Πρόσφατη νομολογία


27 Δεκ 2022

ΕΔΔΑ της 20.12.2022, Μπακογιάννη κατά Ελλάδας: Η άρνηση άρσης ασυλίας Υπουργού εμποδίζει την πρόσβαση της προσφεύγουσας σε δικαστήριο (προσφ. υπ’ αρ. 31012/2019

Η προσφεύγουσα είναι Ελληνίδα υπήκοος που γεννήθηκε το 1954 και ζει στην Αθήνα. Είναι μέλος του Ελληνικού Κοινοβουλίου. Το 2018 η προσφεύγουσα αποδέχτηκε την πρόσκληση να παραστεί στην ορκωμοσία του Προέδρου της Τουρκίας. Την ίδια μέρα που αποδέχτηκε, ο τότε υπουργός Άμυνας της Ελλάδας δημοσίευσε ένα tweet, με το οποίο ασκούσε έντονη κριτική κατά της προσφεύγουσας. Η προσφεύγουσα υπέβαλε μήνυση κατά του τότε Υπουργού για λεκτική κακοποίηση και συκοφαντική δυσφήμιση μέσω των ΜΜΕ. Λόγω της βουλευτικής ιδιότητας του Υπουργού Άμυνας, η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Επιτροπή Κοινοβουλευτικής Δεοντολογίας, με σκοπό την άρση της ασυλίας του, κάτι που θα επέτρεπε τη δίωξη σε βάρος του. Ο Υπουργός επεσήμανε στην Επιτροπή ότι ήταν μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου εκείνη την εποχή, και ότι είχε ειδική προστασία βάσει του Συντάγματος (άρθρο 86) και των σχετικών κοινοβουλευτικών κανονισμών. Στην απόφασή της η Επιτροπή αποφάνθηκε ότι η ποινική δίωξη κατά του Υπουργού θα μπορούσε να κινηθεί μόνο από τη Βουλή λόγω της ιδιότητάς του κατά τον χρόνο των εικαζόμενων γεγονότων. Το Κοινοβούλιο τελικά δεν έδωσε τη σχετική άδεια.

Η προσφεύγουσα άσκησε αγωγή κατά του τότε Υπουργού, με την κατηγορία ότι είχε αναρτήσει συκοφαντικά tweets. Τον Αύγουστο του 2019 το Πρωτοδικείο Αθηνών εκδίκασε την υπόθεση και διέταξε την καταβολή αποζημίωσης 5.000 ευρώ (ευρώ). Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι τα σχόλια του Υπουργού είχαν ξεπεράσει τα εύλογα όρια του δικαιώματός του να ασκεί κριτική –έστω και με αυστηρό τόνο– κατά της απόφασης της προσφεύγουσας να παραστεί στην ορκωμοσία του Τούρκου Προέδρου και είχαν φτάσει στο σημείο να επιτεθούν στον χαρακτήρα της και να βλάψουν την τιμή της. Κρίθηκε ότι είχε παραβιαστεί το δικαίωμα της προσφεύγουσας στην προσωπικότητα. Ωστόσο, το δικαστήριο αρνήθηκε να δημοσιοποιήσει την απόφαση σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Παράλληλα, εκκρεμεί πολιτική αγωγή ενώπιον του Πρωτοδικείου Αθηνών.

Στηριζόμενη στο Άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη), η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε ότι η άρνηση του Κοινοβουλίου να άρει την ασυλία του τότε Υπουργού είχε ως αποτέλεσμα την άρνηση της πρόσβασής της σε δικαστήριο.

Το ΕΔΔΑ επανέλαβε ότι το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς –όπως η βουλευτική ασυλία– που είναι αναλογικοί και έχουν θεμιτό σκοπό. Επισήμανε επίσης ότι, σύμφωνα με το άρθρο 86 του Συντάγματος, το Κοινοβούλιο έχει αποκλειστική δικαιοδοσία να κινήσει ποινική δίωξη κατά υπουργού, εντός σύντομης προθεσμίας. Η προσφεύγουσα είχε καταθέσει μήνυση με σκοπό την προστασία της φήμης της. Κλειδί για αυτό θα ήταν η δημοσίευση της απόφασης επί της υποθέσεως, η οποία για ιδιώτες στην Ελλάδα ήταν δυνατή μόνο σε ποινικές υποθέσεις. Η αδυναμία κίνησης ποινικής διαδικασίας της είχε στερήσει την ευκαιρία να προστατεύσει τη φήμη της. Επιπλέον, το ΕΔΔΑ επισήμανε ότι η συμπεριφορά του τότε Υπουργού σε σχέση με την προσφεύγουσα –η δημοσίευση μιας φερόμενης ως συκοφαντικής ανάρτησης tweet– δεν είχε καμία σχέση με τις δραστηριότητές του ως υπουργού ή βουλευτή. Ως εκ τούτου, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η άρνηση άρσης της ασυλίας του τότε Υπουργού είχε εμποδίσει την πρόσβαση της προσφεύγουσας σε δικαστήριο, κατά παράβαση του άρθρου 6 § 1 της ΕΣΔΑ.

Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης στα αγγλικά είναι διαθέσιμο εδώ.