1 Σεπ 2025
Με την κρινόμενη αίτηση, η οποία εισάγεται στην επταμελή σύνθεση του Δ΄ Τμήματος του Δικαστηρίου λόγω σπουδαιότητας, επιδιώκεται η ακύρωση διατάξεων του 337/4.10.2021 Κανονισμού της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος με τίτλο «Περί των Ιερών Ησυχαστηρίων της Εκκλησίας της Ελλάδος» και συγκεκριμένα των άρθρων 6 § 2 και 15 § 3 του Κανονισμού, κατά το μέρος που αφορούν στον έλεγχο, από τον επιχώριο Μητροπολίτη, της νομιμότητας της οικονομικής διαχείρισης των υφισταμένων Ιερών Ησυχαστηρίων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τα αιτούντα Ιερά Ησυχαστήρια της Εκκλησίας της Ελλάδος ισχυρίζονται ότι οι επίδικες διατάξεις του Κανονισμού υπ’ αριθμ. 337/2021 θίγουν τη διοικητική και διαχειριστική αυτοτέλεια-αυτοδιοίκηση περί των οικονομικών, δυνάμει των ιδρυτικών κανονισμών τους, καθώς και ότι οι ρυθμίσεις αυτές στερούνται νομίμου ερείσματος και παραβιάζουν τις αρχές του Συντάγματος και της ΕΣΔΑ. Αναφορικά με το ζήτημα ελέγχου νομιμότητας της οικονομικής διαχείρισης των Ιερών Ησυχαστηρίων σημειώνεται ότι το ίδιο είχε αποτελέσει αντικείμενο διαβούλευσης στους κόλπους της Εκκλησίας της Ελλάδος και πριν από τον Ν. 4559/2018. Περαιτέρω, μετά τη δημοσίευση του Ν. 4559/2018 συντάχθηκε το έτος 2019 σχέδιο Κανονισμού περί των Ιερών Ησυχαστηρίων, το οποίο περιείχε τις βασικές ρυθμίσεις του καταρτισθέντος το έτος 2010 σχεδίου Κανονισμού «Περί των εν Ελλάδι Ορθοδόξων Ιερών Ησυχαστηρίων», εναρμονισμένες προς τις νεώτερες ρυθμίσεις του Ν. 4559/2018. Ο συγκεκριμένος «επικαιροποιημένος» σχεδιασμός του Κανονισμού δεν περιελάμβανε ρητή ρύθμιση περί ελέγχου νομιμότητας της οικονομικής διαχείρισης των υφισταμένων Ησυχαστηρίων, με πρόβλεψη στο άρθρο 6 του κατασταλτικού ελέγχου νομιμότητας της οικονομικής διαχείρισης ασκούμενου, τακτικώς ή εκτάκτως, από τον οικείο Μητροπολίτη ή από τη Διεύθυνση Δημοσιονομικού Ελέγχου της Εκκλησίας της Ελλάδος κατόπιν αιτήματός του κατά τον 210/2010 Κανονισμό (παρ. 2) και κατ’ εξαίρεση προληπτικού ελέγχου από τον Μητροπολίτη της τήρησης του Κανονισμού των Ησυχαστηρίων, των ιερών κανόνων και των νόμων σε περιπτώσεις συμβάσεων εκμίσθωσης ακινήτων τους, σύστασης επ’ αυτών εμπράγματων βαρών και εκποίησης εμπράγματων δικαιωμάτων. Τα Ιερά Ησυχαστήρια δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης του άρθρου 1 § 4, αλλά εξακολουθούν να διέπονται από τις, μη περιέχουσες αντίστοιχη ρύθμιση, ειδικές διατάξεις του άρθρου 39 § 10 του Κ.Χ.Ε.Ε. περί ίδρυσης κατά τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα («κείμενες διατάξεις», σωματεία, ιδρύματα, αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού σκοπού) και λειτουργίας «επί τη βάσει του ιδρυτικού αυτών κανονισμού», καθώς και του άρθρου 15 § 3 του κατ’ εξουσιοδότηση εκδοθέντος 337/2021 Κανονισμού της Ιεράς Συνόδου. Επισημαίνεται ότι η ένταξη των υφισταμένων Ησυχαστηρίων, στα οποία περιορίζεται το αντικείμενο της παρούσας δίκης, στα εκκλησιαστικά ν.π.ι.δ. του άρθρου 1 § 4 δεν συνεπάγεται κατάργηση-αποστέρηση της ρυθμιστικής εξουσίας τους επί κάθε ζητήματος σχετιζόμενου με την εν γένει διοίκηση, διαχείριση και αξιοποίηση της περιουσίας τους. Αναφορικά με την εποπτική αρμοδιότητα του επιχώριου Μητροπολίτη επί των υφισταμένων Ησυχαστηρίων σημειώνεται ότι επετράπη η ασκούμενη επί των Ησυχαστηρίων εποπτεία του επιχώριου Μητροπολίτη να ρυθμίζεται από τον ιδρυτικό κανονισμό εκάστου εξ αυτών, με αποτέλεσμα το καθοριζόμενο εύρος των διοικητικής φύσης εποπτικών αρμοδιοτήτων να διαφέρει ανά Ησυχαστήριο, αποκλείοντας τοιουτοτρόπως την περίπτωση του επισκοπικού ελέγχου επί της οικονομικής διαχείρισής τους κατ’ επίκληση της αρχής του αυτοδιοίκητου-της αυτονομίας της διοίκησης και διαχείρισης της περιουσίας τους. Η δε ρύθμιση του άρθρου 39 § 6 του Κ.Χ.Ε.Ε., δεν παρίσταται προδήλως απρόσφορη ή μη αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκόμενου από τον νομοθέτη σκοπού, ούτε θεσπίζει σύστημα εποπτείας καταφανώς δυσανάλογο, ώστε να παραβιάζει τις συνταγματικές διατάξεις ή τις διατάξεις της ΕΣΔΑ. Επιπρόσθετα, η επίμαχη μη γνησίως αναδρομική ρύθμιση του άρθρου 50 § 2 περ. γ΄ του Ν. 4559/2018, κατά την οποία ο εποπτικός έλεγχος νομιμότητας της οικονομικής διαχείρισης «εφαρμόζεται και στα υφιστάμενα Ιερά Ησυχαστήρια ασχέτως αντίθετων προβλέψεων στα ιδρυτικά τους κείμενα και του έως σήμερα καθεστώτος λειτουργίας τους», δεν αντίκειται στη συνταγματική αρχή του κράτους δικαίου και στις απορρέουσες από αυτήν αρχές της ασφάλειας δικαίου και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου. Συνεπώς, η παραπομπή του άρθρου 6 § 2 εδ. τελευταίο του 337/2021 Κανονισμού στον 210/2010 Κανονισμό αφορά στην προβλεπόμενη αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Δημοσιονομικού Ελέγχου για τη διενέργεια κατασταλτικού έκτακτου ελέγχου νομιμότητας επί των Ησυχαστηρίων, κατόπιν αιτήματος του επιχώριου Μητροπολίτη και όχι προληπτικού ή τακτικού οικονομικού ελέγχου. Δεδομένου ότι κρίθηκε η εξυπηρέτηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος από τον εισαγόμενο με τις επίμαχες ρυθμίσεις εποπτικό έλεγχο, το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση.