7 Φεβ 2023
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση του από 10.06.2020 προεδρικού διατάγματος, περί α) εγκρίσεως “του Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης της Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ) με την ονομασία “Τουριστική Ανάπτυξη στη Μύκονο” της … Α.Ε. στη θέση “Καραπέτης” στη Δημοτική Κοινότητα Άνω Μεράς Δήμου Μυκόνου, Νήσου Μυκόνου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου”, β) ρυθμίσεως του χωρικού προορισμού του αναπτυσσομένου μέσω του ΕΣΧΑΣΕ ακινήτου και καθορισμού χρήσεων γης και όρων δομήσεως, γ) επικυρώσεως των οριογραμμών του διατρέχοντος τμήμα του ακινήτου υδατορέμματος, δ) εγκρίσεως της εκπονηθείσης για το ανωτέρω ΕΣΧΑΣΕ Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων [ΣΜΠΕ] και ε) θεσπίσεως όρων, περιορισμών και κατευθύνσεων για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Τα ΕΣΧΑΣΕ αποτελούν, σύμφωνα με τους Ν. 4179/2013 και 4447/2016, “οργανωμένους υποδοχείς δραστηριοτήτων” και ως εργαλεία πολεοδομικού σχεδιασμού ικανοποιούν την επιδίωξη των χωροταξικών πλαισίων (Γενικού, Ειδικών και Περιφερειακών) για την οργανωμένη εγκατάσταση των παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων εντός εκτάσεων, οι οποίες έχουν αποτελέσει αντικείμενο σχεδιασμού, αντί της απρογραμμάτιστης, αποσπασματικής και, επομένως, διάσπαρτης εκτός σχεδίου εγκαταστάσεως των δραστηριοτήτων αυτών. Περαιτέρω, η έγκριση των ΕΣΧΑΣΕ αποτελεί το πρώτο στάδιο σχεδιασμού των υπό αξιοποίηση ιδιωτικών ακινήτων, κατά το οποίο προσδίδεται στα ακίνητα αυτά η επενδυτική τους ταυτότητα με την υπαγωγή σε μία από τις γενικές κατηγορίες χρήσεων γης που ορίζει ο ν. 3986/2011 (άρθρο 11 στοιχ. Β) και, ως κατ’ αρχήν σχεδιασμός ενός έργου, στοχεύει στην βιώσιμη ανάπτυξη της χρήσεως αυτής και αποτελεί το έρεισμα των λοιπών διοικητικών πράξεων, οι οποίες εκδίδονται στο επόμενο στάδιο της πραγματοποιήσεως του επενδυτικού σχεδίου (έγκριση χωροθετήσεως του επενδυτικού σχεδίου κ.λπ.). Άλλωστε, τόσο το ειδικό θεσμικό πλαίσιο των ΕΣΧΑΣΕ (άρθρο 11 στοιχ. Α παρ. 1 του ν. 3986/2011) όσο και ο ν. 4447/2016 -κατά το πρότυπο σχεδιασμού του οποίου τα ΕΣΧΑΣΕ εντάσσονται στο πολεοδομικό στάδιο του χωρικού σχεδιασμού στο αυτό επίπεδο με τα ΤΠΣ (άρθρο 8 παρ. 3) και υπάγονται στην έννοια των ΕΠΣ (άρθρο 8 παρ. 9 περ. γ΄ εδάφιο πρώτο)- επιτάσσουν τα εν λόγω σχέδια να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις ή να συμμορφώνονται προς τυχόν ειδικότερες, αμέσου εφαρμογής, ρυθμίσεις του χωροταξικού σχεδιασμού, ώστε να τηρούνται οι γενικές επιλογές του υπερκειμένου αυτού σχεδιασμού και, κατ’ επέκταση, να επιτυγχάνεται η σύμφωνη με την αρχή της αειφορίας οργάνωση και διαχείριση του χώρου. Εξ άλλου, κατά τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 4 του ν. 3986/2011, εντός του ανωτέρω πλαισίου της ιεραρχήσεως των διαφόρων κατηγοριών και επιπέδων σχεδιασμού, τα ΕΣΧΑΣΕ, με τα οποία καθορίζονται χρήσεις γης, όροι και περιορισμοί δομήσεως και κάθε άλλο μέτρο για την αξιοποίηση των ακινήτων των κατ’ ιδίαν επενδύσεων, μπορούν να τροποποιούν υφιστάμενα στην περιοχή της επενδύσεως ΤΠΣ (ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ) καθώς και υφιστάμενες ΖΟΕ, εφ’ όσον η τροποποίηση καθίσταται αναγκαία για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και την αποτελεσματική αξιοποίηση των εν λόγω ακινήτων, ώστε να επιτευχθεί ο αναπτυξιακός τους στόχος και υπό την προϋπόθεση ότι για την θέσπιση των τροποποιήσεων λαμβάνονται υπ’ όψιν οι “κατευθύνσεις” των ως άνω σχεδίων και των ΖΟΕ (άρθρο 8 παρ. 4 περ. β΄ του ν. 4447/2016). Συνεπώς, κατά νόμον, όριο των κατά τα ανωτέρω τροποποιήσεων αποτελεί η μη ανατροπή όχι μόνον του χωροταξικού σχεδιασμού της περιοχής της επενδύσεως, αλλά και της γενικής προτάσεως πολεοδομικής οργανώσεως, η οποία καθιερώνεται με τα προαναφερθέντα ΤΠΣ, καθώς και των περιοριστικών (πολεοδομικών ή άλλης φύσεως) μέτρων που έχουν ληφθεί για τις ΖΟΕ, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τυχόν οικιστικές πιέσεις σε περιαστικές περιοχές, οι οποίες δεν έχουν αποτελέσει ακόμη αντικείμενο σχεδιασμού. Η κατά τα ανωτέρω απαίτηση της νομοθεσίας εξασφαλίζεται με την καθιερωθείσα διαδικασία για τον σχεδιασμό και την αξιοποίηση ιδιωτικών ακινήτων μέσω ΕΣΧΑΣΕ (ν. 3894/2010 και ν. 3986/2011), η οποία θεσπίζει την στρατηγική περιβαλλοντική τους έγκριση. Δυνάμει δε της διαδικασίας αυτής, η κατάρτιση των εν λόγω σχεδίων -τα οποία, άλλωστε, κατά νόμον, αποτελούν πολεοδομικό σχεδιασμό προς επίτευξη αναπτυξιακού στόχου- αποτελεί προϊόν συστηματικής επιστημονικής τεκμηριώσεως, η οποία επιτυγχάνεται με την εκπόνηση ΣΜΠΕ, καθώς και ευρείας δημοσιότητος (γνωμοδοτήσεις των αρμοδίων φορέων και διαβούλευση με το κοινό επί της εκπονηθείσης στρατηγικής μελέτης). Ειδικότερα, η ΣΜΠΕ περιέχει συνολική προσέγγιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του σχεδιασμού, βάσει κριτηρίων στα οποία συμπεριλαμβάνεται και η μη επιδείνωση των όρων διαβιώσεως των κατοίκων του αστικού περιβάλλοντος και η μη υπέρβαση της φερούσης ικανότητος των περιοχών υποδοχής των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Στην περίπτωση δε εγκαταστάσεως παραγωγικών δραστηριοτήτων σε μικρές νήσους, οι οποίες αποτελούν ευπαθή οικοσυστήματα, απαιτείται, κατά τα ήδη γενόμενα δεκτά, οι προβλέψεις της ΣΜΠΕ να εναρμονίζονται με την έννοια της ήπιας αναπτύξεως. Εξ άλλου, τα κριτήρια βάσει των οποίων διατυπώνεται η πρόταση του σχεδιασμού της ΣΜΠΕ αξιολογούνται από την Διοίκηση, με την διατύπωση αιτιολογημένης κρίσεως, μεταξύ άλλων, επί της ανάγκης θεσπίσεως αποκλίσεων από τις ρυθμίσεις υφισταμένων πολεοδομικών σχεδίων ή ΖΟΕ (ιδίως σε περίπτωση που ο προϋπάρχων πολεοδομικός σχεδιασμός έχει καταστεί ανεπίκαιρος) και επί της μη ανατροπής του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού της ευρύτερης περιοχής της επενδύσεως από την κατά τα ανωτέρω θέσπιση αποκλίσεων. Υπό το περιεχόμενο αυτό, οι διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 12 του ν. 3986/2011 -κατ’ εφαρμογήν και μόνον των οποίων εξεδόθη το προσβαλλόμενο προεδρικό διάταγμα, δεδομένου ότι το άρθρο αυτό εντάσσεται στο αποκλειστικώς ισχύον επί των ΕΣΧΑΣΕ θεσμικό πλαίσιο (άρθρο 8 παρ. 9 περ. γ΄ εδάφιο τελευταίο του ν. 4447/2016), μη εφαρμοσθέντος, εν προκειμένω, του άρθρου 8 παρ. 5 του ν. 4447/2016, όπως εσφαλμένως υπολαμβάνει ο αιτών- οι οποίες θεσπίζουν την, κατ’ αρχήν, δυνατότητα τροποποιήσεως των ρυθμίσεων, μεταξύ άλλων, και υφισταμένης, στην περιοχή του κατά τα ανωτέρω σχεδιασμού, ΖΟΕ, δεν αντίκεινται στις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος. Μετά την ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας του ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό -με το οποίο, άλλωστε, είχαν εξειδικευθεί οι κατευθύνσεις του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τον τομέα του τουρισμού, κατά την ρητή πρόβλεψη του άρθρου 7 στοιχ. Γ εδάφιο έκτο του Γενικού Πλαισίου- εξακολουθεί να είναι δυνατή η ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητος στην χώρα, βάσει των προβλέψεων των υφισταμένων Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων και του ιεραρχικώς κατωτέρω επιπέδου σχεδιασμού, στον οποίον περιλαμβάνονται και οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου. Εν προκειμένω δε, ο ισχύων στην περιοχή της στρατηγικής επενδύσεως σχεδιασμός περιλαμβάνεται στο Γενικό Χωροταξικό Πλαίσιο, στο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο Νοτίου Αιγαίου και στην ΖΟΕ της Μυκόνου. Ο σχεδιασμός δε αυτός παρίσταται επαρκής για την ανάπτυξη της –συμβατής με τον χωροταξικό σχεδιασμό- τουριστικής δραστηριότητος της παρεμβαινούσης, στην συγκεκριμένη περιοχή, η οποία, άλλωστε, κατά την ΖΟΕ, αποτελεί περιοχή, κατ’ αρχήν, κατάλληλη για την ανάπτυξη του τουρισμού. Περαιτέρω, οι διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 4 του ν. 3986/2011 θεσπίζουν την, κατ’ αρχήν, δυνατότητα τροποποιήσεως, μεταξύ άλλων, και ρυθμίσεων υφισταμένων ΖΟΕ με τα προεδρικά διατάγματα εγκρίσεως ΕΣΧΑΣΕ, εφ’ όσον οι ρυθμίσεις αυτές έχουν καταστεί ανεπίκαιρες, λόγω μη αξιολογήσεώς τους ή/και τροποποιήσεως ή αναθεωρήσεώς τους “μετά την πάροδο πέντε και πλέον ετών από την έγκριση ή την τελευταία αναθεώρηση ή τροποποίησή τους” και, εφ’ όσον η τροποποίηση καθίσταται αναγκαία για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη και την αποτελεσματική αξιοποίηση των ιδιωτικών ακινήτων. Εν προκειμένω δε, οι ρυθμίσεις της ΖΟΕ Μυκόνου δεν έχουν αξιολογηθεί ούτε τροποποιηθεί από το έτος 2005 οπότε εθεσπίσθησαν (π.δ. της 07.03.2005), εν όψει και του ότι, όπως προκύπτει από τις διατάξεις του μεταγενεστέρου της ΖΟΕ π.δ. της 08.02.2012, με αυτό δεν ετροποποιήθησαν οι βασικές ρυθμίσεις της ΖΟΕ, ενώ, εξάλλου, η αξιολόγηση, επικαιροποίηση και αναθεώρηση των θεσμοθετημένων ΖΟΕ της Περιφερείας Νοτίου Αιγαίου αποτελεί στόχο και του υπό εκπόνηση Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου. Περαιτέρω, κατόπιν της δημοσιεύσεως της ΖΟΕ Μυκόνου και έως την έκδοση του προσβαλλομένου διατάγματος επήλθαν μεταβολές στην νομοθεσία για τον χωρικό σχεδιασμό (ν. 4447/2016) και τον, εν όψει των συγχρόνων αναγκών, τρόπο δομήσεως, εισήχθη δε και η νομοθεσία των στρατηγικών επενδύσεων και η αξιοποίηση των ιδιωτικών ακινήτων ως οργανωμένων υποδοχέων, μεταξύ άλλων, και τουριστικών δραστηριοτήτων μέσω, των υπαγομένων στην έννοια των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ΕΣΧΑΣΕ (ν. 3894/2010, ν. 3986/2011), εν όψει και του θεσπισθέντος με τον ν. 4179/2013 νέου προτύπου τουριστικής αναπτύξεως σε αντικατάσταση του έως τότε (και κατά την δημοσίευση του καθορίσαντος την ΖΟΕ Μυκόνου προεδρικού διατάγματος) γνωστού (προτύπου) της απρογραμμάτιστης, αποσπασματικής και διάσπαρτης εκτός σχεδίου εγκαταστάσεως τουριστικών δραστηριοτήτων. Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, οι ρυθμίσεις της ΖΟΕ Μυκόνου έχουν καταστεί ανεπίκαιρες, κατά την έννοια του άρθρου 12 παρ. 4 του ν. 3986/2011, και εν όψει τούτου οι αποκλίσεις του προσβαλλομένου προεδρικού διατάγματος από ορισμένες ρυθμίσεις της δικαιολογούνται, κατ’ αρχήν. Επίσης, με την περιβαλλοντική έγκριση των ΕΣΧΑΣΕ, η οποία διενεργείται κατόπιν εκπονήσεως στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτιμήσεως των επιπτώσεων της σχεδιαζομένης αναπτύξεως, δεν εγκρίνεται το σύνολο του περιεχομένου της ΣΜΠΕ, όπως αυτή κατατίθεται από τον εκάστοτε φορέα των επενδύσεων, αλλά τίθενται, μεταξύ άλλων, οι γενικές αρχές και κατευθύνσεις και προτείνονται μέτρα για την, κατ’ ελάχιστον όριο, προστασία του περιβάλλοντος, τα οποία πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν και να εξειδικευθούν με ρυθμίσεις κατά τα επόμενα στάδια της περιβαλλοντικής αδειοδοτήσεως των επενδύσεων και των επί μέρους εγκαταστάσεών τους. (Μειοψ.).