Πρόσφατη νομολογία


2 Μαΐ 2018

ΕΔΔΑ: Benedik κ. Σλοβενίας: Παράνομη η άνευ δικαστικού εντάλματος ταυτοποίηση βάσει IP συνδρομητή συμμετέχοντος σε διαμοιρασμό πορνογραφικού υλικού

Ο προσφεύγων είναι Σλοβένος υπήκοος που γεννήθηκε και κατοικεί στο Kranj της Σλοβενίας. Με βάση πληροφορίες σχετικά με την ανταλλαγή αρχείων που περιείχαν παιδική πορνογραφία μέσω μιας συγκεκριμένης ιστοσελίδας κοινής χρήσης, η αστυνομία, χωρίς απόφαση δικαστηρίου ή ένταλμα, αλλά αντιθέτως βασιζόμενη σε μία σχετική διάταξη του σλοβενικής νομοθεσίας περί Ποινικής Δικονομίας, ζήτησε από έναν πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου (ISP) να αποκαλύψει δεδομένα σχετικά με έναν χρήστη δυναμικής διεύθυνσης IP. Ο ISP αποκάλυψε το όνομα και τη διεύθυνση του πατέρα του προσφεύγοντος, ο οποίος ήταν συνδρομητής της υπηρεσίας Διαδικτύου ως προς την αντίστοιχη διεύθυνση IP.

Στη συνέχεια, η αστυνομία έλαβε δικαστική εντολή απαιτώντας από τον ISP να αποκαλύψει τόσο τα προσωπικά όσο και τα δεδομένα κίνησης του συνδρομητή που συνδέονται με την εν λόγω διεύθυνση ΙΡ. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, διεξήχθη έρευνα στην οικογενειακή κατοικία του προσφεύγοντος και κατασχέθηκαν υπολογιστές στους οποίους εντοπίστηκε πορνογραφικό υλικό με ανηλίκους. Ο προσφεύγων κρίθηκε ένοχος για το ποινικό αδίκημα της προβολής, δημιουργίας, κατοχής και διανομής πορνογραφικού υλικού.

Ο καταδικασθείς προσέφυγε ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι το ιδιωτικό απόρρητο και άλλες μορφές επικοινωνίας θα μπορούσαν να ανασταλούν μόνο με εντολή δικαστικής αρχής και, επομένως, οποιεσδήποτε παρανόμως κτηθείσες πληροφορίες θα έπρεπε να αποκλειστούν και να μην χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά μέσα. Με βάση τα παραπάνω, το Συνταγματικό Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων, ο οποίος δεν είχε αποκρύψει με κανέναν τρόπο τη διεύθυνση IP μέσω της οποίας είχε πρόσβαση στο Διαδίκτυο, είχε συνειδητά εκθέσει τον εαυτό του δημοσίως και έτσι είχε παραιτηθεί από τη δικαιολογημένη προστασία της ιδιωτικής του ζωής. Συνεπώς, αν και τα δεδομένα που αφορούν την ταυτότητα του χρήστη της διεύθυνσης ΙΡ προστατεύονται ως έκφανση της ιδιωτικής ζωής σύμφωνα με το Σύνταγμα, ωστόσο δεν ήταν απαραίτητη στην περίπτωση του προσφεύγοντος η έκδοση δικαστικής απόφασης ή δικαστικής εντολής για την αποκάλυψή τους.

Βασιζόμενος στο άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής), ο προσφεύγων διαμαρτυρήθηκε ότι η αστυνομία είχε λάβει πληροφορίες σχετικά με αυτόν αποκτώντας αυθαίρετα δεδομένα που συνδέονται με τη διεύθυνση IP, χωρίς προηγούμενη δικαστική απόφαση και κατέθεσε προσφυγή ενώπιον του ΕΔΔΑ στις 10 Σεπτεμβρίου 2014.

Το ΕΔΔΑ έκρινε κατ’ αρχάς ότι το συμφέρον του προσφεύγοντος για την προστασία της ταυτότητάς του όσον αφορά την προστασία των δραστηριοτήτων του στο διαδίκτυο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της έννοιας της «ιδιωτικής ζωής» στο πλαίσιο της ΕΣΔΑ. Στη συνέχεια, εξέτασε κατά πόσον η παρέμβαση της αστυνομίας στα δικαιώματά του ήταν σύμφωνη με το νόμο. Αυτό σήμαινε ότι το μέτρο έπρεπε να έχει βασίζεται σε διάταξη του εσωτερικού δικαίου, το ενδιαφερόμενο πρόσωπο να είναι σε θέση να προβλέψει τις συνέπειες των πράξεών του και η σχετική διάταξη έπρεπε να συμβαδίζει με τις αρχές του κράτους δικαίου. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η διάταξη του σλοβενικού κώδικα ποινικής δικονομίας που επικαλέστηκε και εφάρμοσε η αστυνομία για την πρόσβαση σε πληροφορίες συνδρομητών δεν εγείρει ζητήματα ως προς την προσβασιμότητά του, αλλά θα έπρεπε επίσης να εξασφαλιστεί ότι υπήρχαν επαρκείς εγγυήσεις για το ενδεχόμενο κατάχρησης. Η διάταξη αφορούσε την αίτηση παροχής πληροφοριών σχετικά με τον ιδιοκτήτη ή τον χρήστη ενός μέσου ηλεκτρονικής επικοινωνίας, ωστόσο, δεν διέθετε κανόνες που να καλύπτουν τη σχέση μεταξύ μιας δυναμικής διεύθυνσης IP και των πληροφοριών συνδρομητών. Αντίθετα, σε άλλη νομοθεσία θεσπίστηκαν κανόνες σχετικά με το απόρρητο και το απόρρητο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Για παράδειγμα, το άρθρο 37 του Συντάγματος απαιτούσε δικαστικό ένταλμα για οποιαδήποτε επέμβαση στην ιδιωτικότητα της επικοινωνίας.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η διάταξη νόμου που χρησιμοποίησε η σλοβενική αστυνομία για την απόκτηση των πληροφοριών του συνδρομητή που σχετίζονταν με τη δυναμική διεύθυνση IP, δεν πληρούσε τα κριτήρια νομιμότητας που θέτει η ΕΣΔΑ.

Περαιτέρω, σύμφωνα με το Δικαστήριο, η εν λόγω διάταξη δεν ήταν σαφής, δεν εξασφάλιζε κανενός είδους προστασία του προσφεύγοντος από αυθαίρετες παρεμβάσεις, ούτε περιείχε διασφαλίσεις κατά της κατάχρησης των δεδομένων και της ανεξάρτητης εποπτείας των εμπλεκόμενων αστυνομικών αρχών.

Συνεπώς, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι οι σλοβενικές αρχές παραβίασαν το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ.

Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης στα αγγλικά είναι διαθέσιμο εδώ.