Πρόσφατη νομολογία
28 Ιαν 2022
ΣτΕ 1964/2021 Τμ.Α: Αστική ευθύνη του Δημοσίου από παράλειψη αστυνομικών οργάνων να προστατεύσουν την περιουσία πολιτών κατά τη διάρκεια επεισοδίων
Η αναιρεσείουσα εταιρεία, με την από 18 Ιανουαρίου 2021 αίτησή της, επιδιώκει την αναίρεση της υπ’ αριθ. 3720/2020 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, δυνάμει της οποίας έγινε δεκτή έφεση του Ελληνικού Δημοσίου. Συγκεκριμένα, η αναιρεσείουσα ζητεί την αναγνώριση της υποχρέωσης αποζημίωσής της εκ του Ελληνικού Δημοσίου, για την πρόκληση εκτεταμένων ζημιών λόγω πυρκαγιάς σε πολυώροφο κτίριο γραφείων και καταστημάτων στην Αθήνα, ιδιοκτησίας της, η οποία επήλθε εκ της παραλείψεως των αστυνομικών οργάνων να αποτρέψουν τη βλάβη κατά τη διάρκεια εκτεταμένων επεισοδίων από άτομα του αναρχικού – αντιεξουσιαστικού χώρου στην περιοχή των Εξαρχείων και πέριξ αυτής. Η αίτηση αναίρεσης είναι παραδεκτή και ερευνάται μόνο κατά το μέρος και ως προς τους λόγους που σχετίζονται με το συγκεκριμένο νομικό ζήτημα για το οποίο είτε υπάρχει αντίθεση της προσβαλλομένης απόφασης προς τις σχετικές δικαστικές αποφάσεις, είτε υπάρχει έλλειψη νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι διατάξεις του Ν. 2800/2000 και του Π.Δ. 141/1991, αποσκοπούν, παράλληλα με την προστασία του γενικού συμφέροντος, και στην προστασία της περιουσίας των πολιτών από βίαια επεισόδια που εκδηλώνονται στο πλαίσιο οποιασδήποτε μορφής μαζικής κινητοποίησης των πολιτών. Η έννοια της προστασίας συνιστά υποχρέωση των αστυνομικών οργάνων, η εκπλήρωση της οποίας δεν εναπόκειται στη διακριτική ευχέρειά τους. Ειδικότερα, τα αστυνομικά όργανα διαθέτουν διακριτική ευχέρεια μόνο ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα ενεργήσουν, δηλαδή ως προς την επιλογή του είδους των μέτρων που πρέπει να λάβουν προς εκπλήρωση της ανωτέρω υποχρέωσης. Αναφορικά με το Δημόσιο, απαλλάσσεται από την αντικειμενική ευθύνη προς αποζημίωση εφόσον η φθορά ή η καταστροφή της περιουσίας των πολιτών, που προκαλείται κατά τη διάρκεια βίαιων επεισοδίων, οφείλεται σε περιστατικά που συγκροτούν την έννοια της ανωτέρας βίας. Αναλυτικά, η περίπτωση της ανωτέρας βίας απαλλάσσει το Δημόσιο από την ευθύνη του, διακόπτοντας τον αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης και της ζημίας, και όχι αίροντας τον παράνομο χαρακτήρα της πράξης ή της παράλειψης. Σε κάθε περίπτωση, δεν θεμελιώνεται κατάσταση ανωτέρας βίας όταν εκδηλώνονται βίαια επεισόδια, ιδιαιτέρως μεγάλης έντασης και έκτασης, που κλιμακώνονται και εξαπλώνονται σταδιακά και λαμβάνουν χώρα σε πολλά σημεία ταυτοχρόνως, με συνέπεια τη διάσπαση των αστυνομικών δυνάμεων και κατ’ επέκταση τη μείωση της αποτελεσματικότητάς τους, αρκεί τα ανωτέρω να μπορούσαν να προβλεφθούν κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και να τεθούν υπό έλεγχο άμεσα. Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, επομένως, η ανωτέρα βία δεν συνιστά λόγο άρσης του παράνομου χαρακτήρα πράξης ή παράλειψης δημοσίου οργάνου. Η δε εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών στο πλαίσιο συγκεντρώσεων ή συναθροίσεων διαμαρτυρίας δεν συνιστά σπάνιο κοινωνικό φαινόμενο στη χώρα μας, πολλώ μάλλον στην ύπαρξη θανάτου ανηλίκου από όπλο αστυνομικού, γεγονός που αναμένεται εύλογα να πυροδοτήσει μεγάλης έντασης και έκτασης επεισόδια. Δέχεται την αίτηση και αναιρεί την υπ’ αριθμόν 3720/2020 απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, στο οποίο παραπέμπει την υπόθεση.
Σύνδεσμος
ΣτΕ 1964/2021 Τμ.Α - Πλήρες κείμενο
