28 Φεβ 2024
Με την κρινόμενη αίτηση, το αιτούν σωματείο ιδιοκτητών κατακλυζομένου τμήματος του οικισμού Μεσοχώρας από το σχεδιαζόμενο υδροταμιευτήρα, επιδιώκει την ακύρωση της ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/122534/7715/21.12.2021 απόφασης του Γενικού Διευθυντή Περιβαλλοντικής Πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας περί εγκρίσεως των περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή και λειτουργία του έργου «Υδροηλεκτρικό Έργο (ΥΗΕ) Μεσοχώρας, στον ποταμό Αχελώο, Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων», του οποίου φορέας της κατασκευής και λειτουργίας είναι η παρεμβαίνουσα στη δίκη εταιρεία ΔΕΗ Α.Ε.. Αναφορικά με το συνολικό εγχείρημα εκτροπής υδάτων του ποταμού Αχελώου προς τη Θεσσαλία, έχουν εγκριθεί προηγουμένως, με κοινές υπουργικές αποφάσεις των ετών 1991 και 1992, οι περιβαλλοντικοί όροι επιμέρους τεχνικών έργων, μεταξύ αυτών και η κοινή απόφαση των συναρμόδιων υπουργών, αφορώσα φράγματα με τους αντίστοιχους ταμιευτήρες και άλλα συναφή έργα στη φυσική κοίτη του ποταμού στις θέσεις Μεσοχώρα και Συκιά, που εμπίπτουν στην περιφέρεια των νομών Τρικάλων και Καρδίτσας αντιστοίχως. Εντούτοις, οι εν λόγω κοινές αυτές υπουργικές αποφάσεις ακυρώθηκαν ύστερα από σχετικές αιτήσεις οικολογικών εταιρειών, σωματείων και ιδρυμάτων με τις υπ’ αριθ. 2759/1994 και 2760/1994 αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Εν συνεχεία ακυρώθηκαν με διαδοχικές δικαστικές αποφάσεις οι εγκριτικές του συγκεκριμένου έργου κοινές υπουργικές αποφάσεις, μέχρι την υποβολή από τον φορέα του έργου επικαιροποιημένης ΜΠΕ, σύμφωνα με την οποία το έργο έχει απεμπλακεί πλήρως τόσο λειτουργικά όσο και τεχνικά από τα έργα εκτροπής του Αχελώου και καθίσταται αμιγώς υδροηλεκτρικό, κατά τα διαλαμβανόμενα στην υπ’ αριθ. 26/2014 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, οδηγώντας στην έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του φακέλου, η Διοίκηση έκρινε ότι το έργο είναι συμβατό με τις προβλέψεις τόσο του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης όσο και του Αναθεωρημένου Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Περαιτέρω, το επίμαχο υδροηλεκτρικό έργο, επί του οποίου εφαρμόζεται, καταρχήν, η εθνική νομοθεσία περί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είχε αδειοδοτηθεί περιβαλλοντικώς πριν από την έναρξη εφαρμογής του Κανονισμού 2022/2577 και, συνεπώς, δεν μπορεί να υπαχθεί στο πεδίο εφαρμογής των ειδικών μέτρων που αυτός θεσπίζει (ειδικές προθεσμίες, επιτάχυνση και απλούστευση διαδικασίας αδειοδότησης κ.λπ.), ούτε στο «τεκμήριο υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος», υπό την έννοια που προσδίδει σε αυτό ο εν λόγω Κανονισμός. Ωστόσο, το συγκεκριμένο έργο διέπεται από τους γενικούς και πάγιους κανόνες του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και του εθνικού δικαίου περί του χαρακτήρα των έργων και εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ως δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον. Άλλωστε, η χρήση τέτοιων πηγών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με αντίστοιχο περιορισμό της ενέργειας που παράγεται από ορυκτά, αποβλέπει στην προστασία του περιβάλλοντος με τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και την αποτροπή της αλλαγής του κλίματος. Ειδικότερα, το Υδροηλεκτρικό Έργο (ΥΗΕ) Μεσοχώρας, με φορέα υλοποίησης την εταιρεία ΔΕΗ Α.Ε., είναι ήδη κατασκευασμένο στο σύνολό του, με εργασίες που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1986-2011, ενώ για την κατασκευή του έργου η χώρα έχει επενδύσει στα πλαίσια της φιλοπεριβαλλοντικής της πολιτικής ένα μεγάλο ποσό χρημάτων, δεδομένου ότι το επίμαχο έργο αποτελεί τμήμα της ενεργειακής πολιτικής της χώρας και αποσκοπεί στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ενώ συνδέεται με την βαθμιαία απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων. Το Σύνταγμα δεν θεσπίζει γενική απαγόρευση μεταφοράς οικισμού, ρητή ή δυναμένη ερμηνευτικά να συναχθεί από οποιαδήποτε διάταξή του, αποκλειομένου του άρθρου 24 § 2, το οποίο, επιτάσσοντας τη λειτουργική οργάνωση των οικισμών και τη διασφάλιση των βέλτιστων όρων διαβίωσης των κατοίκων, δεν αποκλείει άνευ άλλου τινός τη μεταφορά οικισμών υπό ρητά εξαιρετικές προϋποθέσεις, και του άρθρου 17 § 6, το οποίο, επιτρέποντας την απαλλοτρίωση εκτάσεων για την κατασκευή ιδιαιτέρως σημαντικών έργων, ευρύτερων των αναγκαίων, δεν αποκλείει εξ αντιδιαστολής τη μεταφορά οικισμών. Τέλος, κρίνεται ότι η γενική οικολογική σημασία του Αχελώου και του χώρου των εκβολών του καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική και πρέπει να διαφυλαχτεί με κάθε τρόπο από κάθε περαιτέρω υποβάθμιση, ενώ λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι η μετατροπή του ποτάμιου οικοσυστήματος της περιοχής Μεσοχώρας σε λιμναίο δεν παρουσιάζει σοβαρούς κινδύνους για την ορνιθοπανίδα (ιδίως το όρνιο), την ιχθυοπανίδα (ιδίως την άγρια πέστροφα) και την καφέ αρκούδα. Το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση.