27 Οκτ 2020
Ο Αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου κλήθηκε να γνωμοδοτήσει σε ερώτημα της ΑΑΔΕ, σχετικά με τη νομιμότητα αποδεικτικής αξιοποίησης στο πλαίσιο πειθαρχικού ελέγχου, της ηχογραφημένης συνομιλίας εφοριακού υπαλλήλου με επιχειρηματία, κατά την οποία ο πρώτος φέρεται ότι απαίτησε και έλαβε σημαντικό χρηματικό ποσό κατά την άσκηση φορολογικού ελέγχου.
Επισημαίνεται ότι, η δικονομική αξιοποίηση παράνομων ληφθέντων αποδεικτικών μέσων κρίνεται σε συνταγματικό επίπεδο αφού ο τυπικός νόμος, όπως ο Ποινικός Κώδικας (άρθρο 370Α ΠΚ), δεν μπορεί να κατισχύσει του Συντάγματος. Επιβάλλεται επομένως μια ad hoc στάθμιση των συγκρουόμενων ατομικών δικαιωμάτων και κατ’ εξαίρεση μπορεί να καμφθεί ο κανόνας, υπέρ ή κατά του κατηγορουμένου, για την προστασία συνταγματικά υπέρτερων εννόμων αγαθών. Βεβαίως, η χρήση αποδεικτικών μέσων που ελήφθησαν κατόπιν βασανιστηρίων, αποκλείεται κατ’ απόλυτο τρόπο.
Στην συγκεκριμένη υπόθεση, νόμιμα λαμβάνεται υπόψη κατά του κατηγορουμένου το παρανόμως ληφθέν αποδεικτικό υλικό, που αποτελεί το μοναδικό ενδεχομένως μέσο στο οποίο το θύμα δύναται να στηρίξει την καταγγελία του. Εξάλλου, ήδη ο ΑΠ κατ’ επανάληψη έχει κρίνει ότι, η αποδεικτική απαγόρευση δεν περιλαμβάνει τις πράξεις ή εκδηλώσεις προσώπων που δεν ανάγονται στη σφαίρα της προσωπικής και ιδιωτικής ζωής τους, αλλά πραγματοποιούνται στα πλαίσια των ανατεθειμένων σε αυτούς υπηρεσιακών καθηκόντων και κατά την εκτέλεση τούτων, η οποία, ως εκ της φύσεως και του είδους των εκπληρουμένων καθηκόντων, υπόκειται σε δημόσιο έλεγχο και κριτική. Ομοίως το ΕΔΔΑ έχει δεχτεί την χρήση ανάλογου αποδεικτικού υλικού, εάν μάλιστα ο κατηγορούμενος έχει ευρεία δυνατότητα να αμφισβητήσει την αυθεντικότητά του και τον τρόπο απόκτησής του σε κάθε στάδιο της διαδικασίας.
Σε αντίθετη περίπτωση, η απαγόρευση αξιοποίησης θα είχε ως αποτέλεσμα να πλήττεται το δικαίωμα του πολίτη σε δικαστική ακρόαση και προστασία, αλλά ακόμα και η ανθρώπινη αξία στο πρόσωπο του απροστάτευτου θύματος. Άλλωστε, η συμπεριφορά του δράστη, όπως αυτή αποτυπώνεται στην ηχογραφημένη συνομιλία, δεν αποτελεί ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, αλλά συνέχιση της κατάπτωσης του, η οποία άρχισε με το έγκλημα της δωροληψίας και γι' αυτό δεν μπορεί να τύχει συνταγματικής διαφύλαξης.