21 Ιουλ 2025
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της ΚΥΑ 42799/3.6.2021, με την οποία καταρτίσθηκε εθνικός κατάλογος ασφαλών τρίτων χωρών που περιλαμβάνει την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία. Με το από 3.3.2022 δικόγραφο ζητήθηκε η συνέχιση της δίκης και η ακύρωση και της νεότερης ΚΥΑ 458568/15.12.2021, καθ’ ο μέρος καθορίσθηκε εκ νέου η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για τους ανωτέρω αιτούντες διεθνή προστασία. Ήδη, τα αιτούντα κατέθεσαν το από 28.1.2025 δικόγραφο, με το οποίο ζήτησαν τη συνέχιση της δίκης και την ακύρωση και της ακολούθως εκδοθείσας ΚΥΑ 538595/12.12.2023, κατά το μέρος που χαρακτηρίζεται και πάλι η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για τις προαναφερθείσες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία. Το ΣτΕ αρχικώς εξέδωσε την υπ’ αριθμ. 177/2023 απόφασή του, με την οποία υπέβαλε ενώπιον του ΔΕΕ προδικαστικά ερωτήματα, επί των οποίων το ΔΕΕ έκρινε ότι το άρθρο 38 της Οδηγίας 2013/32, ερμηνευόμενο υπό το πρίσμα του άρθρου 18 του ΧΘΔ δεν αντιτίθεται σε κανονιστική ρύθμιση κράτους μέλους με την οποία τρίτη χώρα χαρακτηρίζεται ως γενικώς ασφαλής για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία, ενώ, παρά τη νομική υποχρέωση την οποία υπέχει, η εν λόγω τρίτη χώρα έχει αναστείλει, γενικώς και χωρίς να προβλέπεται προοπτική αντίθετης εξέλιξης, την εισδοχή ή την επανεισδοχή των εν λόγω αιτούντων στο έδαφός της (C-134/23). Η υπόθεση επανήλθε μετά την έκδοση της απόφασης του ΔΕΕ, ενώ ήδη μετά τη δημοσίευση της 177/2023 απόφασης του Δικαστηρίου, είχε εκδοθεί η ΚΥΑ 538595/12.12.2023, με την οποία χαρακτηρίσθηκε εκ νέου η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για τους αιτούντες διεθνή προστασία με χώρα καταγωγής τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία. Χαρακτηρίσθηκαν, επίσης, εκ νέου η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία ως ασφαλείς τρίτες χώρες για άλλες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία. Από τις διατάξεις των άρθρων 89 § 1 περ. δ΄ και 91 §§ 1, 3 του Ν. 4939/2022, ερμηνευόμενες σε συμφωνία με τις αντίστοιχες διατάξεις της οδηγίας 2013/32/ΕΕ, προκύπτει ότι για την έκδοση κανονιστικής απόφασης περί χαρακτηρισμού τρίτης χώρας ως γενικά ασφαλούς πρέπει να διαπιστώνεται, βάσει επίκαιρων στοιχείων προερχομένων από έγκυρες πηγές ενημέρωσης, ότι συντρέχουν οι σωρευτικώς τασσόμενες στην § 1 του άρθρου 91 του Ν. 4939/2022 προϋποθέσεις. Δεδομένου δε ότι η απόρριψη αιτήσεως διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτης κατ’ επίκληση της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας συνιστά μια από τις περιοριστικώς προβλεπόμενες στον νόμο και την οδηγία περιπτώσεις, στις οποίες χωρεί παρέκκλιση από τον κανόνα της εξέτασης των αιτήσεων διεθνούς προστασίας επί της ουσίας, η συνδρομή των προϋποθέσεων εφαρμογής της εξαιρετικής αυτής ρύθμισης πρέπει να τεκμηριώνεται κατά τρόπο ειδικό και σαφή. Προκειμένου να τεκμηριώνεται η ορθή χρήση της νομοθετικής εξουσιοδότησης, να καθίσταται εφικτός ο δικαστικός έλεγχος και να εξασφαλίζεται η αποτελεσματική δικαστική προστασία των αιτούντων διεθνή προστασία, κατά τα άρθρα 46 της Οδηγ. 2013/32/ΕΕ και 47 του ΧΘΔ της ΕΕ, πρέπει από τα στοιχεία φακέλου που συνοδεύουν την κανονιστική απόφαση περί χαρακτηρισμού τρίτης χώρας ως γενικά ασφαλούς να προκύπτουν με σαφήνεια τα στοιχεία που αξιολογήθηκαν από τα αρμόδια όργανα και οι εκτιμήσεις, στις οποίες στηρίχθηκε η κρίση περί συνδρομής στη συγκεκριμένη περίπτωση των σωρευτικώς τασσομένων στον νόμο κριτηρίων για τον χαρακτηρισμό. Εν προκειμένω, στην από 31.10.2023 εισήγηση του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου, στην οποία στηρίζεται η προσβαλλόμενη κανονιστική απόφαση για τον χαρακτηρισμό, μεταξύ άλλων, της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας, διαλαμβάνεται ότι δεν έχει επέλθει σαφής διαφοροποίηση ως προς τα στοιχεία που εκτιμήθηκαν για την εφαρμογή των κριτηρίων του άρθρου 91 § 1 Ν. 4939/2022 σε σχέση με το προηγούμενο ημερολογιακό έτος. Επισυνάπτεται δε στην εισήγηση παράρτημα, στο οποίο παρατίθενται αποσπάσματα των πηγών που ελήφθησαν υπόψη. Ούτε από το κείμενο της εισήγησης, όμως, ούτε από το συνημμένο παράρτημα προκύπτει ο τρόπος αξιολόγησης των πληροφοριών που περιέχονται στις πηγές που ελήφθησαν υπόψη σε σχέση με τα τασσόμενα στο άρθρο 91 § 1 κριτήρια, ώστε να τεκμηριώνεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για τον χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας. Εξάλλου, από την επισκόπηση των πηγών που παρατίθενται στο παράρτημα προκύπτουν στοιχεία για τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στις οποίες είναι συμβαλλόμενο μέρος η Τουρκία, καθώς και τις εγγυήσεις που κατοχυρώνονται στη νομοθεσία της χώρας ως προς τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Παράλληλα, στις παρατιθέμενες πηγές σημειώνεται ότι υφίστανται αξιόπιστες αναφορές για πρακτικές παραβιάσεων ως προς σημαντικά ζητήματα σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ διαπιστώνονται και περιπτώσεις μη προσήκουσας συμμόρφωσης σε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Επίσης, στις πηγές περιγράφεται το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τη χορήγηση διεθνούς προστασίας, από την εξέταση των οποίων προκύπτει ότι περιλαμβάνονται και πληροφορίες που δεν συνηγορούν υπέρ του χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας. Ως εκ τούτου, προκειμένου να τεκμηριώνεται επαρκώς η συνδρομή των προϋποθέσεων που τάσσονται στο άρθρο 91 § 1 Ν. 4939/2022 για τον ως άνω χαρακτηρισμό, έπρεπε να περιλαμβάνεται στην εισήγηση του Διοικητή της Υπηρεσίας Ασύλου αξιολόγηση των στοιχείων που προκύπτουν από τις πηγές που ελήφθησαν υπόψη και εξαγωγή του συμπεράσματος ως προς την πλήρωση των επιμέρους προβλεπομένων στον νόμο κριτηρίων κατόπιν συνολικής εκτίμησης της αξιοπιστίας, πληρότητας και σοβαρότητας των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στις εν λόγω πηγές. Στην ανωτέρω εισήγηση, όμως, δεν διαλαμβάνεται καμία σχετική κρίση. Ούτε, άλλωστε, στις εισηγήσεις που συνόδευαν τις προηγούμενες κανονιστικές αποφάσεις, με τις οποίες είχε χαρακτηρισθεί η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα, είχε περιληφθεί τέτοια αξιολόγηση των παρατιθέμενων πληροφοριών σε σχέση με τα κριτήρια χαρακτηρισμού. Συνεπώς, δεν τεκμηριώνεται η συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων για την έκδοση της προσβαλλομένης κανονιστικής απόφασης, κατά το μέρος που χαρακτηρίζεται η Τουρκία ως ασφαλής τρίτη χώρα για τις μνημονευόμενες κατηγορίες αιτούντων διεθνή προστασία. (μειοψ.). Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο δέχτηκε την αίτηση.