Πρόσφατη νομολογία


12 Οκτ 2018

ΣτΕ 1999/2018 Τμ.Δ΄: Παράνομη λόγω έλλειψης αιτιολογίας πράξη σφράγισης από την Ι. Αρχιεπισκοπή Αθηνών Ναού λειτουργούντος υπέρ πατριαρχικής Μονής

Το άρθρο 39 παρ. 8 του ν. 590/1977 εισάγει ειδικό καθεστώς για δύο Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές των Νέων Χωρών [των επαρχιών, δηλαδή, του Οικουμενικού Θρόνου, η διοίκηση των οποίων έχει επιτροπικώς ανατεθεί στην Εκκλησία της Ελλάδος με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928], τη Μονή Βλατάδων και τη Μονή Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας, οι οποίες μνημονεύονται ειδικώς στο Σύνταγμα, στη διάταξη του άρθρου 18 παρ. 8 που απαγορεύει την απαλλοτρίωση της αγροτικής ιδιοκτησίας τους, πλην των μετοχίων. Oι δύο αυτές Μονές τελούσαν και προ του ν. 590/1977 υπό ειδικό καθεστώς στην ελληνική έννομη τάξη. Με την παράγραφο 8 ο νομοθέτης σχετικοποιεί την αρχή της εδαφικότητας, η οποία αποτελεί τον κανόνα και σύμφωνα με το διέπον την Εκκλησία της Ελλάδος πολιτειακό δίκαιο και καθιδρύει κανονική δικαιοδοσία του επιχωρίου Μητροπολίτη στην εδαφική περιφέρεια της Μητροπόλεώς του, προβλέποντας ειδικώς για τις προαναφερθείσες δύο Πατριαρχικές Σταυροπηγιακές Μονές τη διατήρηση του ανέκαθεν ισχύοντος Πατριαρχικού καθεστώτος τους. Η προβλεπόμενη στην παράγραφο 8 του άρθρου 39 του ν. 590/1977 εξαίρεση, συνάδουσα με την πρωτοκαθεδρία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και την ιδιαίτερη θέση του στην συνταγματική έννομη τάξη, ενόψει των ισχυόντων στην ελληνική επικράτεια εκκλησιαστικών καθεστώτων των Νέων Χωρών, της Κρήτης, της Δωδεκανήσου και του Αγίου Όρους, επιτρέπει, κατ’ απόκλιση από τις διατάξεις των προηγουμένων παραγράφων του ιδίου άρθρου, την υπό της Μονής Βλατάδων θέση σε λειτουργία, με την απόδοση σε δημόσια λατρεία, Ναού ανεγερθέντος δυνάμει σχετικής αδείας, ο οποίος, σύμφωνα με τυπικώς ισχύουσες δικαιοπραξίες, έχει μεταβιβασθεί ιδιοκτησιακώς, μετά την ανέγερσή του, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και προσαρτήθηκε εκκλησιαστικώς στην «ανήκουσα» πνευματικώς και διοικητικώς σε αυτό Μονή Βλατάδων, ως εξάρτημα αυτής. Κατά τον πολιτειακό νόμο, για την ως άνω λειτουργία του Ναού δεν απαιτείται προηγούμενη άδεια είτε του Μητροπολίτη της έδρας της Μονής [του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης] είτε του Μητροπολίτη στην εδαφική περιφέρεια του οποίου ευρίσκεται ο Ναός [του Αρχιεπισκόπου Αθηνών προκειμένου περί Ναού εντός της εδαφικής περιφέρειας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών]. Εφαρμόζεται δε η παράγραφος 8 του άρθρου 39 όχι μόνο όταν με τις οικείες δικαιοπραξίες ο Ναός μεταβιβάζεται απευθείας στις ρητώς αναφερόμενες στη διάταξη αυτή δύο Μονές, Βλατάδων και Αγίας Αναστασίας Φαρμακολυτρίας, αλλά και όταν μεταβιβάζεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και παραχωρείται στις «ανήκουσες» σε αυτό μονές. Και τούτο διότι, ανεξαρτήτως του ζητήματος εάν οι εν λόγω Μονές αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, όπως οι Μονές της Εκκλησίας της Ελλάδος, ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, η διάταξη αυτή ρητώς πάντως τις θεωρεί, για τις ανάγκες της εφαρμογής της, ως «ανήκουσες» στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και, συνεπώς, δεν αποκλείεται η εφαρμογή της ανωτέρω εξαιρετικής ρυθμίσεως επί Ναού που μεταβιβάσθηκε κατά το αστικό δίκαιο στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, παραχωρήθηκε δε από το Πατριαρχείο στην Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή, κατά τους ειδικότερους ορισμούς που διέπουν την εσωτερική δικαιοταξία του, προκειμένου να τεθεί σε δημόσια λατρεία. (Μειοψ.). Η προσβαλλόμενη πράξη του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, με την οποία αποφασίσθηκε η προσωρινή επανασφράγιση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου, Αγίων Αναργύρων και Αγίας Φωτεινής Κληροδοτήματος Δημητρίου Προμπονά, με την αιτιολογία ότι η θέση σε δημόσια λατρεία του Ναού από τον ηγούμενο της Μονής Βλατάδων πραγματοποιήθηκε χωρίς κανονική άδεια της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, δεν αιτιολογείται.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 1999/2018 Τμ.Δ΄ - Πλήρες κείμενο »