Πρόσφατη νομολογία


8 Φεβ 2024

ΣτΕ 2460/2023 Τμ.Ε: Εν μέρει παράνομη απόρριψη αιτημάτων για ακίνητα εντός αρχαιολογικού χώρου σε περιοχές εντός & εκτός σχεδίου

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση των τεκμαιρόμενων, με την άπρακτη πάροδο τριμήνου, σιωπηρών απορρίψεων της από 9.3.2017 αίτησης των αιτούντων από τους Υπουργούς Οικονομικών, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και τους Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου και Δήμο της Ρόδου. Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες, φερόμενοι ως συγκύριοι πέντε (5) ακινήτων στην περιοχή «Κρητικά» που εμπίπτει εντός του αρχαιολογικού χώρου της Ρόδου, είχαν ζητήσει: α) την έκδοση κοινής απόφασης από τους Υπουργούς Οικονομικών και Πολιτισμού και Αθλητισμού για την κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτρίωσης των ως άνω δεσμευμένων ακινήτων τους ή την απ’ ευθείας εξαγορά ή την ανταλλαγή τους με ισάξια μη δεσμευμένα ακίνητα, άλλως και επικουρικώς την έκδοση απόφασης του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού για την άρση της απαγόρευσης δόμησης στα ανωτέρω ακίνητα λόγω «αρχαιολογικής δουλείας», β) την έκδοση απόφασης από τον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, με την οποία να διαπιστώνεται ότι συντρέχει περίπτωση καταβολής σε αυτούς αποζημίωσης και να προσδιορίζεται το ύψος της συνολικής αποζημίωσης που τους οφείλεται, εξαιτίας της, κατά τους ισχυρισμούς τους, ουσιώδους στέρησης της κατά προορισμό χρήσης των ανωτέρω ακινήτων τους και εναλλακτικώς γ) την έκδοση απόφασης από τον Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου και τον Δήμο Ρόδου, για τον καθορισμό και την καταβολή αποζημίωσης, λόγω στέρησης της χρήσης των ακινήτων αυτών κατά την χρονική περίοδο 15.9.2007 έως 31.12.2016 εξαιτίας μη σύνταξης πράξης εφαρμογής. Το ΣτΕ έκρινε ότι η προσβαλλόμενη σιωπηρή άρνηση της Διοίκησης να εξετάσει το αίτημα άρσης της απαγόρευσης δόμησης στα ανωτέρω ακίνητα, όπως αυτό είχε διατυπωθεί, κατ’ επίκληση του άρθρου 13 παρ. 3 του ν. 3028/2002, συναρτώμενο, καθ’ ερμηνεία του, με την ανάκληση της κανονιστικού χαρακτήρα απόφασης αναοριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου της Ρόδου στο τμήμα της εκείνο που αυτά εμπίπτουν, χωρίς την επίκληση νέων στοιχείων και χωρίς νέα κατ’ ουσίαν έρευνα δεν φέρει εκτελεστό χαρακτήρα. Συνεπώς κατά το μέρος της αυτό η κρινόμενη αίτηση απορρίφθηκε ως απαράδεκτη. Περαιτέρω, το αίτημα να υποχρεωθούν από το Δικαστήριο οι καθ’ ων να προβούν αντιστοίχως στην κήρυξη αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ή στην απ’ ευθείας εξαγορά, ή την επιδίκαση πλήρους αποζημίωσης για στέρηση της χρήσης των ιδιοκτησιών τους δεν αποτελεί, κατά το Σύνταγμα και το νόμο, αντικείμενο αιτήσεως ακυρώσεως. Επίσης, τα εκτός οικιστικών περιοχών ακίνητα, εφόσον δεν προστατεύονται πληρέστερα, όπως τα δάση ή οι αρχαιολογικοί χώροι, προορίζονται, κατ’ αρχήν, για γεωργική ή άλλη σχετική εκμετάλλευση, είναι όμως, κατ’ εξαίρεση, δυνατόν να δομηθούν, εφόσον τούτο επιτρέπεται από το νόμο, υπό αυστηρότερες προϋποθέσεις σε σχέση με αυτές που ισχύουν εντός των οικιστικών περιοχών. Το τελευταίο στοιχείο επηρεάζει μειωτικά την αξία τους. Εξάλλου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 17 του Συντάγματος και του άρθρου 1 του ΠΠΠ ΕΣΔΑ, μόνο το γεγονός ότι το δεσμευόμενο ακίνητο βρίσκεται σε περιοχή εκτός σχεδίου πόλεως δεν δημιουργεί, σε σχέση με την αναγνώριση αξίωσης προς αποζημίωση, αμάχητο τεκμήριο ότι η κατά προορισμό χρήση του περιορίζεται στην αγροτική, κτηνοτροφική ή δασοπονική εκμετάλλευση. Επιπλέον, κρίθηκε ότι η προσβαλλόμενη παράλειψη των Υπουργών να εξετάσουν την από 9.3.2017 αίτηση δεν συνιστά επιβεβαίωση ρητής ή σιωπηρής άρνησης που εκδηλώθηκε για το ίδιο αίτημα σε παρελθόντα χρόνο, αλλά έχει εκτελεστό χαρακτήρα και είναι παραδεκτώς προσβαλλόμενη, ενόψει άλλωστε τόσο του μακρού διαδραμόντος χρόνου όσο και της μεταβολής των πολεοδομικών δεδομένων της περιοχής όπου βρίσκονται τα ακίνητα των αιτούντων. Εφόσον στο ένα εκ των επίμαχων ακινήτων επιβλήθηκαν περιορισμοί στη δόμηση βάσει του αρχαιολογικού νόμου και χάριν της προστασίας του αρχαιολογικού χώρου ναι μεν η Διοίκηση δεν υπείχε, καταρχήν, υποχρέωση να το αποδεσμεύσει προς ανοικοδόμηση, είχε ωστόσο υποχρέωση, να επιληφθεί και να εξετάσει το σχετικό αίτημα, το οποίο συνοδευόταν από όλα τα κατ’ ελάχιστο απαιτούμενα στοιχεία για την τεκμηρίωσή του, ως προς τη συνδρομή ή μη των προϋποθέσεων των άρθρων 18 και 19 του ν. 3028/2002 και να κρίνει περαιτέρω αν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στις διατάξεις αυτές προϋποθέσεις εφαρμογής τους για την αναγκαστική απαλλοτρίωση ή την εξαγορά του ως άνω ακινήτου τους ή την αποζημίωσή τους για την απομείωση της αξίας τούτου λόγω του περιορισμού των δυνατοτήτων αξιοποίησης και εκμετάλλευσής του. Και τούτο ανεξαρτήτως αν το ακίνητο αυτό ευρίσκεται σε περιοχή εκτός σχεδίου πόλεως εφόσον το γεγονός αυτό δεν δημιουργεί αμάχητο τεκμήριο ότι η κατά προορισμό χρήση του περιορίζεται στην αγροτική κ.λπ. εκμετάλλευση, ούτε αποκλείεται να ανακύψει, υπό ιδιαίτερες περιστάσεις, υποχρέωση προς αποζημίωση, λόγω υπέρμετρης δέσμευσης της ιδιοκτησίας, εάν η οικιστική εκμετάλλευση του ακινήτου ήταν προηγουμένως επιτρεπτή, έστω κατόπιν αδείας της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Συνεπώς, η προσβαλλόμενη σιωπηρή άρνηση των Υπουργών κρίθηκε ότι συνιστούσε παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας. Αντιθέτως, τα συναφή αιτήματα που είχαν περιληφθεί στην ίδια αίτηση και αφορούσαν τις λοιπές τέσσερις ιδιοκτησίες των αιτούντων που βρίσκονται εντός των ορίων επέκτασης του σχεδίου πόλης και εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου νομίμως απορρίφθηκαν σιωπηρώς και δεν συνιστούν παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, διότι οι περιορισμοί στα ιδιοκτησιακά επ’ αυτών δικαιώματα των αιτούντων δεν επήλθαν από την εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία του αρχαιολογικού χώρου αλλά απορρέουν πρωτίστως από τη χωροταξική και πολεοδομική νομοθεσία. Τέλος, ενόψει των κριθέντων με τις 689 και 690/2019 αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η κρίση του ζητήματος αν οι αιτούντες λόγω της υπαγωγής των επίμαχων ιδιοκτησιών τους στον αρχαιολογικό χώρο της Ρόδου, δικαιούνται αποζημιώσεως, και σε ποια έκταση, δεν ανήκει στην ακυρωτική δικαιοδοσία του ΣτΕ, αλλά μπορεί να επιδιωχθεί μόνον με την άσκηση ευθείας αγωγής ενώπιον του αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου. Με βάση τα ανωτέρω, το ΣτΕ δέχτηκε εν μέρει την αίτηση.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 2460/2023 Τμ.Ε - Πλήρες κείμενο »