Πρόσφατη νομολογία


29 Ιουν 2023

ΟλΣτΕ 992/2023: Εκτός σχεδίου δόμηση για κατασκευή αγροτικής αποθήκης

Η κρινόμενη αίτηση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια με την απόφαση 162/2022 του Ε΄ Τμήματος του Δικαστηρίου, στο οποίο είχε παραπεμφθεί λόγω αρμοδιότητας με την απόφαση 328/2019 του Διοικητικού Εφετείου Πειραιώς. Με την αίτηση αυτή ζητήθηκε η ακύρωση: α) της υπ’ αριθ. 35685/22.5.2008 αποφάσεως της Γενικής Διευθύντριας Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, η οποία εκδόθηκε με εντολή Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και με την οποία εγκρίθηκε παρέκκλιση από τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις για την κατασκευή αγροτικής αποθήκης του Α... Λ... στην εκτός σχεδίου θέση «Αμυγδαλιές» του Δ.Δ. Ανθηδόνος του Δήμου Χαλκιδέων του Ν. Εύβοιας και β) της υπ’ αριθ. .../2.10.2008 οικοδομικής άδειας της Δ/νσης Πολεοδομίας Χαλκίδας της Ν.Α. Εύβοιας, με την οποία επετράπη η ανέγερση της εν λόγω αγροτικής αποθήκης. Ο καθορισμός και ο διαφορισμός των όρων δομήσεως και χρήσεως των ακινήτων αποτελούν ρυθμίσεις που από την φύση τους πρέπει να ανάγονται σε μία κατηγορία. Οι όροι δομήσεως και χρήσεως αποτελούν περιορισμούς του ατομικού δικαιώματος της ιδιοκτησίας και μέσο επέμβασης της Πολιτείας για την εκπλήρωση της αποστολής που της ανατέθηκε με το άρθρο 24 παρ. 2 του Συντάγματος. Λόγω της φύσεως και της αποστολής των, ως μέσων παρέμβασης στην σφαίρα συνταγματικά προστατευόμενων δικαιωμάτων και αξιών (ιδιοκτησίας και περιβάλλοντος) επιβάλλονται κατά την έννοια των άρθρων 17 και 24 παρ. 2 του Συντάγματος κανονιστικώς. Οι παρεκκλίσεις από τους πάγιους όρους δομήσεως μιας περιοχής, και όταν ακόμη αναφέρονται σε ορισμένα ακίνητα, πρέπει και αυτές να εντάσσονται στην κατηγορία με την οποία συνδέονται χωρικά και έχουν κανονιστικό χαρακτήρα. Οι αυτές αρχές ισχύουν και για τους όρους δομήσεως των περιοχών εκτός σχεδίου, οι οποίοι δεν επιτρέπεται να είναι ευνοϊκότεροι των όρων εντός σχεδίου, ούτε να οδηγούν σε αλλοίωση του χαρακτήρα των εκτός σχεδίου περιοχών. Οι όροι και περιορισμοί αυτοί πρέπει να καθορίζονται σαφώς στον νόμο ή σε κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδιδόμενο διάταγμα, το οποίο πρέπει να ορίζει, μεταξύ άλλων, τις προσήκουσες διαστάσεις των γηπέδων και των οικοδομών, τις αποστάσεις των κτιρίων από τα όρια, τα ανώτατα όρια εκμετάλλευσης και γενικώς όλους τους όρους που αναφέρονται στις εξουσιοδοτικές διατάξεις των άρθρων 162 παράγρ. 1 και 160 παράγρ. 2 του Κ.Β.Π.Ν.. Οι εν λόγω όροι και περιορισμοί πρέπει να τίθενται με γενικά και αντικειμενικά κριτήρια, να δικαιολογούνται από λόγους δημοσίου συμφέροντος και να είναι συναφείς και ανάλογοι με την δραστηριότητα που αντιστοιχεί στην οικεία χρήση, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται μόνο οι πραγματικές ανάγκες των δικαιούχων και να αποκλείονται καταστρατηγήσεις. Περαιτέρω, οι θεσπιζόμενοι όροι δόμησης πρέπει να κλιμακούνται ανάλογα με την φύση της περιοχής και την ανάγκη τυχόν αυξημένης προστασίας της. Έτσι, προκειμένου για περιοχές που χρήζουν αυξημένης προστασίας, όπως αρχαιολογικοί χώροι, αξιόλογα τοπία, ευαίσθητα οικοσυστήματα κ.λπ., και υπό την επιφύλαξη τυχόν ειδικού καθεστώτος που έχει θεσπισθεί γι’ αυτές, πρέπει να προβλέπονται αυστηρότεροι όροι και περιορισμοί δομήσεως για την διαφύλαξη του χαρακτήρα των περιοχών αυτών, εντός των ορίων της φέρουσας ικανότητάς των. Τα αυτά ισχύουν, και δη κατά μείζονα λόγο, προκειμένου περί παρεκκλίσεων από τους πάγιους όρους δόμησης. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να προσδιορίζονται σαφώς οι δικαιούχοι και οι όροι χορήγησης της παρέκκλισης, οι οποίοι πρέπει να ανάγονται σε πολεοδομικά κριτήρια και να είναι σαφείς και ανάλογοι με το αντικείμενο της ρυθμίσεως, έτσι ώστε η παρέκκλιση να μην οδηγεί σε ανατροπή του κανόνα ή να περιορίζεται σε ρύθμιση ολίγων ατομικών περιπτώσεων. Στην προκειμένη περίπτωση, οι διατάξεις του άρθρου 2 παράγρ. 1 του π.δ. της 24-31.5.1985 (άρθρο 163 παράγρ. 1 του Κ.Β.Π.Ν.), καθ’ ο μέρος προβλέπουν την έγκριση παρεκκλίσεως από τους κατά τον κανόνα όρους της εκτός σχεδίου δόμησης δεν πληρούν τις ανωτέρω προϋποθέσεις, διότι δεν προβλέπουν νόμιμα κριτήρια για την έγκριση της παρεκκλίσεως. Ειδικότερα, δεν προκύπτει ο λόγος δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετείται με την παρέκκλιση, ούτε προσδιορίζονται με σαφήνεια οι υποκειμενικές και αντικειμενικές προϋποθέσεις για την έγκρισή της, ιδίως ως προς τον καθορισμό των δικαιούχων και τα ελάχιστα όρια εμβαδού, προσώπου και βάθους του γηπέδου για την έγκριση της παρέκκλισης, ενώ και όπου καθορίζονται ανώτατα ή κατώτατα όρια, το εύρος της απόκλισης είναι ανεπίτρεπτα μεγάλο. Έτσι ευνοείται η δόμηση μειονεκτικών αγροτεμαχίων, η κατάτμηση των αγροτικών κλήρων και η ενδεχόμενη οικοπεδοποίησή τους. Τέλος δεν προβλέπεται κλιμάκωση των όρων δομήσεως ανάλογα με τον τυχόν ιδιαίτερο χαρακτήρα της περιοχής, όπως εν προκειμένω (αρχαιολογικός χώρος), αλλά όλες οι περιοχές αντιμετωπίζονται ομοιόμορφα. Τούτο οφείλεται προφανώς και στο ότι οι κρίσιμες διατάξεις αναπαράγουν κατ’ ουσίαν τις ρυθμίσεις του άρθρου 2 του π.δ/τος της 6-17.10.1978, το οποίο θεσπίσθηκε πριν την αναμόρφωση της νομοθεσίας περί χωροταξίας, περιβάλλοντος και αρχαιοτήτων και δεν συντονίζεται με αυτήν. Οι ανωτέρω πλημμέλειες δεν θεραπεύονται κατά την αντιμετώπιση κάθε συγκεκριμένης περιπτώσεως, διότι τα κριτήρια για την έγκριση της παρεκκλίσεως πρέπει να ορίζονται εκ των προτέρων στον νόμο και όχι να τίθενται επ’ ευκαιρία της εκάστοτε εφαρμογής του. Ελλείψει δε σαφούς κανονιστικού πλαισίου και νόμιμων κριτηρίων, η έγκριση της παρεκκλίσεως δεν αποτελεί εφαρμογή του νόμου με την έκδοση ατομικής διοικητικής πράξεως, αλλά, κατ’ ουσίαν, κανονιστικό καθορισμό όρων δομήσεως για κάθε συγκεκριμένο γήπεδο από το αποφασίζον όργανο, κατ’ ενάσκηση ανεπίτρεπτα ευρείας διακριτικής ευχέρειας. (Μειοψ.).


Σύνδεσμος

ΟλΣτΕ 992/2023 - Πλήρες κείμενο »