Πρόσφατη νομολογία


1 Οκτ 2025

ΣτΕ 585/2025 Τμ.Ε: Νόμιμη ΥΑ αναθεώρησης ΓΠΣ που διασφαλίζει το πολεοδομικό κεκτημένο λαμβάνοντας υπόψη τις ισχύουσες χρήσεις γης & την προστασία του περιβάλλοντος

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της ΥΠΕΝ/ ΔΝΕΠ/101154/3731/30.6.2022 απόφασης του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας “Αναθεώρηση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) Δήμου … και περιβαλλοντική έγκριση αυτού” (Δ΄ …/2022), καθ’ ο μέρος: α) στο Κεφάλαιο Β “Πολεοδομική Οργάνωση …” παρ. 2.1, στην Πολεοδομική Ενότητα (Π.Ε.) 4, στο τμήμα της Λεωφόρου … και σε βάθος ενός οικοδομικού τετραγώνου, στο οποίο καθορίζεται η χρήση πολεοδομικού κέντρου κατά το άρθρο 4 του π.δ. 59/2018 (Α΄ 114), προστίθεται η ειδική χρήση “Πρατήρια παροχής καυσίμων και ενέργειας”, και β) στη διάταξη της παρ. 8 του Κεφαλαίου Ζ “Γενικές Διατάξεις”, προβλέπεται ότι: “Ιδιοκτησίες που τέμνονται από όρια περιοχών με διαφορετικά θεσμικά πλαίσια χωρικών ρυθμίσεων, όπως εκείνες που βρίσκονται στη ΖΟΕ δεύτερης (β΄) κατοικίας και τη ΖΟΕ Μεσογείων και με την προϋπόθεση ότι δεν εμπίπτουν σε ειδικές απαγορευτικές διατάξεις της δασικής και αρχαιολογικής νομοθεσίας, θα περιλαμβάνονται στο ευμενέστερο από αυτά, με εξειδίκευση των παραπάνω ορίων στο υποκείμενο επίπεδο πολεοδομικού σχεδιασμού, ήτοι την πολεοδομική μελέτη, με στόχο την αντιμετώπιση ασαφειών, κενών και επικαλύψεων.”. Το ΓΠΣ περιέχει, καταρχήν, γενικούς ορισμούς και κατευθύνσεις, που συνιστούν στρατηγικό σχεδιασμό με μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις και ρυθμίσεις. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται να θεσπίζονται με το ΓΠΣ και ειδικότερες πολεοδομικές ρυθμίσεις, οι οποίες συνιστούν βασικές επιλογές και αναγκαία στοιχεία της εισαγόμενης με το σχέδιο προτάσεως πολεοδομικής οργάνωσης, αναπόσπαστα συνδεδεμένα με αυτήν. Στην περίπτωση αυτή η θέσπιση των εν λόγω ρυθμίσεων πρέπει να τεκμηριώνεται με ειδική αιτιολογία. Εξάλλου, η έγκριση του ΓΠΣ καθώς και οι τυχόν τροποποιήσεις του πρέπει να συνοδεύονται από ειδική μελέτη, από την οποία να προκύπτει η αξιολόγηση όλων των κατά νόμο στοιχείων, μεταξύ των οποίων και η επίδραση της προτεινόμενης νέας πολεοδομικής οργάνωσης στο περιβάλλον, ενόψει δε της μελέτης αυτής πρέπει να διατυπώνονται και οι κατά νόμον απαιτούμενες γνωμοδοτήσεις. Περαιτέρω, από τις ίδιες διατάξεις συνάγεται ότι βασικό στοιχείο του ΓΠΣ είναι και ο καθορισμός χρήσεων γης στην περιοχή που καλύπτει, ρύθμιση από την οποία εξαρτάται κατά μεγάλο ποσοστό η πολεοδομική οργάνωση και εξέλιξη της περιοχής που αφορά. Οι καθοριζόμενες χρήσεις γης, εφόσον δεν χρειάζονται περαιτέρω εξειδίκευση, είναι αμέσως εφαρμοστέες από την έναρξη ισχύος του ΓΠΣ, αν δεν ορίζεται άλλως, δεσμεύουν δε και την επακολουθούσα πολεοδομική μελέτη. Από τις ίδιες ως άνω διατάξεις συνάγεται επίσης ότι, κατά την έγκριση και την τροποποίηση του ΓΠΣ, πρέπει να τηρείται ο θεμελιώδης κανόνας της βελτίωσης του υπάρχοντος φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος, η διαφύλαξη και προαγωγή του οποίου αποτελεί έναν εκ των πρωταρχικών στόχων του οικείου σχεδιασμού. Εν προκειμένω, στο πλαίσιο της διαδικασίας συμμόρφωσης προς την απόφαση 3087/2014 του ΣτΕ, η Διοίκηση, με την προσβαλλόμενη διάταξη του αναθεωρημένου ΓΠΣ του Δήμου …, απηύθυνε κατεύθυνση προς τα αρμόδια πολεοδομικά όργανα για τη σύνταξη της εν λόγω πολεοδομικής μελέτης. Δυνάμει της προσβαλλόμενης αυτής διάταξης, η πολεοδομική μελέτη οφείλει να προβεί, βάσει ειδικότερης αιτιολογίας, είτε στην ένταξη στο σχέδιο του ακινήτου του παρεμβαίνοντος - εφόσον η δυνατότητα για την ένταξη αυτή υφίσταται ήδη δυνάμει των π.δ. περί καθορισμού των ορίων περιοχών β΄ κατοικίας εντός της ΖΟΕ Ν. Αττικής - είτε στην απένταξή του από το σχέδιο σύμφωνα με τα όρια της ζώνης Β3 του Αττικού Πάρκου που αποτυπώνονται στο από 20.2.2003 π.δ. για τις χρήσεις γης στη ΖΟΕ Ν. Αττικής. Εξάλλου, με την 3087/2014 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας αναγνωρίστηκε η δυνατότητα ακόμη και να μεταβληθούν τα όρια της ΖΟΕ με βάση τον νεότερο πολεοδομικό σχεδιασμό, και τούτο κατόπιν συνεκτιμήσεως των μέχρι τότε εκφρασθεισών απόψεων της Διοίκησης. Ενόψει δε της προσβαλλόμενης ρητής διάταξης του αναθεωρημένου ΓΠΣ περί επιλογής του ευμενέστερου καθεστώτος υπό τις αναφερόμενες σε αυτήν προϋποθέσεις, η απαιτούμενη ειδική αιτιολογία, η οποία πρέπει να παρασχεθεί, κατά τα προαναφερόμενα, στο επόμενο στάδιο εκπόνησης της οικείας πολεοδομικής μελέτης, πρέπει να αναφέρεται ειδικώς στη συνδρομή των προϋποθέσεων αυτών. Η εν λόγω υποχρέωση, η οποία απορρέει ευθέως από την 3087/2014 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκε η πρώτη ένταξη στο σχέδιο του ακινήτου του παρεμβαίνοντος για λόγους ελλιπούς αιτιολογίας ως προς τα ανωτέρω ζητήματα, υποδείχθηκε στη Διοίκηση και από το Τριμελές Συμβούλιο Συμμόρφωσης προς τις δικαστικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το προσβαλλόμενο ΓΠΣ, με το οποίο καθορίζονται στο στάδιο του πολεοδομικού σχεδιασμού που προηγείται της πολεοδομικής μελέτης, οι όροι και οι προϋποθέσεις για την ενδεχόμενη ένταξη του ακινήτου του παρεμβαίνοντος στο σχέδιο, κατόπιν στάθμισης των προστατευόμενων έννομων αγαθών, και με το οποίο (ΓΠΣ) δεν οριοθετούνται πολεοδομικές ενότητες -ενόψει και της μεγάλης κλίμακας σχεδιασμού- ώστε να δύναται να θεωρηθεί ότι εντάσσονται ή απεντάσσονται συγκεκριμένες ιδιοκτησίες, ούτε δε αποσπώνται ιδιοκτησίες από προστατευόμενες περιοχές προς οικιστική αξιοποίηση, τελεί εντός των ορίων της εξουσιοδότησης που παρέχεται με το άρθρο 2 του Ν. 1337/1983 και τα άρθρα 1 και 4 του Ν. 2508/1997 για την εκπόνηση γενικών πολεοδομικών σχεδίων. Εξάλλου, ενόψει και του σημειακού χαρακτήρα της ειδικώς προσβαλλόμενης ρύθμισης, η οποία δεν εφαρμόζει συγκεκριμένο γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι συντελείται υπέρβαση των όρων και των ορίων που θέτει το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθηνών-Αττικής για την προστασία του εξωαστικού χώρου και τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης. Εφόσον δε η προσβαλλόμενη, επιμέρους - σε σχέση με τη συνολική κλίμακα κατάρτισης του ΓΠΣ - ρύθμιση, επιλύει, βάσει μελέτης, μια μακροχρόνια πολεοδομική εκκρεμότητα με βάση ένα σαφές πολεοδομικό κριτήριο και λαμβάνει υπόψη τις ισχύουσες χρήσεις γης, σε συνδυασμό με την προτεραιότητα που έχει κατά νόμο η ανάγκη διατήρησης της Ζώνης προστασίας Β3 του Αττικού Άλσους και σε συμφωνία με τα ήδη κριθέντα από το Συμβούλιο της Επικρατείας, η ρύθμιση αυτή τίθεται νομίμως από την άποψη της διατήρησης του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος και δεν καθιστά πλημμελές το προσβαλλόμενο ΓΠΣ, ούτε δε συνιστά καταχρηστική ούτε φωτογραφική υπέρ του παρεμβαίνοντος διάταξη. Το ΣτΕ απέρριψε την αίτηση και δέχτηκε την παρέμβαση. 


Σύνδεσμος

ΣτΕ 585/2025 Τμ.Ε - Πλήρες κείμενο »