Γ. Λαδογιάννης, Η δήλωση βούλησης και το πρόβλημα της ισχύος της, 2025
Το έργο πραγματεύεται το ζήτημα του εννοιακού καθορισμού της δήλωσης βουλήσεως ως πρόβλημα θεμελίωσης της ισχύος της. Οι αναπτύξεις καλύπτουν μία δικαιοθεωρητική πλευρά και μία πλευρά που αφορά το ισχύον αστικό δίκαιο.
Δικαιοθεωρητικά, το πρόβλημα της ισχύος της δήλωσης βουλήσεως τέθηκε αμέσως με τη διαμόρφωσή της ως έννοιας, αλλά δεν επιλύθηκε ικανοποιητικά. Το πεδίο διαιρέθηκε μεταξύ θεωριών που ξεκινούν από μία φυσικοδικαιικού τύπου, δογματίζουσα αντίληψη για την ελευθερία της βουλήσεως αφενός και θετικιστικών αντιλήψεων αφετέρου (περιλαμβανομένων γλωσσοαναλυτικών), οι οποίες αντιλαμβάνονται τη διαμόρφωση της έννοιας ως ζήτημα νομοθετικής επιλογής ή κοινωνικής πρακτικής και σχετικοποιούν την κρισιμότητά της. Η σύγκρουση έχει γνωσιοθεωρητικό υπόβαθρο: την αδιέξοδη αντιπαράθεση ανάμεσα στον ρασιοναλισμό και τον εμπειρισμό, αντίστοιχα. Η μελέτη στηρίζεται στο καντιανό πρόγραμμα επίλυσης της πρότερης αυτής αντιπαράθεσης, προκειμένου με αντίστοιχα κριτικό τρόπο να επιλύσει τη σύγκρουση και το πρόβλημα αναφορικά με την έννοια και την ισχύ της δήλωσης βουλήσεως. Η δικαιική πλευρά του ζητήματος προβάλλεται ως αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη γνωσιοθεωρητική (αυτή, δηλαδή, που αφορά τη δήλωση βουλήσεως ως γνώσιμο αντικείμενο), η δε προσέγγιση είναι κριτική υπό την έννοια ότι δεν εξετάζει πώς μπορεί να ισχύει η δήλωση βουλήσεως με δεδομένη τη βούληση και τη δήλωσή της, αλλά εξετάζει πρώτα αυτή ταύτη τη δυνατότητα του υποκειμένου να θέλει και να δηλώνει.
Στο επίπεδο του ισχύοντος αστικού δικαίου, με εφαρμογή της προτεινόμενης προσέγγισης και σε διάλογο με τις υπάρχουσες θεωρίες ή προσεγγίσεις και τα νομολογιακά δεδομένα, εξετάζονται ζητήματα ερμηνείας της δήλωσης βουλήσεως, ζητήματα καταλογισμού υπό στενή έννοια (περιπτώσεις έλλειψης βουλήσεως πράξης, έλλειψης βουλήσεως δήλωσης και σιωπής) και ζητήματα αποδέσμευσης λόγω πλάνης, περιλαμβανομένης της προβληματικής της οριοθέτησης των μη κρίσιμων, παραγωγικών αιτίων. Διακριτό αντικείμενο διαπραγμάτευσης, πάλι από τη σκοπιά της προτεινόμενης προσέγγισης, είναι και δύο νεότερα θέματα, τα οποία μοιραία επαναφέρουν την όλη προβληματική στη θεωρητική της αφετηρία: η αμφισβήτηση της δυνατότητας καταλογισμού της πράξης (εδώ της δήλωσης βουλήσεως) ως ελεύθερης, με βάση πορίσματα της νευροεπιστήμης, και το ερώτημα για τη δυνατότητα καταλογισμού ως δήλωσης βουλήσεως του αποτελέσματος της χρήσης στο δικαιοπρακτικό πεδίο «αυτόνομων» συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης.
Διαθέσιμο σε:
