23 Ιουλ 2024
Οι αιτούντες επιδιώκουν την ακύρωση της από 8.8.2022 απόφασης του Υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Υπουργού Επικρατείας, με την οποία ρυθμίσθηκαν θέματα σχετικά με την εκλογική διαδικασία των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης των Α.Ε.Ι., τη διαδικασία έκδοσης της προκήρυξης και υποβολής υποψηφιοτήτων, την εφαρμογή της ταξινομικής ψήφου, την εκλογιμότητα των υποψηφίων, τη διαδικασία καταμέτρησης των ψήφων και κάθε άλλο ζήτημα σχετικά με την εκλογή των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης των Α.Ε.Ι.. Η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατ’ επίκληση της εξουσιοδοτικής διάταξης του άρθρου 411 -καθώς και των άρθρων 8 και 9- του Ν. 4957/2022, δυνάμει της οποίας καθορίστηκαν οι λεπτομέρειες σχετικά με την εκλογική διαδικασία των εσωτερικών μελών του Συμβουλίου Διοίκησης του Α.Ε.Ι. κ.λπ.. Επισημαίνεται ότι έχει θεσπιστεί κώλυμα εκλογιμότητας εξωτερικών μελών προσώπων, τα οποία είχαν οποιαδήποτε οικονομική συναλλαγή με το Ίδρυμα, με σκοπό το κέρδος, κατά την τελευταία πενταετία, καθώς και οι εν ενεργεία Καθηγητές Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή οι συνταξιούχοι καθηγητές του ίδιου Α.Ε.Ι.. Σύμφωνα με τις ισχύουσες συνταγματικές διατάξεις (άρθρο 16 Συντ.), η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από Ιδρύματα που αποτελούν Ν.Π.Δ.Δ., και, επιπλέον, η αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας και η αρχή της πλήρους αυτοδιοίκησης διέπουν την παροχή της ανώτατης εκπαίδευσης, για την οποία θεσπίζονται συγκεκριμένα οργανωτικά και λειτουργικά πλαίσια που οριοθετούν τη δράση, όχι μόνο της διοίκησης, αλλά και του κοινού νομοθέτη. Η αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας, είναι, ως προς το περιεχόμενο και τη μέθοδο της διδασκαλίας και της έρευνας, απόλυτη και ισχύει έναντι πάντων, μη επιδεχόμενη άλλους περιορισμούς, πέραν εκείνων που απορρέουν από την υποχρέωση σεβασμού, εκ μέρους του πανεπιστημιακού διδασκάλου ή ερευνητή, των λοιπών διατάξεων του Συντάγματος. Από την εν λόγω αρχή απορρέει η υποχρέωση του κοινού νομοθέτη, κατά την οργάνωση των καθηκόντων των μελών του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού των Α.Ε.Ι., να διασφαλίζει την ακώλυτη άσκηση του έργου τους. Περαιτέρω, η αρχή της πλήρους αυτοδιοίκησης των Α.Ε.Ι. έχει ως περιεχόμενο την εξουσία των εν λόγω ιδρυμάτων να αποφασίζουν για τις δικές τους υποθέσεις με δικά τους όργανα, τα οποία καθορίζονται μεν από τον κοινό νομοθέτη, απαρτίζονται όμως από πρόσωπα που είναι επιφορτισμένα ή μετέχουν στην πραγματοποίηση της εκπαιδευτικής και ερευνητικής αποστολής τους. Ως αναγκαίο περιορισμό της πλήρους αυτοδιοίκησης των Α.Ε.Ι., οι ίδιες συνταγματικές διατάξεις καθιερώνουν την κρατική εποπτεία επί των ιδρυμάτων αυτών, περιεχόμενο της οποίας αποτελεί ο έλεγχος νομιμότητας, από κρατικό όργανο, των πράξεων των οργάνων τους. Τα εν ενεργεία μέλη Δ.Ε.Π. έχουν τη δυνατότητα υποβολής υποψηφιότητας και εκλογής στη θέση του εσωτερικού μέλους στο Συμβούλιο Διοίκησης του Α.Ε.Ι. που υπηρετούν, στο πλαίσιο του δικαιώματος, αλλά και της υποχρέωσής τους που απορρέει από την αρχή του πλήρους αυτοδιοίκητου των Α.Ε.Ι.. Επιπρόσθετα, ο σκοπός της προώθησης της εξωστρέφειας των Α.Ε.Ι. είναι συνταγματικά θεμιτός, η εν λόγω ρύθμιση ως προς τη συμμετοχή των εξωτερικών μελών στο Σ.Δ. δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, στο μέτρο που η επιλεγείσα ρύθμιση είναι, κατ’ αρχήν, κατάλληλη και δεν υπερακοντίζει τον σκοπό αυτόν. Ούτε, τέλος, με την πρόβλεψη συμμετοχής των εξωτερικών μελών στο Συμβούλιο των Α.Ε.Ι. κωλύεται η άσκηση της κατοχυρωμένης στο άρθρο 16 του Συντάγματος ακαδημαϊκής ελευθερίας. Ως προς το θεσπιζόμενο, με την προσβαλλόμενη απόφαση, σύστημα της ταξινομικής ψήφου μέσω ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, δεν αμφισβητείται η ορθότητα και η αξιοπιστία των εφαρμοστέων μαθηματικών τύπων και αλγορίθμων στα διάφορα στάδια της διαδικασίας. Μάλιστα, οι συγκεκριμένες διαπιστώσεις δεν συνεπάγονται, άνευ άλλου, αντισυνταγματικότητα των διατάξεων της προσβαλλόμενης απόφασης, δοθέντος ότι, για τα τεχνικά ζητήματα, το προβλεπόμενο ειδικό πληροφοριακό σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας «ΖΕΥΣ» παρέχει, κατ’ αρχήν, δικλίδες ασφαλείας και εγγυήσεις τεχνικού χαρακτήρα για τη διασφάλιση του αδιάβλητου της ψηφοφορίας και του επαληθεύσιμου του αποτελέσματος αυτής. Το θεσπιζόμενο με τον Ν. 4957/2022 σύστημα διοίκησης των Α.Ε.Ι. δεν συνιστά ένα αυταρχικό μοντέλο συρρίκνωσης της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Υπό την επιφύλαξη της διασφάλισης των αρχών της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της πλήρους αυτοδιοίκησης των Α.Ε.Ι., ο νομοθέτης, κατά την άσκηση της αρμοδιότητάς του να ρυθμίζει τα της οργάνωσης και λειτουργίας των Α.Ε.Ι., ούτε δεσμεύεται από τις σχετικές απόψεις των ενδιαφερομένων ιδρυμάτων, ούτε υποχρεούται να ακολουθήσει ορισμένο οργανωτικό και λειτουργικό πρότυπο, αλλά διαθέτει ευρύτατα περιθώρια εξουσίας να οργανώνει το θεσμικό πλαίσιο για τη δομή και λειτουργία των Α.Ε.Ι. ανάλογα με τη φύση του ρυθμιζόμενου θέματος και να ορίζει τα πρόσωπα που μετέχουν στη διοίκησή τους, προβλέποντας διαφορετικό τρόπο ανάδειξης ή συμμετοχής στα όργανα από εκείνο που ίσχυε στο παρελθόν. Λαμβανομένης υπόψη της ευρείας ευχέρειας του νομοθέτη να μεταβάλλει κατά τις εκάστοτε αντιλήψεις του το μοντέλο οργάνωσης και διοίκησης των Α.Ε.Ι., το θεσπιζόμενο με τις διατάξεις του Ν. 4957/2022 νέο σύστημα διοίκησης των Α.Ε.Ι. δεν χαρακτηρίζεται από υπερσυγκεντρωτισμό, αλλά, αντιθέτως, στοχεύει στον περιορισμό του υπερσυγκεντρωτισμού, δεδομένου άλλωστε ότι οι κυριότερες αποφασιστικές αρμοδιότητες σχετικά με τη στρατηγική του Α.Ε.Ι. ανατίθενται στο Σ.Δ. κατόπιν, όμως, ασκήσεως της γνωμοδοτικής ή εισηγητικής αρμοδιότητας που έχει ανατεθεί στον Πρύτανη ή/και στη Σύγκλητο. (Μειοψ.). Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση.