Πρόσφατη νομολογία


1 Σεπ 2023

ΣτΕ 1072/2023 Τμ. Γ: Στη Συνθήκη του Λονδίνου του 1864 δεν κατοχυρώνεται η ύπαρξη & λειτουργία των συναδελφικών ναών των Ιονίων Νήσων

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση: α) της …/20.2.2019 πράξης του Μητροπολιτικού Συμβουλίου της Ιεράς Μητρόπολης Κεφαλληνίας, με την οποία απορρίφθηκε αίτημα των αιτούντων να διορισθούν οι συναδελφοί, που εκλέχθηκαν από τη γενική συνέλευση των συναδελφών του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Φαρακλάτων Κεφαλληνίας, ως μέλη του εκκλησιαστικού συμβουλίου του και β) της τεκμαιρόμενης σιωπηρής απόρριψης της …/22.3.2019 προσφυγής που άσκησαν οι αιτούντες ενώπιον της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος κατά της πρώτης προσβαλλόμενης πράξης. Οι αιτούντες ισχυρίστηκαν ότι ο πιο πάνω Ιερός Ναός είναι «συναδελφικός», ενώ η Ιερά Μητρόπολη και η Εκκλησία της Ελλάδος ισχυρίστηκαν ότι η κατηγορία αυτή των Ιερών Ναών δεν προβλέπεται πλέον από την ισχύουσα νομοθεσία. Ο τέταρτος αιτών απεβίωσε μετά την άσκηση της κρινόμενης αίτησης. Ενόψει του ότι το έννομο συμφέρον του ήταν προσωποπαγές, συναρτώμενο προς την ιδιότητά του ως συναδελφού, όπως ισχυριζόταν, δεν τέθηκε  ζήτημα συνέχισης της δίκης από τους κληρονόμους του. Κατά της …/20.2.2019 πράξης του Μητροπολιτικού Συμβουλίου της Ιεράς Μητρόπολης Κεφαλληνίας, οι αιτούντες άσκησαν προσφυγή του άρθρου 6 παρ. 1 του Κανονισμού 263/2014 ενώπιον της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία την απέρριψε με την …/4.7.2019 πράξη της. Συνεπώς, η πράξη αυτή κρίθηκε ως συμπροσβαλλόμενη. Εξάλλου, ενόψει της φύσης της προσφυγής ως ειδικής διοικητικής προσφυγής νομιμότητας, η πρώτη προσβαλλόμενη δεν απώλεσε την εκτελεστότητά της και, ως εκ τούτου, κρίθηκε ότι παραδεκτώς, από την άποψη αυτή, προσβλήθηκε με την κρινόμενη αίτηση. Στην προ της ένωσης με την Ελλάδα νομοθεσία των Ιονίων Νήσων προβλεπόταν η κατηγορία των «συναδελφικών ναών». Σύμφωνα με τη νομοθεσία αυτή, όπως μάλιστα εφαρμόστηκε ευρέως στην πράξη, συναδελφικοί είναι οι ναοί που έχουν ανεγερθεί ή ανοικοδομηθεί ή επισκευαστεί μετά από σοβαρές ζημιές από ιδιώτες, τους «συναδελφούς», οι οποίοι δεν έχουν δικαίωμα κυριότητας επ’ αυτών (σε αντίθεση με τους έχοντες ιδιωτικούς ναούς), έχουν όμως τη διοίκηση και διαχείρισή τους∙ προς τούτο οι συναδελφοί εκλέγουν επιτροπή από μέλη τους. Περαιτέρω, ούτε στο κείμενο της Σύμβασης του Λονδίνου ούτε στα Κεφάλαια Α΄ και Ε΄ του Συνταγματικού Χάρτου της Ηνωμένης Πολιτείας των Ιονίων Νήσων, στα οποία παραπέμπει, κατοχυρώνεται ρητά η ύπαρξη και λειτουργία των συναδελφικών ναών. Εξάλλου, σκοπός της Σύμβασης είναι η ένωση των Ιονίων Νήσων με το Βασίλειο της Ελλάδος, με ταυτόχρονη προστασία ορισμένων δικαιωμάτων που θα πρέπει να απολαύουν τα συμβαλλόμενα μέρη και υπήκοοί τους. Τα συμβαλλόμενα μέρη, όπως είναι φυσικό, δεν ενδιαφέρονταν για την κατοχύρωση κατηγοριών ναών της Ορθόδοξης Ελληνικής Εκκλησίας. Τούτο προκύπτει και από συστηματική ερμηνεία της Συνθήκης, όπως συνοπτικά εκτίθεται στην προηγούμενη σκέψη. Ειδικά στον τομέα της θρησκείας, μέλημα των συμβαλλομένων μερών, όπως συνάγεται από το άρθρο 4, είναι η κλιμακωτή προστασία των διαφόρων χριστιανικών θρησκευτικών κοινοτήτων: ναι μεν η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία είναι η επικρατούσα, πλην η Αγγλικανική Εκκλησία απολαύει απολύτου ελευθερίας της λατρείας, η Καθολική Ρωμαϊκή Εκκλησία απολαύει των πλεονεκτημάτων που ήδη είχε, οι δε λοιπές χριστιανικές κοινότητες απολαύουν πλήρους ανεξιθρησκίας. Συνεπώς, όπως προκύπτει από τη γραμματική, συστηματική και τελολογική ερμηνεία της Συνθήκης, σε αυτήν δεν κατοχυρώνεται η ύπαρξη και λειτουργία των συναδελφικών ναών των Ιονίων Νήσων. Μετά την ένωση των Ιονίων Νήσων με το Βασίλειο της Ελλάδος η ύπαρξη και λειτουργία των συναδελφικών ναών σε αυτά αναγνωρίστηκε και διατηρήθηκε δυνάμει ειδικών διατάξεων, ωστόσο με τον Κανονισμό 2/1969 η κατηγορία των συναδελφικών ναών των Ιονίων Νήσων καταργήθηκε, διότι δεν μνημονεύεται ούτε στην εξαντλητική απαρίθμηση των Ιερών Ναών του άρθρου 1, ούτε σε άλλη διάταξη, η δε διάταξη του άρθρου 62 αυτού έχει την έννοια, όσον αφορά τους καταργηθέντες συναδελφικούς ναούς, ότι μπορεί με αποφάσεις της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου να ρυθμίζονται ζητήματα μετάβασης στο νέο καθεστώς, όχι όμως ότι μπορεί με τις αποφάσεις αυτές να επιτρέπεται η λειτουργία ναού ως συναδελφικού.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 1072/2023 Τμ.Γ - Πλήρες κείμενο »