13 Ιουλ 2023
Με την κρινόμενη αίτηση το αιτούν σωματείο επιδιώκει την ακύρωση της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με θέμα την τροποποίηση και ανανέωση της χρονικής διάρκειας ισχύος των περιβαλλοντικών όρων για την υπόγεια εκμετάλλευση μεταλλείου βωξίτη, έκτασης 29.500 τ.μ., της εταιρείας «…» που βρίσκεται στη θέση «Κοκκινόβραχος ΟΠ 227» Δημοτικού Διαμερίσματος Μεξιατών του Δήμου Υπάτης Νομού Φθιώτιδας, ενώ η προαναφερόμενη δικαιούχος της μεταλλευτικής εκμετάλλευσης εταιρεία άσκησε παρέμβαση στη δίκη για τη διατήρηση του κύρους της προσβαλλόμενης πράξης. Η προστασία του περιβάλλοντος έχει συνταγματικό έρεισμα στο άρθρο 24, από το οποίο προκύπτει η πρόβλεψη θετικών ενεργειών από τα όργανα του Κράτους για τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και, ειδικότερα, της λήψης των απαιτούμενων μέτρων, νομοθετικών και διοικητικών, προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων, παρεμβαίνοντας στον αναγκαίο βαθμό και στην οικονομική ή άλλη ατομική ή συλλογική δραστηριότητα. Στην περίπτωση αυτή, τα όργανα της νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας οφείλουν, ενόψει και των άρθρων 106 και 22 § 1 του Συντάγματος, και σε συμμόρφωση προς την αρχή της προλήψεως και της προφυλάξεως στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος, να σταθμίζουν και άλλους παράγοντες αναγόμενους στο γενικότερο εθνικό και δημόσιο συμφέρον, όπως είναι εκείνοι που σχετίζονται με τους σκοπούς της οικονομικής αναπτύξεως, της αξιοποιήσεως των πηγών του εθνικού πλούτου, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τα υπόγεια κοιτάσματα, της ενισχύσεως της περιφερειακής αναπτύξεως, με την προαγωγή ιδίως της οικονομίας, μεταξύ άλλων, των ορεινών περιοχών, και της εξασφαλίσεως εργασίας στους πολίτες. Σε κάθε περίπτωση, συνεκτιμώνται ο τρόπος και η μέθοδος κατασκευής και λειτουργίας της συγκεκριμένης εγκαταστάσεως και ο ειδικότερος χαρακτήρας του δημοσίου συμφέροντος, το οποίο προσδοκάται ότι θα εξυπηρετηθεί από το έργο ή την δραστηριότητα αυτή, δεδομένου ότι η κατά τα ανωτέρω επιβαλλόμενη στάθμιση συναρτάται εκάστοτε με το είδος και την έκταση της επαπειλούμενης βλάβης και την φύση της εξυπηρετούμενης με την εκτέλεση του έργου ανάγκης. Κατά την άσκηση του ακυρωτικού ελέγχου, η ευθεία αξιολόγηση εκ μέρους του ακυρωτικού δικαστή της παράβασης της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης μπορεί να ελεγχθεί ευθέως από τον ίδιο, μόνον αν από τα στοιχεία της δικογραφίας και με βάση τα διδάγματα της κοινής πείρας προκύπτει ότι η προκαλούμενη από το έργο ή τη δραστηριότητα βλάβη για το περιβάλλον είναι μη επανορθώσιμη ή είναι προφανώς δυσανάλογη με το προσδοκώμενο όφελος. Ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις για τη διενέργεια της ως άνω εξορυκτικής δραστηριότητας ορίζονται στο άρθρο 3 του Ν. 1650/1986, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 του Ν. 3010/2002, αλλά και από το άρθρο 85γ του Μεταλλευτικού Κώδικα (ν.δ. 210/1973). Από τις γενικές, ειδικές και περιφερειακές χωροταξικές κατευθύνσεις που θέτει το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, συνάγεται ότι ίδιες προωθούν την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, αναγνωρίζοντας την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή της στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, ακόμα και αν η εγκατάσταση της δραστηριότητας χωροθετείται εντός δασών και δασικών εκτάσεων ή περιοχών του δικτύου NATURA, υπό την απαραίτητη ωστόσο προϋπόθεση τήρησης των δεσμεύσεων που τίθενται από τα ειδικά νομοθετικά καθεστώτα που διέπουν τις περιοχές αυτές. Γίνεται δεκτό ότι ο συντακτικός νομοθέτης, με τις διατάξεις των άρθρων 24 και 106 του Συντάγματος, αναγνωρίζει την ανάγκη αξιοποιήσεως των ορυκτών πρώτων υλών της χώρας αλλά και την ιδιαιτερότητα της εξορυκτικής δραστηριότητας, η οποία περιορίζεται σε περιοχές όπου εντοπίζονται βιώσιμα κοιτάσματα προς εκμετάλλευση και, ως εκ τούτου, θέτει ειδικές προϋποθέσεις για τη δραστηριότητα αυτή, κατά τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται τόσο η προστασία του ευαίσθητου οικοσυστήματος όσο και η τεχνικοοικονομική βιωσιμότητα της εκμεταλλεύσεως, η οποία κρίνεται ιδιαιτέρως συμφέρουσα για την εθνική οικονομία. Στην κατεύθυνση αυτή, εξετάζεται κάθε φορά η επάρκεια και προσφορότητα της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) και εντεύθεν η συμβατότητα της άσκησης της εξορυκτικής δραστηριότητας προς τις απαιτήσεις προστασίας του περιβάλλοντος, χωρίς να θεωρείται εκ προοιμίου μη επιτρεπτή η δραστηριότητα αυτή σε όρη και ορεινές περιοχές. Σύμφωνα δε με το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, η συνέχιση της εξορυκτικής δραστηριότητας συνιστά αναπτυξιακή προοπτική της εν λόγω Περιφέρειας. Εν προκειμένω, η Διοίκηση έλαβε υπόψη τόσο τη σπανιότητα και ποιότητα του μεταλλεύματος και την ανάγκη εξόρυξής του χάριν του δημοσίου συμφέροντος και ειδικότερα της εθνικής και τοπικής οικονομίας και της ανάπτυξης της απασχόλησης, όσο και τις επιπτώσεις της επίδικης εξορυκτικής δραστηριότητας στο περιβάλλον της περιοχής, προέβλεψε δε, με την προσβαλλόμενη απόφαση, συμπληρωματικά επικαιροποιημένα μέτρα για την αποτροπή ή το μετριασμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη διατήρηση της φυσιογνωμίας της ευρύτερης περιοχής του έργου. Υπό τα δεδομένα αυτά, το έργο αυτό δεν αντίκειται στη βιώσιμη μεταλλεία, όπως αυτή κατοχυρώνεται στα άρθρα 24, 106 και 22 παρ. 1 του Συντάγματος. Από την ισχύουσα κατά τον κρίσιμο χρόνο νομοθεσία περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης, κατ’ εφαρμογήν της οποίας εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση, δεν προκύπτει ότι η, κατ’ άρθρο 57 του ν. 998/1979, άδεια επέμβασης σε δασική έκταση απαιτείται να προηγείται της εκδόσεως ΑΕΠΟ, αλλά δύναται είτε να προηγείται είτε να έπεται αυτής, να έχει όμως εκδοθεί πριν από την πραγματοποίηση οποιασδήποτε υλικής ενέργειας στην επίμαχη έκταση. Το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση και έκανε δεκτή την παρέμβαση.