12 Δεκ 2025
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της …/17.10.2023 πράξης της Διεύθυνσης Δόμησης του Δήμου Αθηναίων, με την οποία απορρίφθηκε το από 30.6.2023 αίτημα του αιτούντος σωματείου για τη σφράγιση της χρήσης ακινήτου που βρίσκεται επί της οδού … στην περιοχή της Πλάκας του Δήμου Αθηναίων, λόγω παράνομης αλλαγής χρήσης αυτού από κατοικία σε τουριστικό κατάλυμα. Η ένδικη διαφορά υπάγεται, κατ’ αρχήν, στην αρμοδιότητα του οικείου διοικητικού εφετείου. Συντρέχει, όμως, νόμιμη περίπτωση να κρατηθεί η υπόθεση προς εκδίκαση στο Συμβούλιο της Επικρατείας για λόγους οικονομίας της δίκης, δεδομένου άλλωστε ότι κατά της προσβαλλόμενης πράξης προβλέπεται έφεση ενώπιον του Συμβουλίου της Επικράτειας. Η σύναψη βραχυχρόνιων μισθώσεων κατ’ άρθρο 111 του Ν. 4446/2016, όπως η διάταξη αυτή ίσχυε κατά το χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης πράξης, δεν επάγεται άνευ ετέρου την υπαγωγή της στο ρυθμιστικό πλαίσιο της τουριστικής νομοθεσίας, ούτε σημαίνει ότι, σε κάθε περίπτωση, η χρήση, η οποία ασκείται στα ακίνητα διαμονής τύπου Airbnb, συνιστά τουριστική χρήση κατά την έννοια της πολεοδομικής νομοθεσίας. Η σύναψη, εξάλλου, των σχετικών συμβάσεων μέσω ψηφιακών πλατφορμών, τα χαρακτηριστικά και οι τομείς δραστηριότητας των οποίων μπορεί να μεταβάλλονται διαρκώς καταλαμβάνοντας κάθε είδους σύμβαση, δεν αποτελεί ασφαλές κριτήριο για την κατάταξη ή μη διαφόρων ακινήτων στην κατηγορία των τουριστικών καταλυμάτων. Κατά συνέπεια, η χρήση καθίσταται τουριστική μόνον όταν στο ακίνητο όπου ασκείται, πληρούνται οι προϋποθέσεις που τίθενται από τις ισχύουσες κάθε φορά διατάξεις της τουριστικής νομοθεσίας. Κατά τα λοιπά, ο νομοθέτης είναι, κατ’ αρχήν, ελεύθερος να προσδίδει στην έννοια του τουριστικού καταλύματος το κατάλληλο, κατά την εκτίμησή του περιεχόμενο, συνεκτιμώντας, εφ’ όσον το κρίνει σκόπιμο, το γεγονός της σύναψης της οικείας σύμβασης μέσω ψηφιακής πλατφόρμας, όπως έπραξε με το άρθρο 28 του Ν. 5073/2023, με το οποίο τροποποιήθηκε εκ νέου το άρθρο 111 του Ν. 4446/2016 μετά την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης και χαρακτηρίστηκε ως τουριστικό κατάλυμα και η πολυκατοικία ή το συγκρότημα κατοικιών, όταν το σύνολο των διαμερισμάτων ή των κατοικιών τους, αντίστοιχα, εκμισθώνεται με βραχυχρόνιες μισθώσεις. Τέλος, το θέμα της χρήσης ενός ακινήτου ως κατοικίας ή τουριστικού καταλύματος, κατά την έννοια του νόμου, είναι ζήτημα πραγματικό, εξαρτάται δηλαδή από την πραγματική, κάθε φορά, χρήση που ασκείται εντός αυτού. (Μειοψ.). Το από 5.10/7.10.1993 Π.Δ., αποσκοπεί στη διαφύλαξη και ανάδειξη του παραδοσιακού χαρακτήρα της Πλάκας με τον καθορισμό ειδικών χρήσεων γης κατά περιοχές, ζώνες και θέσεις, προβλέπει δε ότι επιτρέπονται μόνο οικοδομικές εργασίες που εξυπηρετούν τις εν λόγω χρήσεις. Ορίσθηκαν οι ειδικές χρήσεις γης στην περιοχή της Πλάκας, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται ξενοδοχεία αλλά μόνο ξενώνες, ενώ χρήσεις γης που υπήρχαν στην περιοχή της Πλάκας μέχρι την 23.11.1982 επιτρέπονται κατά παρέκκλιση, εφόσον λειτουργούν βάσει νόμιμης άδειας. Μεταξύ των μη επιτρεπομένων χρήσεων δεν περιλαμβάνονται οι ξενώνες, οι οποίοι, σύμφωνα με την § 1 του άρθρου 2 του Ν. 2190/1993 που ίσχυε κατά το χρόνο που δημοσιεύθηκε το παραπάνω από 5.10/7.10.1993 π.δ., αποτελούσαν ξεχωριστή κατηγορία ξενοδοχείων, διακριτή και από τους ξενώνες φιλοξενίας νέων. Με αίτηση προς την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Αθηναίων το αιτούν σωματείο προέβαλε ότι η χρήση του επίδικου ακινήτου έχει μετατραπεί σε χρήση τουριστικού καταλύματος μέσω του συστήματος βραχυχρόνιας μίσθωσης στο πλαίσιο της οικονομίας διαμοιρασμού (airbnb) και ως εκ τούτου πρέπει να σφραγιστεί, διότι η εκ του νόμου επιτρεπόμενη χρήση στην περιοχή είναι αυτή της γενικής κατοικίας. Σε απάντηση της αίτησης αυτής εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη της Διεύθυνσης Δόμησης του Δήμου Αθηναίων, με την οποία απορρίφθηκε κατ’ ουσίαν το ανωτέρω αίτημα, με την αιτιολογία ότι στην πολεοδομική και τουριστική νομοθεσία δεν ορίζεται ότι αποτελούν τουριστικά καταλύματα οι κατοικίες που μισθώνονται βραχυχρόνια μέσω ψηφιακής πλατφόρμας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 111 του Ν. 4446/2016, ενώ όσον αφορά το συγκεκριμένο ακίνητο δεν βρέθηκε στο αρχείο της υπηρεσίας του Δήμου οικοδομική άδεια. Το ζήτημα εάν μια βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτου συνιστά τουριστική χρήση ή όχι κατά την έννοια της πολεοδομικής νομοθεσίας είναι πραγματικό. Συνεπώς, η αρμόδια πολεοδομική αρχή οφείλει, είτε αυτεπαγγέλτως είτε ύστερα από σχετικό αίτημα, να διενεργήσει αυτοψία και σε περίπτωση διαπίστωσης εν τοις πράγμασι χρήσης του εν λόγω ακινήτου παρόμοιας με αυτής τουριστικού καταλύματος, εκτός του «ξενώνα», ανεξαρτήτως της ύπαρξης οικοδομικής άδειας και της μη προηγούμενης μεταβολής αυτής, να προβεί, υπό την προϋπόθεση ότι δεν λειτουργεί νομίμως προ της 23.11.1982, στις εκ του νόμου οριζόμενες ενέργειες για την αποκατάσταση της νομιμότητας, δηλαδή στη σφράγιση αυτού και στην απαγόρευση συνέχισης της παράνομης χρήσης. Με αυτά τα δεδομένα, η προσβαλλόμενη πράξη θα ήταν ακυρωτέα κατ’ αποδοχή των προβαλλομένων λόγων, καθόσον η υπηρεσία δόμησης του Δήμου Αθηναίων, ύστερα από το υποβληθέν αίτημα του αιτούντος σωματείου, δεν προέβη σε αυτοψία στο επίδικο ακίνητο, αλλά απέρριψε την αίτηση στηριζόμενη στην πεποίθηση ότι δεν συνιστά, άνευ άλλου τινός, τουριστικό κατάλυμα μία κατοικία που μισθώνεται βραχυχρόνια δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 111 του Ν. 4446/2016, προσθέτοντας δε, περαιτέρω ότι δεν ανευρέθηκε η οικοδομική άδεια του επίδικου ακινήτου. Το Δικαστήριο, όμως, εκτιμώντας τις συνθήκες της υπόθεσης και ειδικότερα το γεγονός ότι η βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτου στο πλαίσιο της οικονομίας του διαμοιρασμού αποτελεί καινοφανή δραστηριότητα με χαρακτηριστικά που άπτονται τόσο της μίσθωσης κατοικίας όσο και της τουριστικής διαμονής και την απουσία από τη δίκη του κατά τεκμήριο αρμοδίου επί του ζητήματος Υπουργείου Τουρισμού, έκρινε ότι έπρεπε να αναβάλει την έκδοση οριστικής απόφασης προκειμένου, ύστερα από την κοινοποίηση της απόφασης αυτής και στον Υπουργό Τουρισμού, ώστε να εκφράσει και αυτός τις απόψεις του, να τηρηθεί από την Διοίκηση η ανωτέρω προβλεπόμενη στην 44242/2361/17.4.1989 κοινή απόφαση των Υπουργών Δημόσιας Τάξης και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων διαδικασία από την αρμόδια υπηρεσία δόμησης του Δήμου Αθηναίων επί του επίδικου ακινήτου και να διαπιστωθεί αιτιολογημένα αν η χρήση που ασκείται στο ακίνητο αυτό προσιδιάζει σε αυτήν του τουριστικού καταλύματος, όπως η έννοια αυτού δίδεται από την Τουριστική νομοθεσία. Κατόπιν τούτου το ΣτΕ χορήγησε προθεσμία έξι μηνών από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης, με την επιφύλαξη να αποφασίσει οριστικά επί της υπό κρίση αιτήσεως μετά την συμπλήρωση της εν λόγω προθεσμίας. Όρισε δε νέα δικάσιμο την 6η Μαΐου 2026.