Πρόσφατη νομολογία


6 Φεβ 2019

ΕΔΔΑ 29.1.2019, Stirmanov κατά Ρωσίας: Αντίθετη στο τεκμήριο αθωότητας η αναγραφή σε εισαγγελική διάταξη ότι ο κατηγορούμενος είναι ένοχος

Ο προσφεύγων Robert Stirmanov, είναι Ρώσος υπήκοος που γεννήθηκε το 1937 και ζει στον Αρχάγγελο (Ρωσία). Τον Απρίλιο του 2005, ο L., διευθυντής κρατικής εταιρείας, υπέβαλε έγκληση κατά του προσφεύγοντος, ο οποίος τότε προήδρευε στο συμβούλιο διαφορών της εταιρείας, κατηγορώντας τον ότι είχε παραβεί τα καθήκοντά του. Ο L. υποστήριξε ότι τον Μάιο του 2003 ο κ. Stirmanov είχε λάβει απόφαση σχετικά με τις καθυστερούμενες πληρωμές κατά παράβαση της προβλεπόμενης εφαρμοστέας διαδικασίας. Ο L. ζήτησε από τον εισαγγελέα να ξεκινήσει ποινική έρευνα κατά του προσφεύγοντος με την κατηγορία της τέλεσης «αυθαίρετων παράνομων ενεργειών».

Στις 4 Αυγούστου 2005, ο εισαγγελέας αρνήθηκε να κινήσει έρευνα με την αιτιολογία ότι το ποινικό αδίκημα είχε υποπέσει σε παραγραφή. Στις 11 Οκτωβρίου 2005, το Περιφερειακό Δικαστήριο ανέστειλε την εισαγγελική διάταξη με το σκεπτικό ότι η ποινική διαδικασία θα μπορούσε να σταματήσει σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του προσώπου που επρόκειτο να διερευνηθεί. Στις 24 Νοεμβρίου 2005, ο εισαγγελέας ανέκρινε τον προσφεύγοντα, ο οποίος αρνήθηκε να καταθέσει επί της ουσίας σχετικά με τα εναντίον του αποδεικτικά στοιχεία, αλλά διαφώνησε με τη διακοπή της διαδικασίας. Ο εισαγγελέας αρνήθηκε και πάλι να κινήσει ποινική έρευνα και ο προσφεύγων άσκησε έφεση κατά της διάταξης αυτής. Στις 24 Απριλίου 2006, ο εισαγγελέας εξέδωσε νέα διάταξη με την οποία αρνήθηκε να κινήσει ποινική έρευνα, πλην όμως απόφαση αυτή δεν κοινοποιήθηκε στον προσφεύγοντα. Με σχετική επιστολή του της 10ης Ιανουαρίου 2008, ο εισαγγελέας ενημέρωσε τον προσφεύγοντα ότι ο νόμος δεν απαιτούσε από τις εισαγγελικές αρχές να ενημερώσουν το υπό διερεύνηση πρόσωπο για την άρνηση να ξεκινήσει ποινική έρευνα η οποία είχε αποφασιστεί ως αποτέλεσμα προκαταρκτικής εξέτασης. Ο προσφεύγων ζήτησε από τα δικαστήρια να ακυρώσουν την διάταξη του εισαγγελέα. Εφόσον το αίτημα αυτό απορρίφθηκε, ο προσφεύγων άσκησε έφεση, κυρίως λόγω του ότι είχε κριθεί ένοχος για αδίκημα στο πλαίσιο μη δικαστικής διαδικασίας, κατά την οποία δεν ήταν σε θέση να υπερασπίσει τον εαυτό του. Το περιφερειακό δικαστήριο του Αρχαγγέλου απέρριψε την έφεσή του.

Βασιζόμενος στο άρθρο 6 § 2 (τεκμήριο αθωότητας), ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι παραβιάστηκε η αρχή του τεκμηρίου αθωότητας λαμβάνοντας υπόψη την διάταξη του εισαγγελέα της 24ης Απριλίου 2006. Επίσης, διαμαρτυρήθηκε για την αιτιολογία της διάταξης ισχυριζόμενος ότι τα δικαστήρια που αποφάνθηκαν επί του αιτήματός του να ακυρωθεί η διάταξη αυτή δεν προέβησαν σε αποκατάσταση της εικαζόμενης παραβίασης. Η προσφυγή κατατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 4 Ιουνίου 2008.

Το ΕΔΔΑ επισήμανε ότι ο προσφεύγων δεν είχε καταδικαστεί για το αδίκημα βάσει του άρθρου 330 § 1 του ρωσικού Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Δεν προσκομίστηκαν αποδεικτικά στοιχεία σε δικαστήριο, ούτε έλαβαν χώρα ακροάσεις που να επιτρέπουν στο δικαστήριο να αποφανθεί επί της ουσίας της υπόθεσης. Το ΕΔΔΑ υπογράμμισε, ωστόσο, ότι οι όροι με τους οποίους είχε συνταχθεί η διάταξη του εισαγγελέα της 24ης Απριλίου 2006 δεν άφηναν καμία αμφιβολία για την άποψή του ότι ο προσφεύγων ήταν ένοχος. Ο εισαγγελέας είχε δηλώσει επανειλημμένα ότι ο προσφεύγων «διέπραξε το αδίκημα βάσει του άρθρου 33 § 1 του ρωσικού Κώδικα Ποινικής Δικονομίας». Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι χρησιμοποιούμενοι όροι υπερέβαιναν σαφώς την απλή υποψία ως προς την ενοχή του προσφεύγοντος. Αμφότερα τα αρμόδια δικαστήρια του Αρχαγγέλου απέρριψαν τις προσφυγές του προσφεύγοντος χωρίς να ακυρώσουν την εισαγγελική διάταξη της 24ης Απριλίου 2006, μολονότι ο προσφεύγων είχε διαμαρτυρηθεί για παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητάς του. Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι οι υπάλληλοι της εταιρείας στην οποία ήταν πρόεδρος του συμβουλίου διαφορών είχαν ενημερωθεί σχετικά με την διάταξη της 24ης Απριλίου 2006 και ότι το γεγονός αυτό είχε επιφέρει βλάβη στη φήμη του. Τα στοιχεία αυτά ήταν επαρκή ώστε το ΕΔΔΑ να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αιτιολογία της διάταξης της 24ης Απριλίου 2006, όπως αυτή επικυρώθηκε από τα εθνικά δικαστήρια, παραβίασε το τεκμήριο αθωότητας του προσφεύγοντος.

Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης στα γαλλικά είναι διαθέσιμο εδώ.