28 Αυγ 2025
Το αιτούν δικαστήριο (High Court, Ιρλανδία) κατέθεσε στο ΔΕΕ αίτηση προδικαστικής απόφασης με αντικείμενο τις προϋποθέσεις ευθύνης κράτους μέλους λόγω παράβασης της Οδηγίας 2013/33/ΕΕ, σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία, και του άρθρου 1 ΧΘΔ. Το αίτημα υπεβλήθη στο πλαίσιο δύο ένδικων διαφορών μεταξύ, αντιστοίχως, των S.A. και R.J. και του Minister for Children, Equality, Disability, Integration and Youth (Υπουργού Παιδείας, Ισότητας, Αναπηρίας, Εντάξεως και Νέας Γενεάς, Ιρλανδία, στο εξής: Υπουργός), της Ireland (Ιρλανδίας) και του Attorney General (Γενικού Εισαγγελέα, Ιρλανδία), αναφορικά με αξιώσεις αποζημίωσης για ζημία που φέρεται να προέκυψε από τη μη παροχή στον S.A. (Αφγανό υπήκοο) και στον R.J. (Ινδό υπήκοο) στέγασης, τροφής, νερού και άλλων υλικών συνθηκών υποδοχής που να ανταποκρίνονται στις βασικές τους ανάγκες μετά την υποβολή αίτησης διεθνούς προστασίας στην Ιρλανδία. Ειδικότερα, σε αιτήσεις διεθνούς προστασίας που οι τελευταίοι είχαν υποβάλλει στις ιρλανδικές αρχές, οι ίδιες έκριναν ότι δεν ήταν σε θέση να τους χορηγήσουν κατάλυμα, ένεκα υφιστάμενης πληρότητας στα κέντρα υποδοχής για αιτούντες άσυλο, παρά τη διαθεσιμότητα ατομικών και προσωρινών καταλυμάτων στην Ιρλανδία. Συνέπεια της απόρριψης των αιτήσεων αυτών ήταν οι αιτούντες να καταφύγουν στον δρόμο ή περιστασιακά σε επισφαλή καταλύματα στο Δουβλίνο (Ιρλανδία), χωρίς διαθεσιμότητα φαγητού, στέγης και ιατρικής περίθαλψης. Καταληκτικά, οι S.A. και R.J. άσκησαν ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου αγωγές κατά του Υπουργού και του γενικού εισαγγελέα, με αίτημα την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη έκαστος εξ αυτών λόγω της μη παροχής στέγης, τροφής, νερού και άλλων υλικών συνθηκών υποδοχής ανταποκρινόμενων στις βασικές τους ανάγκες. Σύμφωνα με το Δικαστήριο, από την αίτηση προδικαστικής απόφασης προκύπτει ότι οι ιρλανδικές αρχές, παραλείποντας να παράσχουν στους ενάγοντες των κύριων δικών τις υλικές συνθήκες υποδοχής που προβλέπει η Οδηγία 2013/33 για αρκετό χρονικό διάστημα, παρέβησαν τις υποχρεώσεις που υπέχουν από την οδηγία αυτή. Περαιτέρω, μια παραβίαση του δικαίου της Ένωσης είναι κατάφωρη όταν κράτος μέλος έχει υπερβεί, κατά τρόπο πρόδηλο και σοβαρό, τα όρια που επιβάλλονται στην άσκηση των εξουσιών του και ότι, σε περίπτωση κατά την οποία το οικείο κράτος μέλος διέθετε σημαντικά περιορισμένο, αν όχι ανύπαρκτο, περιθώριο εκτίμησης, η απλή παραβίαση του δικαίου της Ένωσης μπορεί να αρκεί προς απόδειξη της ύπαρξης παράβασης. Τονίζεται ότι γενική αρχή της Οδηγίας 2013/33 αποτελεί ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ιδίως των απαιτήσεων του άρθρου 1 του ΧΘΔ, κατά το οποίο η ανθρώπινη αξιοπρέπεια πρέπει να γίνεται σεβαστή και να προστατεύεται. Ως εκ τούτου δεν καθίσταται επιτρεπτή οποιαδήποτε στέρηση στον αιτούντα τη διεθνή προστασία, έστω και προσωρινώς, των ελάχιστων απαιτήσεων για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη. Ο δε κορεσμός των δικτύων υποδοχής των αιτούντων διεθνή προστασία δεν μπορεί να δικαιολογήσει οποιαδήποτε παρέκκλιση από τις ελάχιστες απαιτήσεις του δικαίου της Ένωσης. Ειδικές διατάξεις που εισάγουν καθεστώς εξαιρέσεων εφαρμόζονται όταν η προσωρινή εξάντληση των συνήθως διαθεσίμων δυνατοτήτων στέγασης για τους αιτούντες διεθνή προστασία δεν θα μπορούσε αντικειμενικά να αποφευχθεί από κράτος μέλος, το οποίο επιδεικνύει εύλογη επιμέλεια. Καταληκτικά το ΔΕΕ έκρινε ότι το δίκαιο της Ένωσης έχει την έννοια ότι κράτος μέλος το οποίο δεν διασφάλισε, επί πολλές εβδομάδες, την πρόσβαση αιτούντος διεθνή προστασία στις υλικές συνθήκες υποδοχής που προβλέπει η Οδηγία 2013/33/ΕΕ δεν μπορεί να απαλλαγεί από την ευθύνη την οποία υπέχει βάσει του δικαίου της Ένωσης επικαλούμενο την προσωρινή εξάντληση των δυνατοτήτων στέγασης που είναι συνήθως διαθέσιμες στο έδαφός του για τους αιτούντες διεθνή προστασία, λόγω εισροής υπηκόων τρίτων χωρών που ζητούσαν προσωρινή ή διεθνή προστασία η οποία, εκ του λόγου ότι ήταν μεγάλη και αιφνίδια, ήταν απρόβλεπτη και αναπόδραστη.