Αποβολή μέλους σωματείου δύναται να χωρήσει με βάση διάταξη καταστατικού για παραπτώματα που καθορίζονται απ’ αυτήν ή αν συντρέχει σπουδαίος, για την αποβολή λόγος, κατά την κρίση της γ.σ. Αποβολή μέλους επέρχεται και μέσω της διαγραφής του, η οποία είναι δυνατό να προβλέπεται στο καταστατικό.
Η αγωγή – δικαστική προσφυγή του μέλους του σωματείου που αποβλήθηκε πρέπει να ασκηθεί σε αποκλειστική προθεσμία δύο μηνών αφότου γνωστοποιήθηκε στο μέλος η απόφαση περί αποβολής.
Αντικείμενο της δικαστικής προσφυγής μπορεί να συνιστά όχι μόνον η ουσιαστική αμφισβήτηση του λόγου της διαγραφής, αλλά και η λήψη της απόφασης κατά παράβαση του νόμου ή του καταστατικού, όπως από αναρμόδιο όργανο, άνευ κλήσεως σε απολογία του μέλους ή καταχρηστικώς.
Η αγωγή εκδικάζεται από το Μονομελές Πρωτοδικείου της έδρας του σωματείου κατά την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Εάν η απόφαση για την αποβολή μέλους ακυρωθεί τελεσίδικα, επέρχεται αυτοδίκαια η αποκατάσταση της ιδιότητας του μέλους και των δικαιωμάτων που συνδέονται μ’ αυτή.
Αν η απόφαση περί αποβολής λήφθηκε ακύρως, κατά παράβαση του νόμου ή του καταστατικού, εφαρμοστέα προς εξαφάνιση της είναι η ΑΚ 101, κατόπιν αγωγής μέλους που δεν συναίνεσε ή οποιουδήποτε άλλου έχει έννομο συμφέρον.
Για να χορηγηθεί αναστολή εκτέλεσης μιας άκυρης απόφασης διοίκησης σωματείου πρέπει να αφορά ακυρώσιμη ή άκυρη απόφαση της γ.σ., όχι όμως ανυπόστατη, η οποία να μην έχει εκτελεστεί, να πιθανολογείται ακυρότητα της απόφασης της γ.σ., να συντρέχει επείγουσα περίπτωση ή ανάγκη αποτροπής επικείμενου κινδύνου προερχόμενου από τις έννομες συνέπειες της αποφάσεως, η αίτηση να υποβάλλεται από νομιμοποιούμενο πρόσωπο (διοίκηση του σωματείου, μέλος και ο Εισαγγελέας) και να απευθύνεται κατά του σωματείου. Παθητικά πάντοτε νομιμοποιείται το σωματείο του οποίου τη βούληση εκφράζει η προσβαλλόμενη απόφαση της γ.σ.
Κατ’ ανάλογη εφαρμογή των ΑΚ 101-102, σε δικαστικό έλεγχο υπόκεινται και οι αποφάσεις των δ.σ. σωματείων. Εάν η απόφαση του δ.σ. προσβάλλεται με αγωγή ως άκυρη, μπορεί να διαταχθεί η αναστολή εκτέλεσης αυτής από το Μονομελές Πρωτοδικείο κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων.
Η αίτηση για αναστολή εκτέλεσης απόφασης υποβάλλεται είτε πριν την άσκηση της αγωγής ακυρώσεως είτε και μετά απ’ αυτή διαρκούσης της δίκης που αφορά την κύρια περί ακυρώσεως υπόθεση. Αναστολή δεν χωρεί εάν παρήλθε άπρακτη η αποκλειστική προθεσμία της περί ακύρωσης αγωγής, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση, έχει εγκυροποιηθεί οριστικά η τυχόν ακυρώσιμη απόφαση.