12 Μαρ 2021
Το Ζ΄ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου έκρινε αίτηση αναίρεσης κατά της υπ’ αριθμ. 52/2020 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων που κατέθεσε ο αναιρεσείων – κατηγορούμενος και τέως Περιφερειάρχης Πελοποννήσου, επικαλούμενος ως λόγο αναίρεσης την εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διατάξεως (άρθρο 510 § 1 στοιχ. Ε΄ ΚΠοινΔ). Με την αναιρεσιβαλομένη ο κατηγορούμενος-αναιρεσείων κηρύχθηκε ένοχος για την εκ προθέσεως πρόκληση υποβάθμισης του περιβάλλοντος συνεπεία παραβάσεως του άρθρου 28 παρ. 3 περ. γ΄ σε συνδυασμό με την παρ. 2 εδ. α΄ του Ν. 1650/1986, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4042/2012 και ίσχυε κατά το επίμαχο διάστημα (από τις αρχές του έτους 2013 έως τον Ιούλιο του έτους 2014). Κατά την κρίση του ΑΠ το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε τις μη ποινικές και εξουσιοδοτικές διατάξεις των ουσιαστικών νόμων και των βάσει αυτών εκδοθεισών αποφάσεων. Συγκεκριμένα, η κατάφαση της ενοχής με την προσβαλλομένη απόφαση του κατηγορουμένου – αναιρεσείοντος πρώην Περιφερειάρχη Πελοποννήσου στηρίχθηκε στην υπ’ αριθμ. 39953/19886/7.12.2010 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πελοποννήσου και στην 3372/378/13.1.2012 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, με τις οποίες, όπως δέχεται η προσβαλλομένη, είχαν μεταβιβασθεί στον κατηγορούμενο-αναιρεσείοντα, δυνάμει της 50910/2727/12.12.2003 ΚΥΑ, οι αρμοδιότητες των Φορέων Διαχείρισης Στέρεων Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Περιφέρειας Πελοποννήσου για τη διαχείριση, προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, επεξεργασία, αξιοποίηση και διάθεση των στέρεων αποβλήτων, αλλά και την υλοποίηση των σχετικών έργων που προβλέπονταν από τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) λόγω ανεπαρκούς λειτουργίας των ΦΟΔΣΑ. Από τη διατύπωση όμως της 39953/19886/7.12.2010 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Πελοποννήσου συνάγεται ότι οι επίμαχες αρμοδιότητες που είχαν ανατεθεί στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, λόγω ανεπαρκούς λειτουργίας των ΦΟΔΣΑ, είχαν συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, ήτοι μέχρι την 31.12.2011, η οποία όμως δεν συμπεριλαμβάνεται στο επίδικο χρονικό διάστημα, για το οποίο κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε ο κατηγορούμενος, δηλαδή από τις αρχές του έτους 2013 έως τον Ιούλιο του έτους 2014. Ανεξαρτήτως όμως αυτού, η έκδοση της ως άνω πρώτης απόφασης του Γενικού Γραμματέα Πελοποννήσου στηρίχθηκε στην εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 30 παρ. 5 του Ν. 3536/2007, με την οποία πράγματι παρεχόταν μεν αρχικά η δυνατότητα στον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας με αιτιολογημένη απόφασή του, μετά από εισήγηση του προϊσταμένου της αρμόδιας Τεχνικής Υπηρεσίας, να αναθέτει την υλοποίηση των αρμοδιοτήτων των νομικών προσώπων ΦΟΔΣΑ, εάν αυτά είτε δεν είχαν συσταθεί, είτε είχαν συσταθεί, αλλά λειτουργούσαν ανεπαρκώς λόγω της μη οργανώσεώς τους, σε άλλη υπηρεσία, ή άλλο νομικό πρόσωπο, ώστε να αποφεύγεται ο κίνδυνος της δημόσιας υγείας, πλην όμως μεταγενέστερα η αρμοδιότητα αυτή του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, είχε καταργηθεί σιωπηρώς με το Ν. 3852/2010, του οποίου η ισχύς άρχισε από 1.1.2011, χωρίς να επέλθει αντίθετη μεταβολή με τους μεταγενέστερους νόμους 4042/2012 και 4071/2012, με τον τελευταίο από τους οποίους προβλέφθηκε η σύσταση εντός των διοικητικών ορίων της κάθε περιφέρειας, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης περιφερειακού συνδέσμου ΦΟΔΣΑ ως νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Έτσι, από 1.1.2011, η ανάθεση των σχετικών αρμοδιοτήτων, αλλά και η υλοποίηση των σχετικών έργων, που προβλέπονταν από το ΠΕΣΔΑ, καθώς και η αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμάτων (ΧΑΔΑ), ανάγονται σε τοπική υπόθεση και συνιστά αρμοδιότητα των Δήμων ως οιονεί συντρέχουσα με την αρμοδιότητα των ΦΟΔΣΑ, εφόσον οι τελευταίοι δεν την ασκούν ή την ασκούν ανεπαρκώς, όπως συνέβαινε στην προκειμένη περίπτωση και αναφέρεται στις ανωτέρω δύο αποφάσεις των Γενικών Γραμματέων Περιφέρειας Πελοποννήσου και Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου. Επίσης, η μεταβίβαση στην Περιφέρεια τέτοιων αρμοδιοτήτων δεν προβλεπόταν, αλλά ούτε και είχαν μεταβιβασθεί στην Περιφέρεια με την υπ’ αριθμ. 50910/2727/12.12.2003 ΚΥΑ, στην οποία στηρίχθηκε η έκδοση της ανωτέρω αποφάσεως του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Πελοποννήσου, καθόσον στην ΚΥΑ αυτή (άρθρο 9) ρυθμίζονται οι υποχρεώσεις των ΦΟΔΣΑ μετά την παύση λειτουργίας της εγκατάστασης ή του χώρου διάθεση ή αξιοποίησης των αποβλήτων. Το ίδιο ισχύει και για την εν συνεχεία έκδοση της δεύτερης 3372/378/13.1.2012 απόφασης του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου., Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου. Και η απόφαση αυτή όμως είχε στηριχθεί εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 30 παρ. 5 Ν. 3536/2007, η οποία καταργήθηκε σιωπηρά από τον Ν. 3852/2010, με τον οποίο δεν παρεχόταν η αρμοδιότητα στον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας να αναθέτει, σε περίπτωση μη λειτουργίας των ΦΟΔΣΑ, την υλοποίηση των δραστηριοτήτων τους στις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας, αλλά αναλάμβαναν αυτές, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, οι Δήμοι (ΟΤΑ α΄ βαθμού). Άλλωστε και με το άρθρο 9 της ΚΥΑ50910/2727/2003, στο οποίο στηρίχθηκε η δεύτερη απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης δεν μεταβιβάζονται αρμοδιότητες στην περιφέρεια και δη στον κατηγορούμενο-αναιρεσείοντα, αλλά ρυθμίζονται οι υοποχρεώσεις του οικείου ΦΟΔΣΑ, ο οποίος υποχρεούται πριν τη διαδικασία τερματισμού της λειτουργίας εγκατάστασης ή του χώρου διάθεσης ή αξιοποίησης των στερών αποβλήτων, να εξυγιάνει και να αποκαταστήσει ενδεχόμενες ζημιές στο περιβάλλον από τη λειτουργία του χώρου αυτού, αλλά και την ένταξη του χώρου των εγκαταστάσεων στο περιβάλλον για τη διατήρηση και βελτίωση του τοπίου, και όχι σε αρμοδιότητες της Περιφέρειας. Επίσης, ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου με την ιδιότητα του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου δεν απέρρεε από την υπογραφή της από 13.3.2012 προγραμματικής σύμβασης με αντικείμενο τη λειτουργία μονάδας δεματοποίησης αστικών συμμείκτων απορριμάτων. Για τους λόγους αυτούς, ο Άρειος Πάγος αναίρεσε την προσβαλλομένη απόφαση, κηρύσσοντας αθώο τον αναιρεσείοντα-κατηγορούμενο.