Πρόσφατη νομολογία


27 Ιουν 2023

ΑΕΔ 2/2023: Αναστολή προθεσμιών λόγω πανδημίας-Δικαιοδοσία των ΤΔΔ & όχι του ΕλΣυν επί υποθέσεων απαιτήσεων του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων σε βάρος Δήμων

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η άρση της αποφατικής συγκρούσεως δικαιοδοσίας, η οποία ανέκυψε από τις αποφάσεις 959/2020 του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθήνας και 1283/2021 του Δευτέρου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με τις οποίες και τα δύο ως άνω δικαστήρια έκριναν ότι στερούνται δικαιοδοσίας για την εκδίκαση της από 28.11.2014 ανακοπής του ήδη αιτούντος Δήμου. Η υπ’ αριθμ. 1283/2021 απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου δημοσιεύθηκε μαζί με το σκεπτικό της σε δημόσια συνεδρίαση στις 23.8.2021, ήτοι εντός του διαστήματος των δικαστικών διακοπών, η δε κρινόμενη αίτηση ασκήθηκε στις 6.12.2021. Ωστόσο, η διάταξη (του άρθρου 26 του ν. 4792/2021) περί περιορισμού των δικαστικών διακοπών, η οποία, όπως αναφέρεται στη σχετική αιτιολογική έκθεση, θεσπίστηκε, επειδή η αναστολή της λειτουργίας των δικαστηρίων λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού «δημιούργησε ένα μεγάλο απόθεμα αδίκαστων υποθέσεων», αποτελεί όλως εξαιρετική ρύθμιση που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των συνεπειών της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων κατά το συγκεκριμένο δικαστικό έτος λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Ενόψει τούτου, ο κατ’ εφαρμογή της διατάξεως αυτής υπολογισμός του χρόνου αναστολής των προθεσμιών για το ως άνω δικαστικό έτος και μόνον, κατά παρέκκλιση της πάγιας ρύθμισης, ο οποίος θα συνεπαγόταν το εκπρόθεσμο της υπό κρίση αιτήσεως, θα είχε ως συνέπεια τον ανεπίτρεπτο περιορισμό του δικαιώματος δικαστικής προστασίας, το οποίο κατοχυρώνεται στα άρθρα 20 παρ. 1 του Συντάγματος και 6 της ΕΣΔΑ, και του οποίου η άσκηση προϋποθέτει σαφείς και σταθερούς δικονομικούς κανόνες, ιδίως σε σχέση με τον υπολογισμό της προθεσμίας ως προϋπόθεσης του παραδεκτού. Με τα δεδομένα αυτά, η ενενηκονθήμερη προθεσμία ασκήσεως της κρινόμενης αιτήσεως πρέπει να θεωρηθεί ότι ανεστάλη σύμφωνα με την ως άνω πάγια ρύθμιση έως την 15η.9.2021 και όχι έως την 31η.8.2021 και, ως εκ τούτου, δεν είχε εκπνεύσει στις 6.12.2021, οπότε κατατέθηκε η υπό κρίση αίτηση στη Γραμματεία του Δικαστηρίου τούτου, η οποία, επομένως, ασκήθηκε εμπροθέσμως, σύμφωνα με το άρθρο 46 παρ. 1 του Κώδικα περί ΑΕΔ. Η ένδικη διαφορά ανεφύη από την άσκηση, στις 28.11.2014, εκ μέρους του Δήμου Αμοργού ενώπιον του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Σύρου ανακοπής, με την οποία ζητήθηκε η ακύρωση των ακόλουθων πράξεων: α) της 724-01 ατομικής ειδοποιήσεως του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και β) της ταμειακής βεβαιώσεως του ιδίου Ταμείου, η οποία αναφέρεται στην προαναφερθείσα ατομική ειδοποίηση, ποσού 496.626,73 ευρώ, με αριθμό οφειλής 5801 και ημερομηνία 30.9.2014. Ειδικότερα, το ανωτέρω ποσό της κύριας οφειλής βεβαιώθηκε σε βάρος του ανακόπτοντος Δήμου «ως χρεωστικό άνοιγμα» (ήτοι χρεωστικό υπόλοιπο του τηρούμενου στο Ταμείο λογαριασμού του), το οποίο φέρεται ότι δημιουργήθηκε από την εξόφληση εκ μέρους του οικείου Γραφείου Παρακαταθηκών ενταλμάτων πληρωμής (δαπανών) του εν λόγω Δήμου από τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου κατά τη χρονική περίοδο από την 1.1.1995 έως τον Ιούλιο του έτους 2011, κατά την οποία την ταμειακή διαχείριση του Δήμου διεξήγαγε - λόγω μη υπάρξεως ιδίας Ταμειακής Υπηρεσίας - το ως άνω Γραφείο Παρακαταθηκών. Το Μονομελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθήνας, επιληφθέν της ανωτέρω ανακοπής, η οποία παραπέμφθηκε σ’ αυτό λόγω αρμοδιότητας με την 147/2015 απόφαση του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Σύρου, έκρινε με την προαναφερθείσα 959/2020 απόφαση ότι οι ένδικες πράξεις «εκδόθηκαν προς κάλυψη χρεωστικού ανοίγματος του εν λόγω Δήμου από την διεξαγωγή της ταμειακής υπηρεσίας του τελευταίου από το Γραφείο Παρακαταθηκών της Δ.Ο.Υ. Νάξου, ώστε η υποκείμενη σχέση της κρινόμενης διαφοράς ερείδεται στον έλεγχο λογαριασμών δημόσιας διαχείρισης» και, συνεπώς, η υπό κρίση διαφορά υπάγεται στη δικαιοδοσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με τις σκέψεις αυτές το ως άνω Διοικητικό Πρωτοδικείο παρέπεμψε την υπόθεση προς εκδίκαση στο Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ. 2 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας. Ακολούθως, το Ελεγκτικό Συνέδριο, με την 1283/2021 απόφαση έκρινε ότι «η ένδικη υπόθεση αφορά σε μη εξόφληση οφειλής του ανακόπτοντος Δήμου προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, η οποία φέρεται να δημιουργήθηκε από την πληρωμή δαπανών του εν λόγω Δήμου από τα διαθέσιμα κεφάλαια του Τ.Π.Δ., όπως αυτή η πρακτική είχε καθιερωθεί, σύμφωνα με το σκοπό και το ρόλο του Ταμείου και δεν συνιστά αχρεώστητη πληρωμή προς τον Δήμο Αμοργού, ώστε να καθίσταται αυτός υπεύθυνος κατά το δημοσιολογιστικό δίκαιο ως αχρεωστήτως λαβών. Συγκεκριμένα, η επίμαχη οφειλή δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της προσωρινής ταμειακής διευκόλυνσης των Ο.Τ.Α. με χρήματα που «δάνειζε» το Τ.Π.Δ. για την πραγματοποίηση ανελαστικών τους δαπανών και τα οποία έπρεπε να επιστραφούν από τις πρώτες εισπράξεις των οργανισμών αυτών. Πρόκειται, δηλαδή (...) για νόμιμες καταβολές που έγιναν προσωρινά και με ρητή, εξαρχής, την υποχρέωση των Ο.Τ.Α. να επιστρέψουν τα χρήματα. (...). Επομένως, οι προσβαλλόμενες πράξεις δεν ερείδονται επί διατάξεων που ρυθμίζουν τα του καταλογισμού υπολόγων και αχρεωστήτως λαβόντων του Δημοσίου ή των Ν.Π.Δ.Δ. ούτε αποσκοπούν στην τακτοποίηση διαπιστωθέντος, κατά τη νόμιμη διαδικασία, ελλείμματος που παρουσιάστηκε στους λογαριασμούς του Τ.Π.Δ. αλλά αποβλέπουν στην είσπραξη απαιτήσεων που γεννήθηκαν από την εκκαθάριση οικονομικών εκκρεμοτήτων (χρεωστικών ανοιγμάτων) μεταξύ του καθού και του ανακόπτοντος». Κατόπιν τούτων, το Ελεγκτικό Συνέδριο, αφού έκρινε ότι δεν είχε δικαιοδοσία εκδικάσεως της ανακοπής του Δήμου Αμοργού και ότι ούτε ηδύνατο να την αναπέμψει στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθήνας σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 2 του ν. 4700/2020, απέρριψε αυτήν ως απαράδεκτη. Με τις προαναφερθείσες πράξεις επιδιώχθηκε η εξόφληση οφειλής του Δήμου Αμοργού προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, η οποία αντιστοιχεί στο συνολικό ποσό το οποίο φέρεται ότι κατέβαλε το Γραφείο Παρακαταθηκών της Δ.Ο.Υ. Νάξου από τα διαθέσιμα κεφάλαια του Ταμείου για την πληρωμή δαπανών του Δήμου κατά το χρονικό διάστημα από 1.1.1995 έως τον Ιούλιο του έτους 2011. Εξάλλου, οι επίμαχες επιμέρους καταβολές χρημάτων από το Γραφείο Παρακαταθηκών, οι οποίες ενεργούνταν δυνάμει της αναφερόμενης στην 610/1953 εγκύκλιο αποφάσεως του Δ.Σ. του Ταμείου και της εφαρμοσθείσας βάσει αυτής σχετικής πρακτικής, αποτελούσαν παροχή ταμειακής διευκολύνσεως υπέρ του Δήμου για την αντιμετώπιση των ανελαστικών δαπανών του, η οποία γεννούσε ευθύς εξαρχής υποχρέωση του τελευταίου προς επιστροφή του αντίστοιχου ποσού. Με τα δεδομένα αυτά, ο Δήμος Αμοργού είχε μεν την υποχρέωση να επιστρέψει τα ποσά που φέρεται ότι καταβλήθηκαν από το Γραφείο Παρακαταθηκών και (τα οποία) εμφανίζονται ως αρνητικό υπόλοιπο του τηρούμενου στο Ταμείο λογαριασμού του, όμως, δεν απέκτησε βάσει των ανωτέρω διατάξεων την ιδιότητα του υπολόγου διαχειριζόμενος χρήματα του Ταμείου και υπέχοντας υποχρέωση αποδόσεως λογαριασμού. Περαιτέρω, μόνη η καταβολή των προαναφερθέντων ποσών εκ μέρους του Γραφείου Παρακαταθηκών, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, δεν αποτελεί αχρεώστητη πληρωμή των αρμοδίων εν προκειμένω οργάνων (ελεγκτών εσόδων - εξόδων Ο.Τ.Α. ή του αρμοδίου διαχειριστή του Γραφείου Παρακαταθηκών). Κατ’ ακολουθίαν τούτων, τα χρεωστικά ανοίγματα που προέκυψαν από τη μη εξόφληση της σχετικής οφειλής του Δήμου έναντι του Ταμείου με την εισαγωγή των αντίστοιχων ποσών στη οικεία ταμειακή διαχείριση δεν συνιστούν έλλειμμα σε βάρος του Ταμείου καταλογιστέο σε βάρος του ανακόπτοντος Δήμου, κατά την έννοια των προαναφερθεισών διατάξεων του άρθρου 56 του ν. 2362/1995 και ήδη του άρθρου 152 του ν. 4270/2014. Ενόψει τούτων, οι ένδικες πράξεις δεν έχουν ως υποκείμενη αιτία καταλογισμό για την τακτοποίηση διαπιστωθέντος κατά τον έλεγχο δημοσίου λογαριασμού ελλείμματος σε βάρος του Δήμου Αμοργού ως υπολόγου ούτε ως αχρεωστήτως λαβόντος, ώστε να ανακύπτει δικαιοδοσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις, αλλά εντάσσονται στη διαδικασία εισπράξεως απαιτήσεων που γεννήθηκαν κατά την εκκαθάριση των οικονομικών εκκρεμοτήτων ως προς το ύψος του οφειλόμενου από τον Δήμο χρεωστικού υπολοίπου του τηρούμενου στο Ταμείο λογαριασμού του (πρβλ. ΑΕΔ 4/2021), όπως ορθά κρίθηκε με την 1283/2021 απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου.


Σύνδεσμος

ΑΕΔ 2/2023 - Πλήρες κείμενο »