Με αφορμή την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που δημοσιεύτηκε την 25.03.2021 επί της προσφυγής Mehmood κατά Ελλάδας, ο Αντιεισαγγελέας του Αρείου Πάγου απευθύνει οδηγίες προς τους Εισαγγελείς της χώρας, για την αποφυγή συναφών παραβιάσεων του δικονομικού σκέλους του δικαιώματος προστασίας της ζωής (άρθρ. 2 ΕΣΔΑ). [Πρβλ. σχ. με την προστασία του δικαιώματος στη ζωή τις παλαιότερες ΕγκΕισΑΠ 1/2020 και ΕγκΕισΑΠ 12/2020]

Στην εν λόγω υπόθεση, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση της ΕΣΔΑ από τις ελληνικές αρχές, διότι αφενός η προκαταρκτική εξέταση για την πράξη της ανθρωποκτονίας ένεκα ιατρικής αμέλειας διήρκησε υπέρμετρα (5 έτη), αφετέρου οι δύο πραγματογνωμοσύνες που διενεργήθηκαν δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις ανεξαρτησίας (τυπικής και ουσιαστικής) έναντι των προσώπων που εμπλέκονταν στο ερευνώμενο συμβάν. Μεταξύ άλλων, θεμελιώνονταν στις αιτιάσεις της φερόμενης ως υπαίτιας γυναικολόγου και την διοικητική έρευνα που είχε διενεργήσει το ίδιο το νοσοκομείο όπου απεβίωσε η σύζυγος του προσφεύγοντος.

Ειδικότερα, ο Αντιεισαγγελέας επισημαίνει ότι το ελληνικό δίκαιο προβλέπει προθεσμία έξι, ή κατ’ εξαίρεση εννέα μηνών για την περάτωση της προκαταρκτικής εξέτασης (άρθρ. 243 παρ. 2 ΚΠΔ). Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρ. 186 εδ. α΄ ΚΠΔ, ο διορισμός πραγματογνωμόνων γίνεται «με κάθε επιμέλεια» και «με επιλογή» ανάμεσα στα πρόσωπα που αναγράφονται στον πίνακα πραγματογνωμόνων.  Επομένως, θα πρέπει η επιλογή να είναι ιδιαιτέρως προσεκτική, ώστε η πραγματογνωμοσύνη να διενεργείται από το πλέον ειδικευμένο και κατάλληλο πρόσωπο. Επιπλέον, τα ερωτήματα να διατυπώνονται με τρόπο πλήρη και σαφή, ώστε η απάντηση να μην περιορίζεται σε γενικόλογα συμπεράσματα.

Σε κάθε περίπτωση, οι πραγματογνωμοσύνες πρέπει να είναι αιτιολογημένες (κατ’ άρθρ. 198 ΚΠΔ) και να διέπονται από πνεύμα ανεξαρτησίας έναντι των εμπλεκόμενων προσώπων. Ο πραγματογνώμονας οφείλει να δίνει ευκρινείς απαντήσεις, να διερευνά όλες τις συνιστώσες του ιατρικού περιστατικού, να υποστηρίζει με βιβλιογραφικά και στατιστικά επιστημονικά δεδομένα τις παραδοχές του για τυχόν σχετιζόμενες με τον θάνατο επιπλοκές των ιατρικών πράξεων και, εντέλει, να θεμελιώνει πειστικά το συμπέρασμά του περί του αν οι εμπλεκόμενοι ιατροί ενήργησαν lege artis.