1 Φεβ 2018
Οι αιτούντες είναι 28 άτομα διαφόρων εθνικοτήτων τα οποία είτε τελούν υπό κράτηση ή είχαν προηγουμένως κρατηθεί στη φυλακή της Γρεβενών (Ελλάδα) από το 2008 και μετά. Γενικά διαμαρτυρήθηκαν για τις συνθήκες κράτησής τους και ιδίως για την υπερπληθυσμό των κελιών, την έλλειψη ιατρικής περίθαλψης (φάρμακα και ιατροί) και την ανεπαρκή υγιεινή. Έθιξαν επίσης θέματα σχετικά με την ποιότητα του φαγητού, έλλειψη ατομικής αξιολόγησης του κινδύνου που προερχόταν από συγκρατουμένους τους και την επικοινωνία με τον έξω κόσμο (συγγενείς και δικηγόρους). Δύο από τους προσφεύγοντες ανέπτυξαν επίσης πιο συγκεκριμένες καταγγελίες σχετικά με τα προβλήματα υγείας και το δικαίωμα στην εκπαίδευση.
Επικαλούμενοι το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ (απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης) και το άρθρο 13 (δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής), οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν για τις γενικές τους συνθήκες κράτησης και για την έλλειψη αποτελεσματικής έννομης προστασίας. Σύμφωνα με το άρθρο 3, ο ένας εκ των προσφευγόντων (κ. Κ.) διαμαρτυρήθηκε επίσης για την έλλειψη κατάλληλης ιατρικής περίθαλψης σε σχέση με τα ψυχολογικά του προβλήματα. Έτερος προσφεύγων (κ. Π.) διαμαρτυρήθηκε επιπλέον για τον εγκλεισμό του σε πειθαρχικό κελί για έξι μήνες μεταξύ 2014 και 2015, σχετικά με τις συνθήκες κράτησής του σε αυτό το κελί, καθώς και για το γεγονός ότι οι αρχές είχαν αγνοήσει τις καταγγελίες του για σεξουαλική διαταραχή. Βασιζόμενος στο άρθρο 2 ΠΠΠΕΣΔΑ (δικαίωμα στην εκπαίδευση), ο ίδιος προσφεύγων (κ. Π.) ισχυρίστηκε ότι ο εγκλεισμός του σε πειθαρχικό κελί τον εμπόδισε να παρακολουθήσει το «σχολείο δεύτερης ευκαιρίας» της φυλακής.
Η προσφυγή κατατέθηκε στο ΕΔΔΑ στις 19 Ιουνίου 2015.
Ως προς τις καταγγελίες σχετικά με παραβίαση του άρθρου 3 ΕΣΔΑ (γενικές συνθήκες κράτησης), το ΕΔΔΑ απέρριψε την προσφυγή τριών εκ των αιτούντων, με το αιτιολογικό της μη εξάντλησης των εσωτερικών ενδίκων μέσων.
Ως προς τους υπόλοιπους 25 προσφεύγοντες, το ΕΔΔΑ έκρινε βάσει των στοιχείων που περιλαμβάνονται στην έκθεση του Ελληνικού Συνηγόρου του Πολίτη της 16ης Δεκεμβρίου 2013 σχετικά με τη φυλακή Γρεβενών, ότι όλοι οι προσφεύγοντες βρίσκονταν στη φυλακή σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία υπήρχε υπερπληθυσμός. Δεδομένου ότι κάθε κελί διέθετε μόνο τρείς κλίνες, ήταν σαφές ότι όπου ο αριθμός των κρατουμένων ήταν ανώτερος των τριών, τουλάχιστον ένας εξ αυτών θα έπρεπε να κοιμάται στο δάπεδο. Ωστόσο, το ΕΔΔΑ επεσήμανε ότι οι προσφεύγοντες δεν περιέγραψαν την ατομική τους κατάσταση ούτε στο δικόγραφο της προσφυγής τους, ούτε στα υπομνήματά τους. Ως εκ τούτου, ήταν αδύνατον να εξακριβωθεί ποιοι προσφεύγοντες είχαν επηρεαστεί από αυτή την πτυχή του υπερπληθυσμού. Το ΕΔΔΑ, επικαλούμενο προηγούμενη νομολογία του, επεσήμανε ότι θα διαπίστωνε παραβίαση του άρθρου 3 ΕΣΔΑ εάν η έλλειψη χώρου συνδεόταν με ανεπαρκείς φυσικές συνθήκες κράτησης. Εν προκειμένω, με βάση τις πληροφορίες που έδωσε η κυβέρνηση, διαπίστωσε ότι τα παρεχόμενα γεύματα ήταν ισορροπημένα και ποίκιλαν, ότι οι προσφεύγοντες είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν πρόσθετα τρόφιμα σε λογικές τιμές, ότι ελάμβαναν χώρα επιθεωρήσεις ανά τρίμηνο και ότι οι εργασίες απολύμανσης και ελέγχου των αρουραίων πραγματοποιούνταν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ως προς τις λοιπές καταγγελίες, όπως αυτές που αφορούσαν επισκέψεις συγγενών και προβλήματα υγείας, οι προσφεύγοντες δεν διευκρίνισαν αν είχαν επηρεαστεί άμεσα και, εάν ναι, σε ποιο βαθμό. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο δεν μπόρεσε να διαπιστώσει αν οι συνολικές συνθήκες κράτησης των προσφευγόντων είχαν υπερβεί τα ανεκτά όρια που συνδέονται με την κράτηση και αν είχαν οδηγήσει σε εξευτελιστική μεταχείριση. Συνεπώς, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.
Όσον αφορά τον έναν εκ των προσφευγόντων (κ. Κ.), το ΕΔΔΑ επεσήμανε ότι κρατούνταν για τα ψυχολογικά του προβλήματα και ότι οι δικαστικές ή ιατρικές αρχές δεν είχαν συστήσει ειδικές ρυθμίσεις περίθαλψης. Κατά συνέπεια, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ λόγω έλλειψης ιατρικής βοήθειας. Όσον αφορά τον δεύτερο προσφεύγοντα (κ. Π.), δεδομένου ότι η κυβέρνηση δεν είχε παράσχει συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες κράτησής του στο πειθαρχικό κελί, το Δικαστήριο δέχθηκε τους ισχυρισμούς του σχετικά με τις συνθήκες αυτές. Διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 3 σχετικά με τον εγκλεισμό του προσφεύγοντος για έξι μήνες σε πειθαρχικό κελί. Όσον αφορά τη σεξουαλική διαταραχή που ανέφερε ο κ. Π., το ΕΔΔΑ επεσήμανε ότι οι αρχές δεν υποστήριζαν καμία ειδική μεταχείριση. Επομένως, δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ ως προς αυτό το μέρος.
Το ΕΔΔΑ υπενθύμισε την πάγια νομολογία του σχετικά με τα εσωτερικά ένδικα μέσα και δεν θεώρησε ότι έπρεπε να απομακρυνθεί από αυτήν. Τα ένδικα βοηθήματα που προβλέπονται στο άρθρο 6 του Σωφρονιστικό Κώδικα (καταγγελία στο σωφρονιστικό συμβούλιο σχετικά με ανεπαρκείς όρους κράτησης) και το άρθρο 572 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (καταγγελία προς τον εισαγγελέα που επιβλέπει τη φυλακή σχετικά με θέματα υγιεινής, ιατρικής περίθαλψης, σίτισης, οικογενειακές επισκέψεις κ.λπ.) δεν θα εξυπηρετούσε κανέναν χρήσιμο σκοπό για τους προσφεύγοντες. Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 σε συνδυασμό με το άρθρο 3.
Περαιτέρω, το ΕΔΔΑ, επεσήμανε ότι δεν ήταν θέμα των αρχών των φυλακών η άρνηση εγγραφής του κ. Π. στη σχολή των φυλακών. Ο προσφεύγων σταμάτησε να παρακολουθεί τα μαθήματα με δική του πρωτοβουλία. Επιπλέον, ο κ. Π. δεν είχε δείξει ότι είχε καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να συνεχίσει τα μαθήματα αφότου μεταφέρθηκε σε ένα κανονικό κελί. Συνεπώς, δεν υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος που κατοχυρώνεται στο άρθρο 2 ΠΠΠΕΣΔΑ.
Η Ελλάδα καταδικάστηκε στην καταβολή ποσού για ηθική βλάβη με εξαίρεση τους τρεις προσφεύγοντες ως προς τους οποίου απορρίφθηκε η προσφυγή.
Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης στα γαλλικά είναι διαθέσιμο εδώ.