Πρόσφατη νομολογία


23 Ιαν 2024

ΣτΕ 2262/2023 Τμ.ΣΤ: Επιτρεπτή η εισαγωγή ρυθμίσεων δυσμενέστερων των προϊσχυουσών ως προς τη διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας των αντιρρησιών συνείδησης

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της Φ.421.4/7/ 228631/Σ.6400/24.9.2019 κοινής αποφάσεως των Υφυπουργών Οικονομικών και Εθνικής Άμυνας, με τίτλο «Οριστική απόλυση αντιρρησιών συνείδησης», με την οποία καθορίσθηκε η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας για τους αντιρρησίες συνείδησης. Με την παράγραφο 1 του άρθρου 60 του ν. 3421/2005 περί Στρατολογίας προβλέφθηκε, ως προς τη διάρκεια της εναλλακτικής θητείας, ότι οι αναγνωριζόμενοι ως αντιρρησίες συνείδησης υποχρεούνται να εκπληρώσουν εναλλακτική υπηρεσία, διπλάσια από εκείνη που θα εκπλήρωναν εάν υπηρετούσαν ενόπλως, ενώ με την παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 23 του ν. 4609/2019 κατά τα άνω, προβλέφθηκε ότι με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, επιτρέπεται η απόλυση των αντιρρησιών συνείδησης και πριν από τη συμπλήρωση του χρόνου υπηρεσίας που προβλέπεται από την παράγραφο 1, όχι όμως πριν από τη συμπλήρωση του μέγιστου χρόνου πραγματικής στρατιωτικής υπηρεσίας, που ισχύει για την οριστική απόλυση των ενόπλως υπηρετούντων οπλιτών οποιουδήποτε κλάδου των Ενόπλων Δυνάμεων. Εξ άλλου, με τη νομοθετική ρύθμιση του ως άνω άρθρου 23 παράγραφος 1 εισήχθη ο ορισμός, ως ελάχιστης διάρκειας εναλλακτικής υπηρεσίας που μπορεί να καθορισθεί με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, του μέγιστου χρόνου της πραγματικής στρατιωτικής υπηρεσίας των ενόπλως υπηρετούντων. Τον λόγο δε που επέβαλε τη νομοθετική αυτή μείωση του ελάχιστου δυναμένου να καθορισθεί από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας χρόνου παροχής εναλλακτικής υπηρεσίας και τον προσδιορισμό του σε χρόνο ίσο με αυτόν της στρατιωτικής θητείας αποτέλεσε η κατά το δυνατό συμμόρφωση της Χώρας προς τις διεθνείς της υποχρεώσεις με την, κατά την εκτίμηση του νομοθέτη, υποχρέωση λήψης μέτρων που αποσκοπούν στην πληρέστερη προστασία της ελευθερίας της συνείδησης ενόψει και των σχετικών διεθνών κειμένων. Υπό τα δεδομένα αυτά, η εν λόγω διάταξη, ερμηνευόμενη ενόψει του σκοπού της και σύμφωνα με το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ, έχει την έννοια ότι για τον χρόνο της εναλλακτικής υπηρεσίας των αντιρρησιών συνείδησης θεσπίζει πλαίσιο από το ίσο μέχρι το διπλάσιο του χρόνου της στρατιωτικής θητείας, και παρέχει στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας την εξουσιοδότηση να καθορίζει εκάστοτε, μέσα στο πλαίσιο αυτό, τη διάρκειά της κατ’ εκτίμηση των περιστάσεων και με γνώμονα σε κάθε περίπτωση συνταγματικά κριτήρια. Με το περιεχόμενο αυτό, και λαμβανομένου υπόψη του προβλεπόμενου χρόνου της στρατιωτικής θητείας που αποτελεί το σημείο αναφοράς της, η πιο πάνω περί της διάρκειας της εναλλακτικής υπηρεσίας ρύθμιση του τυπικού νόμου παρίσταται, καθ’ εαυτήν, συνταγματικά ανεκτή˙ είναι δε διάφορο το ζήτημα αν η αποδέκτρια της εξουσιοδότησης κανονιστική Διοίκηση παραβεί τους όρους της και καθορίσει τη διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας κατά τρόπο αντιβαίνοντα στο Σύνταγμα ή τις λοιπές ως άνω αυξημένης ισχύος διατάξεις, ζήτημα που μπορεί ν’ αποτελέσει, ευθέως ή παρεμπιπτόντως, αντικείμενο δικαστικού ελέγχου της οικείας κανονιστικής πράξης. (Μειοψ.). Περαιτέρω, σύμφωνα με τις σχετικές εξουσιοδοτικές διατάξεις του άρθρου 60 του ν. 3421/2005, δεν προκύπτει ότι η προσβαλλομένη έχει εκδοθεί κατά παράβαση των όρων της εξουσιοδότησης, ούτε, πολύ περισσότερο, ότι η εισαχθείσα με αυτήν ρύθμιση έχει θεσπισθεί κατά πρόδηλη παραγνώριση των κριτηρίων και των όρων της νομοθετικής εξουσιοδότησης. Εφόσον δε ο κανονιστικός νομοθέτης στηρίχθηκε σε έγκυρη, κατά το Σύνταγμα, εξουσιοδότηση και κινήθηκε εντός των ορίων αυτής, δεν κωλυόταν να εισαγάγει ρυθμίσεις διαφορετικές από εκείνες που ίσχυαν στο παρελθόν, έστω και δυσμενέστερες, δεδομένου ότι η επιχειρηθείσα ρύθμιση χωρεί κατά τρόπο γενικό και αντικειμενικό, και, επιπλέον, ευχερώς συνάγεται, ως εκ του περιεχομένου της, ότι υπαγορεύθηκε αυτή από λόγους δημοσίου συμφέροντος, χωρίς, βεβαίως, να μπορεί, κατόπιν αυτού, να ελεγχθεί δικαστικώς η ουσιαστική ορθότητα της εν λόγω επιλογής. (Μειοψ.). Επίσης, ο νομοθέτης (τυπικός νόμος και κανονιστική Διοίκηση) δεν κωλύεται, καταρχήν, από το Σύνταγμα και δη από τη συνταγματική αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης, να τροποποιεί ή να καταργεί, κατά τρόπο απρόσωπο και αντικειμενικό, ρυθμίσεις ευνοϊκές για μία κατηγορία προσώπων, κατ’ εκτίμηση των επιταγών του δημοσίου συμφέροντος, όπως διαμορφώνεται από τις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Εξ άλλου, η θέσπιση μεταβατικών ρυθμίσεων προς διατήρηση προϋφιστάμενων καταστάσεων, εναπόκειται στην ευχέρεια του νομοθέτη, ο οποίος δεν είναι υποχρεωμένος να διατηρεί μεταβατικώς έννομες σχέσεις που διαμορφώθηκαν βάσει του προϊσχύοντος καθεστώτος, έως ότου ικανοποιηθούν πλήρως όσοι ενέπιπταν σε αυτό προ της μεταβολής του. Επίσης, στην προκειμένη περίπτωση, ως προς τη διάρκεια της εναλλακτικής θητείας των αντιρρησιών συνείδησης, η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης δεν επέβαλλε τη διατήρηση της ισχύος του προγενέστερου καθεστώτος –το οποίο, άλλωστε, ίσχυσε για εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα, προκειμένου να μη ματαιωθεί η σχετική προσδοκία τους, ούτε και μπορεί να θεωρηθεί ότι η προϊσχύουσα ρύθμιση ήταν ικανή να δημιουργήσει τη δικαιολογημένη πεποίθηση στους αιτούντες ότι θα υπηρετούσαν για μικρότερο του ισχύοντος χρονικό διάστημα ή ότι ο χρόνος εναλλακτικής θητείας δεν επρόκειτο να μεταβληθεί. Εξ άλλου, ούτε και οι προγενέστερες νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις με τις οποίες έβαινε διαρκώς μειούμενη η διάρκεια της εναλλακτικής κοινωνικής υπηρεσίας των αντιρρησιών συνείδησης, μπορεί να θεωρηθούν ικανές να δημιουργήσουν στους αιτούντες την εύλογη και άξια προστασίας πεποίθηση ότι αυτή θα συνέχιζε στο διηνεκές να μειώνεται, δοθέντος άλλωστε ότι η διάρκεια της εναλλακτικής θητείας συναρτάται με την κατά την κρίση του νομοθέτη καλύτερη εξυπηρέτηση των συνταγματικών σκοπών στους οποίους, κατά τ’ ανωτέρω, αποβλέπει, προσαρμοσμένους, σύμφωνα με την αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας, στις εκάστοτε περιστάσεις. Τέλος, δεδομένου ότι ο νομοθέτης δεν είναι υποχρεωμένος να διατηρεί μεταβατικώς έννομες σχέσεις που διαμορφώθηκαν βάσει του προϊσχύοντος καθεστώτος, οι διατάξεις της προσβαλλομένης, με τις οποίες αυξήθηκε η διάρκεια της εναλλακτικής θητείας και δεν θεσπίσθηκαν μεταβατικές ρυθμίσεις ευνοϊκές για όσους είχαν ήδη υποβάλει αίτηση για εναλλακτική υπηρεσία, δεν αντίκεινται ούτε κατά τούτο στις αρχές της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και της αναλογικότητας.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 2262/2023 Τμ.ΣΤ - Πλήρες κείμενο »