Κ. Παπαχρήστου-Δημητράς, Ασφαλιστικά μέτρα νομής ή κατοχής, 2025
Τα ασφαλιστικά μέτρα νομής ή κατοχής αποτέλεσαν τη σπονδυλική στήλη πάνω στην οποία οικοδομήθηκε σύσσωμη η προσωρινή δικαστική προστασία. Ανέκαθεν λειτουργούσαν ως ανάχωμα ενάντια στην αυθαίρετη προσβολή της νομής ή κατοχής, προλαμβάνοντας έριδες και συγκρούσεις. Η, δε, υπεροχή τους σε σύγκριση με τις υπόλοιπες κατηγορίες ασφαλιστικών μέτρων δεν κρίνεται απλώς ποσοτική –όπως προκύπτει από πρόσφατα στατιστικά δεδομένα και αδημοσίευτη νομολογία από τα ήδη καταργηθέντα Ειρηνοδικεία– παρά πρωτίστως ποιοτική, καθότι ο ίδιος ο νομοθέτης σε πληθώρα διατάξεών του έχει επιφυλάξει διακριτική και ενίοτε μείζονα προστασία. Η παρούσα διατριβή, λοιπόν, σκοπεί ακριβώς να ιχνηλατήσει τον θεσμό των ασφαλιστικών μέτρων νομής και κατοχής, εστιάζοντας στις νομικές αρχές, στις διαδικαστικές πτυχές, καθώς και στη σύγχρονη εφαρμογή τους στα ελληνικά δικαστήρια, ιδίως με αφορμή τη συγκρότηση του κτηματοκεντρικού συστήματος του Εθνικού Κτηματολογίου, και την εν γένει προσπάθεια για επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης.
Εκκινώντας στο 1ο μέρος από την προσέγγιση της αποστολής και της ratio των ασφαλιστικών μέτρων νομής ή κατοχής στον χώρο της πολιτικής δικονομίας, οριοθετείται το αντικείμενο της σχετικής δίκης, αλλά και το πεδίο εφαρμογής του οικείου θεσμού, όπως σκιαγραφήθηκε στο εθνικό και διεθνές στερέωμα ανά τους αιώνες. Επιχειρείται μια νομολογιακή προσέγγιση των υποθέσεων νομής ή κατοχής, ώστε να καταδειχθεί το εύρος των υπό κρίση προσωρινών μέτρων, εξ απόψεως αντικειμένου, και να καταδειχθεί η πρακτική αξία επιστημονικής προσέγγισης των απορρεόντων ζητημάτων. Σημειωτέον πως, στο πλαίσιο της δίκης ασφαλιστικών μέτρων νομής ή κατοχής, αντικείμενο διάγνωσης αποτελεί η πιθανολόγηση της αναγκαιότητας λήψης προσωρινών μέτρων προστασίας της νομής ή κατοχής, τα οποία θα διασφαλίσουν και δεν θα διαγνώσουν το ουσιαστικό δικαίωμα που τίθεται υπό διακινδύνευση. Χαρακτηριστικά που προσδίδουν στη διαδικασία της ΚΠολΔ 734 έναν ακραιφνώς δικονομικό χαρακτήρα. Από, δε, τα διαχρονικά ζητήματα που απασχολούν τη νομική επιστήμη, δέον να εστιάσουμε στο πώς γεννώνται η νομή και η κατοχή, καθώς και γιατί και πώς προστατεύονται –και μάλιστα άμεσα– αναζητώντας την ισορροπία μεταξύ ταχύτητας και δικαιότητας.
Εν συνεχεία, στο 2ο μέρος, στον ευρυγώνιο φακό μας τίθεται η δίκη των ασφαλιστικών μέτρων νομής ή κατοχής, που αφετηριάζει από την κατάθεση του δικογράφου, με τις ιδιαιτερότητες και τις θεσμικές εγγυήσεις που τη συνοδεύουν. Ώστε, μελετώνται ειδικότερα οι γενικές και ειδικές διαδικαστικές προϋποθέσεις για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων νομής ή κατοχής, τα οποία ούτως ή άλλως λειτουργούν δικονομικώς ως εργαλεία προσωρινής ρύθμισης της εριζόμενης νομής ή κατοχής, καθώς, επίσης, και το επιτρεπτό πλαίσιο άμυνας του καθ’ ου η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.
Ακολουθεί στο 3ο μέρος η διερεύνηση των εννόμων συνεπειών της εκδοθησόμενης απόφασης, υπό το πρίσμα του αντικειμένου της δίκης των ασφαλιστικών μέτρων νομής ή κατοχής, όπως αυτό ήδη έχει οριοθετηθεί. Σημειωτέον πως το βεληνεκές του δεδικασμένου και η εκτελεστότητα της εν λόγω απόφασης σε μεγάλο βαθμό καθορίζουν την πρακτική αποτελεσματικότητα του θεσμού, ο οποίος στο σύνολό του δέον να διακρίνεται από ταχύτητα, προσωρινότητα και αποτελεσματικότητα. Δικονομικό αντίμετρο της ταχύτητας, το ήσσον μέτρο επίτευξης ορθοκρισίας, το οποίο αντισταθμίζεται, ιδίως στην περίπτωση των ασφαλιστικών μέτρων νομής ή κατοχής, με την κατ’ εξαίρεση δυνατότητα άσκησης έφεσης, παράλληλα με τους λοιπούς τρόπους άμυνας εναντίον της εκδοθησόμενης απόφασης, οι οποίοι εξετάζονται ενδελεχώς.
Διαθέσιμο σε:
