Πρόσφατη νομολογία


18 Σεπ 2025

ΟλΣτΕ 869/2025: Αντίθετες προς το Σύνταγμα οι διατάξεις του ΚΦΔιαδ που προβλέπουν αναστολή χρήσης ή απενεργοποίηση ΑΦΜ λόγω φοροδιαφυγής

Με την κρινόμενη αίτηση, η οποία εισήχθη στην Ολομέλεια κατόπιν της 1678/2024 παραπεμπτικής απόφασης του Β΄ Τμήματος, ζητήθηκε η ακύρωση της …/14.1.2022 απόφασης της Προϊσταμένης της Δ.Ο.Υ. Γλυφάδας, βάσει της οποίας είχε ανασταλεί, από την ανωτέρω ημερομηνία, η χρήση του αριθμού φορολογικού μητρώου (Α.Φ.Μ.) της αιτούσας ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρίας (Ι.Κ.Ε.), για διενέργεια ενδοκοινοτικών συναλλαγών, σύμφωνα με τo άρθρο 1 περ. α΄ υποπερ. iv της ΠΟΛ. 1200/2015 απόφασης της Γενικής Γραμματέως Δημοσίων Εσόδων (Γ.Γ.Δ.Ε.) του Υπουργείου Οικονομικών, ήτοι λόγω διαπίστωσης φοροδιαφυγής όσον αφορά τον Φ.Π.Α., κατά το άρθρο 66 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, όπως οι ανωτέρω διατάξεις ισχύουν κατά τον κρίσιμο χρόνο. Εν προκειμένω, η προβλεπόμενη στην περ. α΄ της § 4 του άρθρου 11 του ΚΦΔιαδ, όπως ισχύει κατά τον κρίσιμο χρόνο, δυνατότητα της φορολογικής διοίκησης να αναστέλλει την χρήση αριθμού φορολογικού μητρώου ή να προβαίνει σε απενεργοποίησή του, (μεταξύ άλλων) εάν υφίστανται αντικειμενικά στοιχεία τα οποία υποδηλώνουν ότι ο φορολογούμενος διαπράττει φοροδιαφυγή, συνιστά βαθειά επέμβαση στην οικονομική ζωή του εν λόγω φορολογούμενου, φυσικού ή νομικού προσώπου, η οποία κατ’ ουσίαν ισοδυναμεί με απαγόρευση άσκησης της οικονομικής δραστηριότητας. Η ρύθμιση αυτή του νόμου, για την οποία, με την περ. δ΄ της § 10 (και προγενέστερα με την παρ. 5) του ίδιου άρθρου 11 παρέχεται εξουσιοδότηση προς τον Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων να ορίζει με απόφασή του «περιπτώσεις αναστολής ή απενεργοποίησης αριθμού φορολογικού μητρώου, τις συνέπειες της αναστολής και της απενεργοποίησης» δεν περιέχει την αναγκαία, λόγω της σημασίας του ρυθμιζόμενου ζητήματος, ουσιαστική ρύθμιση, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει το βασικό πλαίσιο, σύμφωνα με τις επιταγές της αρχής του κράτους δικαίου, με την πρόβλεψη των αναγκαίων εγγυήσεων και τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, αλλά συνιστά κατ’ ουσίαν εν λευκώ εξουσιοδότηση προς τον Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. για την ρύθμιση των εν λόγω θεμάτων σε περίπτωση φοροδιαφυγής, εφόσον δεν τίθενται όρια στην αρμοδιότητά του. Περαιτέρω, η ουσιαστική ρύθμιση δεν μπορεί να συμπληρωθεί από τις λοιπές ρυθμίσεις της § 4 του ίδιου άρθρου 11 ούτε από διατάξεις άλλου νόμου, διότι καμία διάταξη δεν περιέχει τέτοιες ρυθμίσεις. Με τα δεδομένα αυτά, οι διατάξεις του άρθρου 11 § 4 περ. α΄ και § 10 περ. δ΄ του ΚΦΔιαδ, όπως ισχύουν κατά τον κρίσιμο χρόνο, κατά το μέρος που προβλέπουν την δυνατότητα αναστολής της χρήσης του Α.Φ.Μ. ή απενεργοποίησης αυτού σε περίπτωση φοροδιαφυγής και παρέχουν νομοθετική εξουσιοδότηση προς τον Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. για τον ορισμό περιπτώσεων αναστολής ή απενεργοποίησης του Α.Φ.Μ. και των συνεπειών της αναστολής και της απενεργοποίησης (σε περίπτωση φοροδιαφυγής), αντίκεινται στο άρθρο 43 § 2 περ. β΄ του Συντάγματος, ερμηνευόμενο σε συνδυασμό με τα άρθρα 5 § 1 και 25 § 1 του Συντάγματος. Περαιτέρω, εφόσον οι κρίσιμες νομοθετικές διατάξεις κρίνονται ως αντισυνταγματικές υπό την ανωτέρω έννοια, η οποία αφορά τον τρόπο παραγωγής των κανόνων δικαίου και συνεπώς προηγείται, ως προϋπόθεση του κύρους τους από τυπικής απόψεως, παρέλκει ο έλεγχος της συμβατότητάς τους με το εθνικό και ενωσιακό (δοθέντος ότι η κρινόμενη υπόθεση αφορά Φ.Π.Α.) δίκαιο από απόψεως περιεχομένου, ο οποίος έπεται. Κατόπιν τούτων, οι διατάξεις της ΠΟΛ. 1200/2015 απόφασης της Γ.Γ.Δ.Ε. του Υπουργείου Οικονομικών, όπως τροποποιήθηκαν με την ΠΟΛ. 1088/2017 απόφαση του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε., καθ’ ο μέρος αναφέρονται στην αναστολή χρήσης και στην απενεργοποίηση Α.Φ.Μ. λόγω φοροδιαφυγής, βασιζόμενες σε αντισυνταγματικές διατάξεις, είναι μη νόμιμες και ανίσχυρες. Συνεπώς, το Δικαστήριο έκρινε ότι η προσβαλλόμενη πράξη, που είχε εκδοθεί κατ’ εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων, ήταν μη νόμιμη και ακυρωτέα, κατ’ αποδοχή του προβαλλόμενου λόγου.


Σύνδεσμος

ΟλΣτΕ 869/2025 - Πλήρες κείμενο »