεν υπάγονται στη δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, κατά το άρθρο 94 § 2 του Συντάγματος. Δεδομένου, όμως, ότι δεν έχει απασχολήσει τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας το ζήτημα της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου επί διαφορών που ανακύπτουν κατά το στάδιο που προηγείται της υπογραφής σύμβασης εκμίσθωσης ακινήτου από ΝΠΔΔ, η οποία έχει ως αντικείμενο και την υποχρέωση ανέγερσης κτιρίου από τον μισθωτή, η Επιτροπή Αναστολών έκρινε ότι δεν συντρέχει περίπτωση πρόδηλης έλλειψης δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου. Ακολούθως, το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση αναστολής, κρίνοντας ότι δεν συντρέχει βλάβη της αιτούσας από τις προσβαλλόμενες πράξεις.


Σύνδεσμος

ΣτΕ ΕΑ 118/2025 - Πλήρες κείμενο »