ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ VII

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Η διάταξη του άρθρου 561 § 1 1
2. Προπαρασκευαστικές εργασίες 2
3. Πορεία της έρευνας 3

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Οι νομικές έννοιες
Ι. Η μεθοδολογία εξειδίκευσης των νομικών εννοιών 7
1. Ο αναιρετικός έλεγχος του τελικού δικανικού συλλογισμού 7
2. Η διαγνωστική πορεία του εφαρμοστή του δικαίου -Οι νομικές έννοιες ειδικότερα 10
3. Νομικές έννοιες και εξειδίκευση αυτών 13
ΙΙ. Η περαιτέρω ανάλυση των νομικών εννοιών 20
1. Ορισμένες και αόριστες νομικές έννοιες 20
α. Γενικά για τη διάκριση 20
β. Η αόριστη έννοια των χρηστών ηθών 23
2. Οι κατ’ ιδίαν κατηγορίες αόριστων νομικών εννοιών 29
α. Περιγραφικές και κανονιστικές αόριστες έννοιες 29
β. Ειδικότερα οι κανονιστικές νομικές έννοιες 36
αα. Περιπτώσεις κανονιστικών νομικών εννοιών 36
ββ. Κατηγορίες κανονιστικών νομικών εννοιών 41
γ. Διατυπωθείσες επιφυλάξεις - Κριτική 44
3. Η εξειδίκευση των αόριστων νομικών εννοιών 56
α. Η εξειδίκευση των περιγραφικών και κανονιστικών εννοιών 56
αα. Η διαδικασία εξειδίκευσης των αόριστων νομικών εννοιών 56
ββ. Εξειδίκευση των αόριστων νομικών εννοιών μέσω εξειδικευμένης εφαρμογής του κανόνα δικαίου ή μέσω διατύπωσης εξειδικευμένου κανόνα δικαίου; 65
a. Οι διατυπωθείσες απόψεις 65
b. Η ορθή άποψη για την εξειδίκευση των αόριστων νομικών εννοιών 71
β. Ειδικότερα η έννοια της αξιολόγησης επί κανονιστικών νομικών εννοιών 75
αα. Κατ’ αίσθηση και κατά νόηση θεώρηση των αντικειμένων 75
ββ. Η αξιολογική κρίση ως δεοντολογική κρίση 77
γγ. Πράξη και αξιολογική κρίση 83
4. Η ιδιαίτερη κατηγορία των νομικών εννοιών που καθιερώνουν διακριτική ευχέρεια του εφαρμοστή του δικαίου 88
α. Εισαγωγικές διευκρινίσεις 88
αα. Δικαστική διακριτική ευχέρεια με ευρεία και στενή έννοια 88
ββ. Δικαστική διακριτική ευχέρεια και λοιπές νομικές έννοιες 90
β. Γενικά για τη δικαστική διακριτική ευχέρεια 93
αα. Περιπτώσεις δικαστικής διακριτικής ευχέρειας 93
ββ. Τα γενικά χαρακτηριστικά των περιπτώσεων δικαστικής διακριτικής ευχέρειας 95
γγ. Η ανάγκη για επιεικές δίκαιο ο λόγος καθιέρωσης της δικαστικής διακριτικής ευχέρειας; 99
γ. Η ειδικότερη ανάλυση των περιπτώσεων δικαστικής διακριτικής ευχέρειας 101
αα. Δικαστική διακριτική ευχέρεια στο πραγματικό ή την έννομη συνέπεια του κανόνα δικαίου; 102
ββ. Άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των περιπτώσεων δικαστικής διακριτικής ευχέρειας 106
γγ. Ελεύθερη ή δέσμια η δικαστική κρίση στις περιπτώσεις της διακριτικής ευχέρειας; 109
a. Οι απόψεις στη γερμανική θεωρία και νομολογία 109
b. Η ορθή άποψη - Το παράδειγμα της εύλογης χρηματικής ικανοποίησης του άρθρου 932 ΑΚ 112
aa. Ο προσδιορισμός των ορίων της διακριτικής ευχέρειας 113
bb. Προσδιορισμός με βάση την αρχή της αναλογικότητας; 120
cc. Προσδιορισμός με βάση την εκάστοτε χρησιμοποιούμενη αόριστη έννοια 125
dd. Η άσκηση της διακριτικής ευχέρειας 132
5. Συμπερασματικές παρατηρήσεις για τις νομικές έννοιες 138

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Τα ειδικότερα όρια του αναιρετικού ελέγχου
ΙΙΙ. Ο αναιρετικός έλεγχος της ερμηνείας και εφαρμογής των κανόνων δικαίου 149
1. Η λογική ανάλυση της δικαστικής απόφασης 149
α. Ο δικανικός συλλογισμός ως συλλογισμός 149
β. Η λογική διεργασία της υπαγωγής 153
γ. Οι λογικές, νοητικές και γνωσιολογικές δυσχέρειες της υπαγωγής 160
αα. Η υπαγωγή ως συλλογιστική διαδικασία 160
ββ. Οι ανθρώπινες γνωστικές δυνάμεις - Ειδικότερα η δύναμη της κρίσης 162
a. Η νοητική λειτουργία της δύναμης της κρίσης 162
b. Η υπαγωγή ως νοητική λειτουργία της δύναμης της κρίσης 165
γγ. Η υπαγωγική κρίση στην κλίμακα του τελολογικού συστήματος του δικαίου 170
a. Η έννοια του τελολογικού συστήματος του δικαίου 170
b. Η υπαγωγή ως η πρώτη μετά την κατώτατη βαθμίδα της τελολογικής κλίμακας του δικαίου 173
aa. Ο τελικός και οι επιμέρους υπαγωγικοί συλλογισμοί στην προκαθεστηκυία και οριστική τους μορφή 173
bb. Η υπαγωγή ως νοητική λειτουργία 183
cc. Η υπαγωγή ως γνωσιολογική λειτουργία 185
dd. Η σημασία της προκαθεστηκυίας υπα-γωγής και η σχέση της με την οριστική υπαγωγή 188
ee. Η προκαθεστηκυία υπαγωγή επί κενών του δικαίου 194
i. Η έννοια των κενών του δικαίου 195
ii. Η μέθοδος πλήρωσης των κενών του δικαίου και η λειτουργία της προκαθεστηκυίας υπαγωγής 207
(α) Εννοιολογικές διακρίσεις 207
(β) Μέθοδοι πλήρωσης των κενών του δικαίου 208
(αα) Εισαγωγικές παρατηρήσεις 208
(ββ) Η αναλογία (νόμου) 209
(γγ) Η τελολογική αναγωγή 218
(δδ) Η υπερβατική διάπλαση του δικαίου 221
(γ) Οι διάφορες μορφές ερμηνείας ως βαθμίδες εξειδίκευσης του δικαίου και η προκαθεστηκυία υπαγωγή 222
2. Τα όρια του αναιρετικού ελέγχου 225
α. Αναιρετικός έλεγχος και δικανικός συλλογισμός 225
β. Η έκταση του αναιρετικού ελέγχου κατά τους λόγους αναίρεσης από τους αριθμούς 1 και 19 του άρθρου 559 226
γ. Η διάκριση πραγματικού και νομικού ζητήματος κατά την ανεύρεση και ερμηνεία του εφαρμοστέ-ου κανόνα δικαίου 229
αα. Η ανεύρεση του εφαρμοστέου κανόνα δικαίου 229
ββ. Η ερμηνεία του εφαρμοστέου κανόνα δικαίου 235
δ. Η διάκριση πραγματικού και νομικού ζητήματος κατά την εφαρμογή του κανόνα δικαίου 236
αα. Νομικές έννοιες και εξειδίκευση αυτών 236
ββ. Ορισμός των νομικών εννοιών και προκαθεστηκυία υπαγωγή 244
γγ. Αναιρετικές πλημμέλειες του υπαγωγικού συλλογισμού εξειδίκευσης των αόριστων νομικών εννοιών - Η λειτουργία του ενδιάμεσου κανόνα δικαίου 247
δδ. Η διάκριση πραγματικού και νομικού ζητήματος επί δικαστικής διακριτικής ευχέρειας 252
a. Η διάρθρωση του δικανικού συλλογισμού και των επιμέρους υπαγωγικών συλλογισμών 252
b. Οι επιμέρους αναιρετικές πλημμέλειες - Τα όρια του αναιρετικού ελέγχου 256
c. Η αντιμετώπιση του ζητήματος από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας 261
ε. Η διάκριση πραγματικού και νομικού ζητήματος επί ενιαίου και συνεπτυγμένου αποδεικτικού και υπαγωγικού πορίσματος στο πλαίσιο της οριστικής υπαγωγής 264
αα. Η διάκριση αποδεικτικού και υπαγωγικού πορίσματος κατά την εξειδίκευση της αόριστης νομικής έννοιας 265
a. Οι απόψεις των Engisch και Μητσόπουλου 265
b. Η δική μου άποψη 269
ββ. Οι ενδεχόμενες πλημμέλειες της απόφασης του δικαστηρίου της ουσίας κατά την κατάστρωση της ελάσσονος πρότασης του υπαγωγικού συλλογισμού 272
στ. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 275
αα. Αναιρετικός έλεγχος και δικανικός συλλογισμός 275
ββ. Αόριστες έννοιες και επιτρεπτός αναιρετικός έλεγχος 276
γγ. Η διάκριση πραγματικού και νομικού ζητήματος 280

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
Ερμηνεία των δικαιοπραξιών και αναιρετικός έλεγχος
IV. Παράβαση των ερμηνευτικών κανόνων των δικαιοπραξιών 285
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 285
2. Οι κατ’ ιδίαν περιπτώσεις παράβασης 291
α. Εσφαλμένη παράλειψη προσφυγής στους ερμηνευτικούς κανόνες των δικαιοπραξιών 291
αα. Τα τιθέμενα ζητήματα 292
ββ. Η δικαιοπρακτική δήλωση βούλησης ως αντικείμενο των αισθήσεων και ως αντικείμενο της νόησης 296
γγ. Η κρίση περί του σαφούς ή του ασαφούς της δήλωσης βούλησης 300
β. Εσφαλμένη προσφυγή στους ερμηνευτικούς κα-νόνες των δικαιοπραξιών 304
γ. Εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των ερμηνευτικών κανόνων των δικαιοπραξιών 305
δ. Εκ πλαγίου παράβαση των ερμηνευτικών κανόνων των δικαιοπραξιών 307
3. Ερμηνεία της δικαιοπραξίας και κατάρτιση αυτής -Ερμηνεία της δικαιοπραξίας και εικονικότητα 308
4. Τα όρια του αναιρετικού ελέγχου επί των ερμηνευτικών κανόνων των δικαιοπραξιών 311
αα. Ερμηνεία της δικαιοπραξίας και η διάκριση πραγματικού και νομικού ζητήματος 311
ββ. Τα όρια του αναιρετικού ελέγχου επί ερμηνείας των δικαιοπραξιών 317
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
Συμπεράσματα
V. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 325
1. Οι νομικές έννοιες 325
2. Τα όρια του αναιρετικού ελέγχου 335
α. Η λογική ανάλυση της δικαστικής απόφασης 335
β. Τα όρια του αναιρετικού ελέγχου στις διάφορες φάσεις της πράξης εφαρμογής του δικαίου 344
3. Ερμηνεία των δικαιοπραξιών και αναιρετικός έλεγχος 355
α. Έκταση του αναιρετικού ελέγχου 355
β. Τα όρια του αναιρετικού ελέγχου 359

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 363
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 387