23 Αυγ 2022
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της .../Γ.Π.οικ. .../30.10.2019 αποφάσεως του Υπουργού Υγείας με τον τίτλο “Διορισμός μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α.)” (ΦΕΚ τεύχος Υ.Ο.Δ.Δ. ... και διόρθωση σφαλμάτων στο τεύχος Υ.Ο.Δ.Δ. ...), η οποία εκδόθηκε κατ’ επίκληση του όγδοου άρθρου της Πράξεως Νομοθετικού Περιεχομένου του Προέδρου της Δημοκρατίας της 30-9-2019 “Κατεπείγουσες ρυθμίσεις αρμοδιότητας των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών, Οικονομικών και Υγείας”, που κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4638/2019. Η υπόθεση εισήχθη στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου κατόπιν της 2568/2021 αποφάσεως του Δ΄ Τμήματος. Το ΚΕ.Θ.Ε.Α. ιδρύθηκε από το Κράτος ως αυτοδιοικούμενο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, αρχικώς, μεν υπό την “αιγίδα”, στη συνέχεια δε, υπό την εποπτεία του Υπουργού Υγείας. Η ίδρυση του ΚΕ.Θ.Ε.Α. απετέλεσε την έμπρακτη εκδήλωση της μέριμνας του Κράτους για την προστασία της υγείας και την κοινωνική επανένταξη των εξαρτημένων από εξαρτησιογόνες ουσίες ατόμων διά της εφαρμογής του εναλλακτικού συστήματος της αυτοδιοικούμενης θεραπευτικής κοινότητος. Το σύστημα αυτό έχει ως βάση την ενεργό συμμετοχή και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων στη θεραπευτική διαδικασία, δηλαδή του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, των ιδίων των εξαρτημένων ατόμων και των οικογενειών τους. Συνεπώς, το ΚΕ.Θ.Ε.Α., εντασσόμενο στις δομές του Κράτους, εξυπηρετεί σκοπό δημοσίου συμφέροντος. Η διοικητική εποπτεία επί ενός αυτοδιοικούμενου νομικού προσώπου (δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου) έχει ως σκοπό αφενός μεν την εξασφάλιση της ομαλής και αποδοτικής λειτουργίας του, αφετέρου δε την προστασία των συμφερόντων του κατά τη διαχείριση των υποθέσεών του, ώστε να εκπληρώνεται η υποχρέωση που έχει αναλάβει το νομικό πρόσωπο έναντι του Κράτους, η οποία συνίσταται στην πραγματοποίηση του σκοπού του. Το αυτοδιοίκητο του ΚΕ.Θ.Ε.Α., το οποίο προστατεύεται από τη διάταξη του άρθρου 21 παρ. 3 του Συντάγματος, αφορά αποκλειστικώς αφενός την αδέσμευτη και ελεύθερη από κάθε επέμβαση της Διοικήσεως επιλογή και διαμόρφωση των θεραπευτικών μεθόδων και διαδικασιών που εφαρμόζονται, σύμφωνα με τα πορίσματα της επιστήμης, για την απεξάρτηση των εξαρτημένων από εξαρτησιογόνες ουσίες ατόμων στις θεραπευτικές κοινότητες που αυτό ιδρύει, αφετέρου τον τρόπο της εσωτερικής λειτουργίας των κοινοτήτων αυτών. Το εν λόγω αυτοδιοίκητο δεν εξικνείται μέχρι του σημείου να απαγορεύεται στον κοινό νομοθέτη να θεσπίζει ρυθμίσεις, με τις οποίες παρέχεται στον Υπουργό Υγείας, στο πλαίσιο της εποπτείας που ασκεί επί του ΚΕ.Θ.Ε.Α., η εξουσία να διορίζει με απόφασή του τα μέλη που συγκροτούν το Διοικητικό Συμβούλιο του νομικού αυτού προσώπου, προκειμένου ελέγχεται αφενός η πρόληψη καταστάσεων αντίθετων προς το δημόσιο συμφέρον, προς τον σκοπό της εξασφαλίσεως της συνοχής της εννόμου τάξεως, αφετέρου η τήρηση της αρχής της νομιμότητος κατά τη διαχείριση των κονδυλίων, με τα οποία χρηματοδοτείται ΚΕ.Θ.Ε.Α. από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η ανάγκη δε διασφαλίσεως της ορθής διαχειρίσεως των εν λόγω δημοσίων πόρων κατέστη επιτακτική και αναπόδραστος, ενόψει των διαπιστωθεισών δυσλειτουργιών και παρανόμων ενεργειών, κατά τη λειτουργία του προγράμματος “ΚΕ.Θ.Ε.Α. ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ. Εξ άλλου, ήδη από της ιδρύσεώς του με τον ν. 1729/1987, θεσπίσθηκε μεν το αυτοδιοίκητο του ΚΕ.Θ.Ε.Α., ορίσθηκε, όμως, ρητώς, στο πλαίσιο της ασκούμενης απ’ αυτού εποπτείας, ότι η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το αυτοδιοίκητο δε αυτό διατηρήθηκε και με τους μεταγενέστερους νόμους. Και ναι μεν με τους τελευταίους αυτούς νόμους ορίσθηκε ότι η πλειοψηφία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕ.Θ.Ε.Α. εκλέγεται από τη Γενική Συνέλευσή του, όμως, εφόσον η ίδρυση και η ανάπτυξη της δραστηριότητας του ΚΕ.Θ.Ε.Α. δεν υπήρξε προϊόν ιδιωτικής βουλήσεως, η δια μεταγενέστερου νόμου αλλαγή του τρόπου διορισμού του Διοικητικού Συμβουλίου του νομικού αυτού προσώπου, κατόπιν της μεταβολής των αντιλήψεων του κοινού νομοθέτη σχετικά με τον προσφορότερο τρόπο εκτελέσεως του κοινωνικού έργου του ΚΕ.Θ.Ε.Α., δεν προσκρούει στο Σύνταγμα και δεν αίρει το αυτοδιοίκητό του, εφόσον το διοριζόμενο από τον Υπουργό Υγείας Διοικητικό Συμβούλιο δεν παρεμβαίνει στις θεραπευτικές διαδικασίες που ακολουθούνται στις θεραπευτικές κοινότητες που ιδρύει το ΚΕ.Θ.Ε.Α., ούτε στις θεραπευτικές μεθόδους που εφαρμόζονται σε αυτές. Περαιτέρω, εξ ουδεμιάς συνταγματικής διατάξεως απαγορεύεται, κατόπιν διαφορετικής εκτιμήσεως των περιστάσεων από τον νομοθέτη και λήψεως υπ’ όψιν νέων πραγματικών δεδομένων, η επαναφορά στην αρμοδιότητα του Υπουργού Υγείας του ζητήματος της συγκροτήσεως του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕ.Θ.Ε.Α. και ο διορισμός σε αυτό προσώπων, τα οποία, βάσει των ιδιοτήτων τους, έχουν τα αναγκαία επιστημονικά προσόντα. Εξ άλλου, η σχετική εκτίμηση του νομοθέτη, με την οποία εκδηλώνεται η άσκηση της κρατικής εποπτείας επί του ΚΕ.Θ.Ε.Α., εκφεύγει, κατ’ αρχήν, του ελέγχου του ακυρωτικού δικαστού, εφόσον δεν παρίσταται καταδήλως αυθαίρετη και απολύτως απρόσφορη, υφ’ οιανδήποτε λογική έννοια, για την επίτευξη του επιδιωκόμενου από το ΚΕ.Θ.Ε.Α. σκοπού δημοσίου συμφέροντος. Τούτο διότι ο κοινός νομοθέτης έχει ευρεία ευχέρεια σχετικά με το ζήτημα της ρυθμίσεως της οργανώσεως των φορέων που εντάσσονται στις δομές του Κράτους και δεν κωλύεται να θεσπίζει ρυθμίζει διαφορετικές από αυτές που ίσχυαν στο παρελθόν, έστω και αν θίγονται υφιστάμενα δικαιώματα ή συμφέροντα, αρκεί η επιχειρούμενη ρύθμιση να χωρεί κατά τρόπο γενικό, απρόσωπο και αντικειμενικό. Κατ’ ακολουθίαν τούτων η διάταξη της παρ. 1 του όγδοου άρθρου της Πράξεως Νομοθετικού Περιεχομένου του Προέδρου της Δημοκρατίας της 30.9.2019, που κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4638/2019, δεν αντίκειται στο άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος. (Μειοψ.).