Πρόσφατη νομολογία


13 Ιουν 2023

ΟλΣτΕ 746/2023: Εθνικός κατάλογος που περιλαμβάνει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση α) της κοινής απόφασης 42799/3.6.2021 του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών και του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, με τίτλο «Καθορισμός τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται ως ασφαλείς και κατάρτιση εθνικού καταλόγου, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 86 του ν. 4636/2019 (Α´ 169)», με την οποία, κατόπιν της 8815/14.5.2021 εισήγησης του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου, καταρτίσθηκε εθνικός κατάλογος ασφαλών τρίτων χωρών που περιλαμβάνει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής την Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και την Σομαλία, και β) της υπ’ αριθ. πρωτ. 202789/25.8.2021 απόφασης β´ βαθμού της 5ης Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, με την οποία απερρίφθη το αίτημα να χορηγηθεί διεθνής προστασία στους και ήδη αιτούντες αλλοδαπούς, κατά δήλωσή τους αφγανικής ιθαγένειας. Με το δε μεταγενέστερο, από 3.3.2022 «υπόμνημα αίτησης συνέχισης δίκης» ζητήθηκε α) κατ’ επίκληση του άρθρου 32 παρ. 3 του π.δ. 18/1989, η ακύρωση της κοινής απόφασης 458568/15.12.2021 των ανωτέρω Υπουργών, με τίτλο «Τροποποίηση της υπ’ αρ. 42799/03.06.2021 κοινής απόφασης των Υπουργών Εξωτερικών και Μετανάστευσης και Ασύλου ...», καθ’ ό μέρος με την απόφαση αυτή, κατόπιν της 438958/7.12.2021 νεότερης εισήγησης του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου, καθορίζεται η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για τους ως άνω αιτούντες διεθνή προστασία (ήτοι τους αιτούντες με χώρα καταγωγής την Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και την Σομαλία), και β) η συνέχιση της δίκης ως προς την αρχικώς προσβληθείσα 42799/3.6.2021 κοινή υπουργική απόφαση και την 202789/25.8.2021 πράξη της Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών και η ακύρωση των πράξεων αυτών. Οι εκδιδόμενες κατ’ εφαρμογή του άρθρου 86 παρ. 2 και 3 του ν. 4636/2019 κοινές υπουργικές αποφάσεις, με τις οποίες χαρακτηρίζεται τρίτη χώρα ως γενικά ασφαλής για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία, αφορούν τις έννομες σχέσεις κατηγορίας υποκειμένων δικαίου, ο αριθμός των οποίων (ήτοι των αιτούντων διεθνή προστασία, οι οποίοι ανήκουν στην συγκεκριμένη κατηγορία) δεν μπορεί να προσδιορισθεί εκ των προτέρων. Έχουν, ως εκ τούτου, οι αποφάσεις αυτές κανονιστικό χαρακτήρα και η ένδικη αμφισβήτησή τους ανήκει στην ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αντιθέτως, η δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα των ήδη αιτούντων να τύχουν διεθνούς προστασίας (ήτοι να αναγνωρισθούν ως πρόσφυγες ή να τους χορηγηθεί επικουρική προστασία), υπάγεται δυνάμει της διάταξης του άρθρου 15 παρ. 4 του ν. 3068/2002, όπως ισχύει, στην αρμοδιότητα του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών και μόνο κατ’ έφεση στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας. Συντρέχει, όμως, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, περίπτωση να κρατηθεί και να δικασθεί η υπόθεση και κατά το μέρος αυτό, λόγω συνάφειας της με την πρώτη προσβαλλόμενη κανονιστική απόφαση, η οποία αποτέλεσε το έρεισμά της. Επίσης, η από 15.12.2021 νεότερη κοινή υπουργική απόφαση αντικατέστησε την αρχικώς προσβληθείσα από 3.6.2021. Η νεότερη, όμως, αυτή πράξη δεν εξακολουθεί να είναι δυσμενής για τους αιτούντες, όπως απαιτείται, προκειμένου να τύχει εφαρμογής η παράγραφος 3 του άρθρου 32 του π.δ. 18/1989. Και τούτο, διότι η εν λόγω νεότερη πράξη δεν αποτέλεσε ούτε προκύπτει άνευ ετέρου ότι θα αποτελέσει έρεισμα για την έκδοση βλαπτικών ατομικών πράξεων σε βάρος των αιτούντων. Ως εκ τούτου, απαραδέκτως ζητήθηκε με το από 3.3.2022 δικόγραφο η συνέχιση της δίκης ως προς την εν λόγω πράξη (κατά το μέρος που αφορά τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας). Περαιτέρω, κρίθηκε ότι η δίκη έπρεπε να καταργηθεί, κατ’ εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 32 του π.δ. 18/1989, ως προς την αρχικώς προσβληθείσα από 3.6.2021 κοινή υπουργική απόφαση, της οποίας η ισχύς έληξε με την αντικατάστασή της με την μνημονευθείσα νεότερη πράξη. Και ναι μεν οι αιτούντες τόσο με το από 3.3.2022 δικόγραφο όσο και κατά τη συζήτηση της υπόθεσης, αλλά και με το, κατατεθέν εντός της, ταχθείσης κατά τη συζήτηση, προθεσμίας από 28.3.2022 υπόμνημα ζήτησαν την συνέχιση της δίκης και ως προς την πράξη αυτή, δεν προέβαλαν, όμως, συγκεκριμένους ισχυρισμούς που θα στοιχειοθετούσαν το απαιτούμενο προς τούτο ιδιαίτερο έννομο συμφέρον. Αντιθέτως, η ως άνω από 15.12.2021 νεότερη κοινή απόφαση ουδεμία επιρροή άσκησε επί της συμπροσβαλλόμενης από 25.8.2021 πράξης της Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών, επ’ ευκαιρία της προσβολής της οποίας παραδεκτώς προβλήθηκαν αιτιάσεις κατά της παρεμπιπτόντως εξεταζόμενης, ως εκ του κανονιστικού χαρακτήρα της, από 3.6.2021 κοινής υπουργικής απόφασης, η οποία αποτέλεσε το έρεισμά της. Παράλληλα, απορρίφθηκε λόγος ακυρώσεως περί αναρμοδιότητας του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών για την έκδοση της από 3.6.2021 κανονιστικής πράξης, ενώ απορρίφθηκε ως αβάσιμος λόγος ακυρώσεως σύμφωνα με τον οποίο το άρθρο 38 παρ. 2 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ έχει μεταφερθεί πλημμελώς με το άρθρο 86 του ν. 4636/2019. Συγχρόνως, με επίκληση παλαιότερης νομολογία του, το ΣτΕ έκρινε ότι τρίτη χώρα, η οποία έχει επικυρώσει την Σύμβαση της Γενεύης με γεωγραφικό περιορισμό, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ασφαλής, κατά την έννοια των άρθρων 86 του ν. 4636/2019 και 38 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ εφόσον τηρεί την αρχή της μη επαναπροώθησης και παρέχει επαρκή προστασία ορισμένων θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως, μεταξύ άλλων, του δικαιώματος πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και την αγορά εργασίας. Οι αιτούντες προέβαλαν περαιτέρω ότι ο επίδικος χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για τις στον κατάλογο οριζόμενες κατηγορίες αλλοδαπών αντίκειται στα άρθρα 86 (ιδίως παρ. 5) του ν. 4369/2019 και 38 (ιδίως παρ. 4) της οδηγίας 2013/32/ΕΕ, εφόσον αφενός δεν εξασφαλίζεται «μέσω διεθνών συμφωνιών» η δυνατότητα επανεισδοχής των ως άνω αλλοδαπών στην εν λόγω τρίτη χώρα, και αφετέρου, ενόψει της τηρούμενης (κατά τους ισχυρισμούς και τα στοιχεία που επικαλούνται) από την Τουρκία σχετικής πρακτικής, δεν υπάρχει εύλογη προοπτική επανεισδοχής των ανωτέρω αιτούντων διεθνή προστασία στη χώρα αυτή. Ενόψει των κριθέντων με την απόφαση της Ολομέλειας του Δικαστηρίου 177/2023, με την οποία υπεβλήθησαν στο ΔΕΕ προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας», το ΣτΕ έκρινε ότι, από την απάντηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί των ανωτέρω προδικαστικών ερωτημάτων εξαρτάται η κρίση του Συμβουλίου της Επικρατείας όχι μόνον επί της νομιμότητας της από 15.12.2021 κοινής υπουργικής απόφασης, η οποία αφορά την αίτηση ακυρώσεως επί της οποίας εκδόθηκε ήδη η προμνησθείσα απόφαση 177/2023, αλλά και επί της νομιμότητας της αρχικής από 3.6.2021 κοινής υπουργικής απόφασης, η οποία εκδόθηκε επίσης σε χρόνο κατά τον οποίο η Τουρκία δεν επέτρεπε την επανεισδοχή αιτούντων διεθνή προστασία στο έδαφός της. Δοθέντος δε ότι η εν λόγω κοινή υπουργική απόφαση αποτέλεσε το έρεισμα της μόνης παραδεκτώς προσβαλλομένης από 25.8.2021 απόφασης β´ βαθμού της 5ης Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, το Δικαστήριο έκρινε ότι συντρέχει νόμιμος λόγος να αναβληθεί η οριστική εκδίκαση της υπόθεσης έως την έκδοση απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί των ως άνω προδικαστικών ερωτημάτων.


Σύνδεσμος

ΟλΣτΕ 746/2023 - Πλήρες κείμενο »