Πρόσφατη νομολογία


13 Ιουλ 2023

ΣτΕ 1154/2023 Τμ.Δ: Υιοθεσία ενηλίκων & κριτήρια καταλληλότητας για την εγγραφή στο Εθν. Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων-Αρμοδιότητα ΣτΕ

Με την κρινόμενη αίτηση, η αιτούσα επιδιώκει την ακύρωση τόσο της σιωπηρής απόρριψης της αίτησής της περί υιοθεσίας που υπέβαλε στο Τμήμα Κοινωνικής Μέριμνας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, όσο και της σχετικής –αρνητικής- έκθεσης κοινωνικής έρευνας του ίδιου ως άνω Τμήματος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Στη δίκη ενώπιον της επταμελούς συνθέσεως παρεμβαίνει υπέρ του κύρους της προσβαλλομένης πράξεως ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Από τη συμπληρωματική ερμηνεία των διατάξεων 20 έως 25 του Ν. 4538/2018 (πρόβλεψη της σύστασης Εθνικού Μητρώου Υποψήφιων Θετών Γονέων) και της ΚΥΑ της Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και του Υπουργού Επικρατείας με τίτλο «Καθορισμός της διαδικασίας, των αρμόδιων φορέων, της χρονικής διάρκειας καθώς και κάθε άλλου σχετικού θέματος που αφορά στη σύνδεση των ανηλίκων που είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων με τους υποψήφιους αναδόχους και τους υποψήφιους θετούς γονείς που είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Αναδόχων Γονέων και στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων αντιστοίχως», προκύπτει ότι δυνάμει των ανωτέρω θεσπίσθηκαν νέες ρυθμίσεις σχετικά με την υιοθεσία ανηλίκων, οι οποίες συμπληρώνουν τις βασικές ρυθμίσεις του Αστικού Κώδικα και συγκεκριμένα τα άρθρα 1542 έως 1588 ΑΚ. Ειδικότερα, γίνεται πρόβλεψη για την εγγραφή των ενδιαφερομένων, κατόπιν ελέγχου της καταλληλότητάς τους, βάσει κοινωνικής έρευνας της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας και αφού παρακολουθήσουν σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα, στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων. Η εγγραφή στο Μητρώο αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την τοποθέτηση ανηλίκου σε Υποψήφιο Θετό Γονέα και την τέλεση της υιοθεσίας του συγκεκριμένου ανηλίκου με την απαγγελία της με δικαστική απόφαση, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1549 του ΑΚ, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Με τις προαναφερόμενες διατάξεις του Ν. 4538/2018 καθιερώνεται ειδική διοικητική διαδικασία για τον έλεγχο της κατ’ αρχήν καταλληλότητας του ενδιαφερομένου για την εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων από τις αρμόδιες κοινωνικές υπηρεσίες. Ακολούθως, οι διαφορές που ανακύπτουν από την εφαρμογή των πιο πάνω διατάξεων του Ν. 4538/2018 έχουν τον χαρακτήρα διοικητικών διαφορών και υπάγονται στην ακυρωτική δικαιοδοσία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Σημειώνεται ότι η σύνταξη αρνητικής εκθέσεως κοινωνικής έρευνας συνεπάγεται τη διακοπή της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος εγγραφής στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων, επιφέροντας απόρριψη του αιτήματος, η οποία συνιστά ατομική εκτελεστή διοικητική πράξη. Περαιτέρω, στα 20 έως 23 του Ν. 4538/2018 δεν καθορίζονται σαφώς τα κριτήρια βάσει των οποίων εκτιμάται η καταλληλότητα του ενδιαφερομένου για την εγγραφή στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων (αρχικώς το Ειδικό και, εν συνεχεία, το Εθνικό). Ωστόσο τα κριτήρια αυτά συνάγονται από την ερμηνεία των ανωτέρω διατάξεων του Ν. 4538/2018, υπό το φως των άρθρων 5 § 1 και 21 § 1 του Συντάγματος και 8 της Ε.Σ.Δ.Α., σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 1557 - 1558 του ΑΚ και 7 § 1 του Ν. 2447/1996, τα οποία αναφέρονται στην κοινωνική έρευνα που διεξάγεται με αντικείμενο την καταλληλότητα του υποψηφίου θετού γονέα για την υιοθεσία συγκεκριμένου ανηλίκου. Ακολούθως, προκύπτει ότι για την εκτίμηση της καταλληλότητας του ενδιαφερομένου για την εγγραφή στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων συνεκτιμώνται κριτήρια όπως η εν γένει προσωπικότητά του, η κατάσταση της σωματικής και της ψυχικής του υγείας, τα κίνητρα και η περιουσιακή του κατάσταση, καθώς και οποιοδήποτε άλλο στοιχείο μπορεί να θεωρηθεί από τον κοινωνικό λειτουργό ως κρίσιμο για την επίτευξη των σκοπών της υιοθεσίας, με γνώμονα τη βέλτιστη εξυπηρέτηση του συμφέροντος του ανηλίκου. Συνάμα εξετάζεται η διασφάλιση προσφυών συνθηκών υποδοχής για την κάλυψη των υλικών, πνευματικών, κοινωνικών και συναισθηματικών αναγκών ανηλίκου τέκνου. Το αρνητικό πόρισμα της έκθεσης κοινωνικής έρευνας που συντάχθηκε για την αιτούσα δεν αιτιολογείται νομίμως και επαρκώς, προς τούτο η υπόθεση αναπέμπεται στα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για νέα αιτιολογημένη κρίση του αιτήματος εγγραφής που είχε υποβάλει η αιτούσα. Το Δικαστήριο δέχεται την αίτηση και απορρίπτει την παρέμβαση.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 1154/2023 Τμ.Δ - Πλήρες κείμενο »