7 Δεκ 2023
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της .../11.9.2023 αποφάσεως του Υφυπουργού Δικαιοσύνης, με την οποία διατάχθηκε η έκδοση και παράδοση του αιτούντος, υπηκόου Αυστραλίας, στις δικαστικές αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ), προκειμένου να δικασθεί για τα αναφερόμενα στην απόφαση εγκλήματα, για τα οποία διώκεται στο εκζητούν κράτος δυνάμει του από 4.5.2021 εντάλματος σύλληψης του Περιφερειακού Δικαστηρίου των ΗΠΑ για τη Νότια Περιφέρεια της Φλόριντα. Ο αιτών προέβαλε ότι σε περίπτωση έκδοσής του κινδύνευε να υποστεί απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, κατά παράβαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, αφ’ ενός λόγω της επαπειλούμενης ποινής ισόβιας κάθειρξης χωρίς δυνατότητα πρόωρης ή υπό όρους αποφυλάκισης για ένα εκ των αδικημάτων για τα οποία κατηγορείται και αφ’ ετέρου λόγω της έκθεσής του σε ανεπαρκείς συνθήκες υγειονομικής περίθαλψης στα σωφρονιστικά καταστήματα των ΗΠΑ εν όψει της βεβαρυμμένης κατάστασης της υγείας του. Παραπονέθηκε δε και για την παραβίαση του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ σε σχέση με το άρθρο 3, διότι δεν διέθετε αποτελεσματική προσφυγή σε δικαστήριο με εξουσία να εξετάσει την ουσία των σχετικών ισχυρισμών του και να του παράσχει δέουσα προστασία. Ζήτησε περαιτέρω τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά το άρθρο 39 του Κανονισμού του ΕΔΔΑ επικαλούμενος τον κίνδυνο έκθεσής του σε μεταχείριση αντίθετη με τους ορισμούς του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, και συγκεκριμένα να μην προβεί η Ελληνική Κυβέρνηση σε έκδοσή του και να ζητήσει διευκρινίσεις από τις Αρχές των ΗΠΑ σχετικά με τη φύση των επαπειλούμενων ποινών και τις συνθήκες κράτησης, καθώς και εγγυήσεις ότι το σύστημα ιατρικής φροντίδας στο κατάστημα που αναμένεται να μεταφερθεί είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας του. Επίσης, παραπονούνταν για παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη (άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ) διότι η δικαιοδοσία των ΗΠΑ για τα αδικήματα που του αποδόθηκαν ήταν «κατασκευασμένη». Εν προκειμένω, οι ισχυρισμοί που είχε προβάλει ο αιτών ενώπιον του Υπουργού, σχετικά με τη συνδρομή λόγων που εκώλυαν σύμφωνα με την ΕΣΔΑ την έκδοσή του στις ΗΠΑ, δεν είχαν τεθεί ενώπιον των δικαστικών συμβουλίων που γνωμοδότησαν για τη συνδρομή των προϋποθέσεων έκδοσης. Το βάσιμο των ισχυρισμών αυτών εξετάσθηκε το πρώτον από τον Υφυπουργό στο πλαίσιο της -ήδη εκκρεμούς- ενώπιον του ΕΔΔΑ διαδικασίας που είχε ανοιγεί με την κατάθεση εκ μέρους του αιτούντος προσφυγής και αίτησης λήψης ασφαλιστικού μέτρου. Συγκεκριμένα, ο Υφυπουργός, προκειμένου να ζητήσει την άρση του χορηγηθέντος από το ΕΔΔΑ ασφαλιστικού μέτρου και να προβεί στην έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης, εξέτασε αν συντρέχουν τα κωλύματα έκδοσης που προέβαλε ο αιτών, ζητώντας διευκρινίσεις ως προς τα ζητήματα αυτά από τις αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ, τις οποίες και υιοθέτησε για τον σχηματισμό της κρίσης του ότι ενδεχόμενη έκδοση του αιτούντος στις ΗΠΑ δεν θα διακύβευε την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων που ο τελευταίος απολαύει δυνάμει των διατάξεων της ΕΣΔΑ. Συνεπώς, η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατόπιν ίδιας και αυτοτελούς κρίσης του αρμόδιου διοικητικού οργάνου επί τεθέντων το πρώτον ενώπιόν του ζητημάτων, η οποία υπόκειται, σύμφωνα με τα άρθρα 95 παρ. 1 περ. α΄ του Συντάγματος και 45 παρ. 1 του π.δ. 18/1989 και τις επιταγές του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος, στον ακυρωτικό έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Με την απόφαση αρχής (key case) του ΕΔΔΑ σε μείζονα σύνθεση Sanchez-Sanchez κατά Ηνωμένου Βασιλείου της 3ης.11.2022 (που αφορούσε την έκδοση στις ΗΠΑ προσώπου διωκόμενου για διακίνηση ναρκωτικών), το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η διαπίστωση ενδεχόμενης παράβασης του άρθρου 3 στις υποθέσεις έκδοσης πρέπει να ακολουθεί διαφορετική μεθοδολογία εξέτασης- η οποία πάντως δεν θίγει τον απόλυτο χαρακτήρα της προστασίας της εν λόγω διάταξης- σε δύο στάδια. Εν προκειμένω, δεδομένου ότι ο αιτών δεν προσκόμισε στοιχεία σχετικά με κατηγορούμενους με παρόμοιους φακέλους που κηρύχθηκαν ένοχοι διάπραξης παρόμοιων παραβατικών συμπεριφορών και καταδικάστηκαν με ποινή ισόβιας κάθειρξης χωρίς δυνατότητα πρόωρης απόλυσης, δεν στοιχειοθετείται εν προκειμένω από τα προσκομισθέντα στοιχεία πραγματικός κίνδυνος του αιτούντος να εκτεθεί, σε περίπτωση έκδοσής του στις ΗΠΑ, σε μεταχείριση αντίθετη με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ. Κατόπιν της διαπίστωσης αυτής, κρίθηκε ότι δεν ήταν αναγκαίο να εξεταστεί, σε δεύτερο στάδιο, εάν το ποινικό σύστημα των ΗΠΑ προβλέπει μηχανισμό επανεξέτασης της ποινής ισόβιας κάθειρξης που να επιτρέπει την πρόωρη απόλυση. Επίσης, από τις διευκρινίσεις που παρασχέθηκαν από τις αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ προέκυπτε ότι το σύστημα ιατρικής περίθαλψης των σωφρονιστικών καταστημάτων προέβλεπε παροχή αναγκαίας ιατρικής φροντίδας στους πάσχοντες από σοβαρές και χρόνιες παθήσεις, όπως ο αιτών, και ότι από τα στοιχεία που αυτός προσκόμισε δεν προέκυψαν οι επικαλούμενες συστημικές ελλείψεις ως προς την επάρκεια της παρεχόμενης περίθαλψης. Περαιτέρω, η προσβαλλόμενη απόφαση κρίθηκε νομίμως αιτιολογημένη ως προς την μη ύπαρξη βάσιμων λόγων να θεωρείται ότι ο αιτών διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να υποστεί, σε περίπτωση έκδοσής του στις ΗΠΑ, μεταχείριση αντίθετη στο άρθρο 3 της ΕΣΔΑ. Η νομιμότητα της αιτιολογίας αυτής δεν κλονίζεται από την επιγενόμενη επιδείνωση της υγείας του αιτούντος λόγω της οποίας νοσηλεύτηκε για δύο ημέρες, δεδομένου ότι δεν προκύπτει από τα προσκομισθέντα ιατρικά στοιχεία ότι η επιδείνωση αυτή είναι τέτοιας έντασης και διάρκειας που καθιστά αδύνατη την υλοποίηση της έκδοσης χωρίς να διακυβευθεί η ζωή και ακεραιότητα του αιτούντος. Τέλος, βασιζόμενο στην παγιωμένη νομολογία του ΕΔΔΑ ότι το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ δεν εφαρμόζεται στις διαδικασίες έκδοσης και ότι υφίσταται κώλυμα έκδοσης μόνον όταν υπάρχουν σοβαροί λόγοι να θεωρηθεί ότι ο εκζητούμενος θα διατρέξει στο εκζητούν κράτος κίνδυνο «κατάφωρης άρνησης δίκαιης δίκης», το ΣτΕ έκρινε ότι δεν προέκυπτε τέτοιος κίνδυνος στην προκειμένη περίπτωση, όπου ο αιτών θα μπορούσε να προβάλει τους ισχυρισμούς περί «κατασκευασμένης» δικαιοδοσίας στο αρμόδιο για την εξέταση της ποινικής κατηγορίας αμερικανικό δικαστήριο όπου θα ετύγχανε, σύμφωνα και με τις παρεχόμενες διευκρινίσεις του αρμοδίων αρχών των ΗΠΑ, όλων των εγγυήσεων δίκαιης δίκης.