ΜΠρΑθ 203/2025

Δικαστής: Χαράλαμπος Παππάς, Πρόεδρος Πρωτοδικών
Δικηγόροι: Δ. Μουστακάτος, Α. Κίτσος

(933 ΚΠολΔ, 6 § 1ε, 14 § 1 Ν. 5108/2024)

Αρμοδιότητα Πρωτοδικείων μετά τον Νέο Δικαστικό Χάρτη (Ν. 5108/2024 και 5134/2024)· Για τα Πρωτοδικεία Αθηνών και Πειραιώς η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των Περιφερειακών Πρωτοδικείων που υπάγονται στην αρμοδιότητα τους (Αμαρουσίου, Κορωπίου, Περιστερίου, Καλλιθέας, Ελευσίνας και Πόρου) θα ταυτίζεται για το διάστημα μέχρι τις 15.9.2026 αποκλειστικά με την παλαιά καθ’ ύλη αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου.

Με τη μεταρρύθμιση των Ν. 5108/2024 και 5134/2024 ο νομοθέτης επιχείρησε να ενοποιήσει τον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας. Με επίκληση σταθμίσεων επιτάχυνσης και βέλτιστης αξιοποίησης των ανθρώπινων και υλικών πόρων του μηχανισμού απονομής της δικαιοσύνης, καταργείται πλήρως ο δικαστικός σχηματισμός των Ειρηνοδικείων (4 § 1 Ν. 5108/2024), ορισμένα εκ των οποίων αναβαθμίζονται σε περιφερειακές έδρες των αντίστοιχων Πρωτοδικείων (6 Ν. 5108/2024), ενώ τα υπόλοιπα καταργούνται (6 Ν. 5108/204). Κεντρική θέση στη λειτουργία του νέου συστήματος προσλαμβάνει υπό το Ν. 5108/2024 η «έδρα» του εκάστοτε δικαστηρίου, μια κεντρική νομοθετική επιλογή, η οποία πάντως δικαιολογεί προβληματισμό, συνεκτιμωμένου του γεγονότος ότι φαίνεται να αυτονομείται νοηματικά έναντι του δικαστηρίου, όπως αναδεικνύουν οι ρυθμίσεις των §§1 και 2 του Ν. 5108/2024 στις οποίες γίνεται λόγος για «πλήρη καθ’ ύλην αρμοδιότητα» των «κεντρικών» και «παράλληλων» εδρών (5§1 Ν. 5108/2024) σε αντιδιαστολή προς τις «περιφερειακές» έδρες, στις οποίες πλέον θα ανήκει μόνον η εκδίκαση πολιτικών υποθέσεων αρμοδιότητας του Μονομελούς Πρωτοδικείου (5§2Ν. 5108/2024). Σημειώνεται ότι κατά ρητή πρόβλεψη του άρθρου 5§4 Ν. 5108/2024, εκτός από τις παράλληλες και περιφερειακές έδρες, διατηρούνται και οι μεταβατικές πολιτικές ή ποινικές έδρες όπου προβλέπονται από τους κατ’ ιδίαν κανονισμούς των οικείων δικαστηρίων. Κύριο στοιχείο της διάκρισης αποτελεί η δυνατότητα συνεδρίασης πολυμελών δικαστικών σχηματισμών στην εκάστοτε έδρα, την οποία ο νομοθέτης επιφυλάσσει αποκλειστικά για τις κεντρικές και παράλληλες έδρες (5§1 Ν. 5108/2024 σε αντιδιαστολή προς την §2 της ίδιας διάταξης), ενώ στις περιφερειακές έδρες θα μπορούν να εκδικάζονται μόνον οι υποθέσεις αρμοδιότητας του (αναβαθμισμένου) Μονομελούς Πρωτοδικείου, δηλαδή οι διαφορές με οικονομικά αποτιμητό αντικείμενο έως 250.000 € καθώς και οι υποθέσεις της αποκλειστικής και εξαιρετικής αρμοδιότητας του Μονομελούς Πρωτοδικείου (16 και 17 ΚΠολΔ, ως ισχύουν υπό το Ν. 5134/2024), οι οποίες πλέον διευρύνονται ώστε να περιλάβουν και το σύνολο της παλαιάς ύλης του Ειρηνοδικείου. Εντούτοις η παλαιά αποκλειστική αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου (ιδίως τα παλαιά άρθρα 14§2 και 15 ΚΠολΔ) δεν απεμπολεί ακόμη την πρακτική της χρησιμότητα καθώς εξακολουθεί να διατηρεί τη σημασία της για τη ρύθμιση της καθ’ ύλη αρμοδιότητας στο δεύτερο βαθμό (18 ΚΠολΔ). Μάλιστα για τα Πρωτοδικεία Αθηνών και Πειραιώς οι προϊσχύσασες διατάξεις του ΚΠολΔ για την αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου, εξακολουθούν να μετενεργούν μέχρι την 15.9.2026. Τούτο διότι με τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 14§§1 και 10 Ν. 5108/2024, μέχρι τις 15.9.2026 η υλική αρμοδιότητα των περιφερειακών εδρών των Πρωτοδικείων Αθηνών και Πειραιώς θα περιορίζεται στην μέχρι πρότινος υλική αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου (αντί του Μονομελούς) καθώς και ότι οι περιφερειακές έδρες της Καλλιθέας και της Ελευσίνας που μεταφέρονται στην τοπική αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Πειραιώς από 16.9.2026 (6§1ε Ν. 5108/2024) θα παραμείνουν ως τότε στην τοπική αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Αθηνών. Κατ’ αποτέλεσμα ισχύουν πλέον στην ελληνική επικράτεια δύο παράλληλα και αυτοτελή συστήματα ρύθμισης της υλικής αρμοδιότητας: αφενός το σύστημα της εξομοίωσης της υλικής αρμοδιότητας της «περιφερειακής έδρας» προς εκείνη του Μονομελούς Πρωτοδικείου (στην οποία ενσωματώνεται και εκείνη του άλλοτε Ειρηνοδικείου) που ισχύει σε όλη την επικράτεια και το σύστημα της εξομοίωσης της υλικής αρμοδιότητας της περιφερειακής έδρας προς την αρμοδιότητα του άλλοτε Ειρηνοδικείου το οποίο προσωρινά θα ισχύει ως προς τις περιφερειακές έδρες της Αθήνας και του Πειραιά για το διάστημα μέχρι τις 16.9.2026. Γενική αρχή του νέου συστήματος αποτελεί ότι όπου στην κείμενη νομοθεσία γίνεται αναφορά στο Ειρηνοδικείο (ή το Πταισματοδικείο) νοείται εφεξής το Μονομελές Πρωτοδικείο, κεντρικό ή περιφερειακό κατά περίπτωση (14 § 8 Ν. 5108/2024), ανάλογα με τα νέα όρια κατά τόπον αρμοδιότητας που χαράσσονται κατά το άρθρο 6 Ν. 5108/2024. Ειδικά για την περιφέρεια Αττικής (Πρωτοδικεία Αθηνών και Πειραιώς), όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, ισχύει μέχρι την 15.9.2026, οπότε έκτοτε θα λειτουργεί πλήρως ο νέος δικαστικός χάρτης, μία ιδιότυπη μεταβατική ρύθμιση. Στο άρθρο 14§1 Ν. 5108/2024 τίθεται υπό μεταβατικό καθεστώς η καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμοδιότητα των Πρωτοδικείων Αθηνών και Πειραιώς. Κατ’ αρχήν προβλέπεται ότι ειδικά για τα εν λόγω Πρωτοδικεία η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των Περιφερειακών Πρωτοδικείων που υπάγονται στην αρμοδιότητα τους (Αμαρουσίου, Κορωπίου, Περιστερίου, Καλλιθέας, Ελευσίνας και Πόρου) θα ταυτίζεται για το διάστημα μέχρι τις 15.9.2026 αποκλειστικά με την παλαιά καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου. Κατ’ αυτό τον τρόπο καθιερώνεται μία είδους δικονομική διχοτόμηση για μία διετία και επιπρόσθετα μια ιδιόρρυθμη μετενέργεια των παλαιών ρυθμίσεων του ΚΠολΔ, ακόμη και όσων έχουν ήδη καταργηθεί ρητά, οι οποίες αφορούσαν την αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου (14§1, 15, 683 § 2-3 κ.λπ.). Μάλιστα ήδη με το Ν. 5140/2024 η εξαίρεση αφορά το σύνολο των υποθέσεων της ύλης που υπαγόταν στην υλική αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου μέχρι την 15.9.2024, συμπεριλαμβανομένων και όσων δικαζόταν κατά τις διατάξεις των ασφαλιστικών μέτρων και της εκούσιας δικαιοδοσίας. Ως εκ τούτου διασκεδάζεται ο προβληματισμός που είχε διατυπωθεί αρχικά ότι ενόψει της παράλειψης του νομοθέτη να αναφερθεί ρητά στις υποθέσεις της εκούσιας δικαιοδοσίας, οι τελευταίες θα υπαγόταν στην υλική αρμοδιότητα του αντίστοιχου Κεντρικού Πρωτοδικείου. Για την κατανόηση της νέας αυτής μεταβατικής ρύθμισης, αναφέρονται σχηματικά τα εξής παραδείγματα: Α) αγωγή από μισθωτική διαφορά για μίσθιο που βρίσκεται στο Μαρούσι Αττικής και με μίσθωμα 400 €/μήνα, ασκείται στο Περιφερειακό Πρωτοδικείο Αμαρουσίου. Αν όμως το μίσθωμα ανέρχεται σε 700 €/μήνα θα ασκηθεί στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (κεντρική έδρα). Εντούτοις, αν το μίσθιο στη δεύτερη περίπτωση (μηναίο μίσθωμα 700 ευρώ) βρισκόταν στο Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, η αγωγή θα έπρεπε να ασκηθεί στο Περιφερειακό Πρωτοδικείο Λαγκαδά και όχι στην κεντρική έδρα του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Η έφεση σε αμφότερες τις περιπτώσεις θα ασκηθεί στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών και Θεσσαλονίκης αντίστοιχα (18 § 2 β΄ ΚΠολΔ). Ωστόσο από 16.9.2026 μισθωτική διαφορά, με μηναίο μίσθωμα είτε 400 ευρώ είτε 1000 ευρώ, θα εκδικάζεται από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου). Διαφοροποίηση θα υπάρχει στην αρμοδιότητα επί της τυχόν ασκηθησομένης έφεσης. Έτσι στην πρώτη περίπτωση (μίσθωμα 400 ευρώ) η έφεση θα απευθυνθεί στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών (18β ΚΠολΔ ως ισχύει μετά το Ν. 5134/2024) ενώ στη δεύτερη (μίσθωμα 1.000 ευρώ), η έφεση θα απευθυνθεί στο Μονομελές Εφετείο Αθηνών (19 περίπτ. α ΚΠολΔ, ως ισχύει μετά το Ν. 51334/2024). 2) Αγωγή συμμετοχής στα αποκτήματα που ασκείται πριν τη λύση του γάμου με αίτημα 200.000 € με εναγόμενο κάτοικο Αμαρουσίου θα ασκηθεί μέχρι την 15.9.2026, στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (κεντρική έδρα) (17.3 ΚΠολΔ σε συνδυασμό με το άρθρο 14§1 Ν. 5108/2024) και όχι στο Περιφερειακό Πρωτοδικείο Αμαρουσίου. Αν όμως η ίδια αγωγή ασκηθεί μετά την 15.9.2026, τότε αρμόδιο (καθ’ ύλη και κατά τόπο) θα είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου). Ενώ για τη Θεσσαλονίκη ήδη από 16.9.2024, η ίδια αγωγή (ποσού 200.000 ευρώ που αφορά τα αποκτήματα), αν ο εναγόμενος έχει την κατοικία του στο Λαγκαδά, θα ασκηθεί στο Περιφερειακό Πρωτοδικείο Λαγκαδά και όχι στο Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. 3) Αγωγή αποζημίωσης από αδικοπραξία (λχ πτώση κτίσματος κατ’ άρθρο 925 ΑΚ) ύψους 16.000 ευρώ η οποία (ενν. αδικοπραξία) έλαβε χώρα στο Κορωπί Αττικής με εναγόμενο κάτοικο Κορωπίου, εισάγεται στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Κορωπίου). Αν το αίτημα της ίδιας αγωγής ανέρχεται στο ποσό των 60.000 ευρώ, μέχρι την 15.9.2026, αρμόδιο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (κεντρική έδρα). Στην τελευταία περίπτωση (αγωγή ύψους 60.000 ευρώ), από 15.9.2026 και εφεξής αρμόδιο θα είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Κορωπίου). Το αυτό θα ισχύει και αν το αίτημα της αγωγής ανέρχεται στο ποσό των 8.000 ευρώ. Διαφοροποίηση και πάλι επέρχεται σε σχέση με την έφεση. Στην πρώτη περίπτωση (αγωγή ποσού 60.000 ευρώ που κατατέθηκε λχ στις 9 Οκτωβρίου 2024), αρμόδιο κατ’ έφεση είναι το Μονομελές Εφετείο Αθηνών ενώ στη δεύτερη (αγωγή ποσού 8.000 ευρώ) το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Η ανωτέρω αγωγή όμως αν επρόκειτο για την περιοχή του Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, θα ασκείτο σε αμφότερες τις περιπτώσεις στην Περιφερειακή έδρα Λαγκαδά ήδη από την 16.9.2024. 4) Ανακοπή που ασκείται στις 10 Οκτωβρίου 2024 και στρέφεται κατά κατάσχεσης ακινήτου που βρίσκεται στο Μαρούσι Αττικής (933 ΚΠολΔ), με τίτλο εκτελεστό διαταγή πληρωμής του Ειρηνοδίκη Αθηνών. Καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμόδιο δικαστήριο για την εκδίκαση της ανωτέρω ανακοπής είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου). (933§1&3 ΚΠολΔ ως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 43 του Ν. 5134/2024, 6§1ε, 14§1 Ν. 5108/2024). Αν όμως η διαταγή πληρωμής είχε εκδοθεί από το Δικαστή του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών αρμόδιο για την εκδίκαση της ανακοπής θα ήταν το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (κεντρική έδρα). Διαφοροποίηση ισχύει σε σχέση με την έφεση καθότι στην μεν πρώτη περίπτωση αρμόδιο είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών ενώ στη δεύτερη το Μονομελές Εφετείο Αθηνών (933 ΚΠολΔ ως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 43 του Ν. 5134/2024). 5) Η αγωγή αναγνωριστική κυριότητας η οποία κατατίθεται στις 30.12.2024 και η οποία αφορά ακίνητο το οποίο βρίσκεται στην Καλλιθέα Αττικής, αξίας 18.000 ευρώ, υπάγεται στην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (περιφερειακή έδρα Καλλιθέας). Η ίδια αγωγή αν αφορά ακίνητο που βρίσκεται στην ίδια θέση, αξίας όμως 70.000 ευρώ, υπάγεται στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (κεντρική έδρα). Ωστόσο από 16.9.2026 και εφεξής η τελευταία αυτή περίπτωση θα υπάγεται στην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς. 7) Αγωγή που αφορά διαφορά από τη σχέση της οροφοκτησίας για διαμέρισμα το οποίο βρίσκεται στο Μαρούσι Αττικής και η οποία κατατίθεται στις 11 Νοεμβρίου 2024 υπάγεται στην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (κεντρική έδρα). Από 16.9.2026 και εφεξής όμως θα υπάγεται στην περιφερειακή έδρα του Αμαρουσίου. Από τη διατύπωση της ρύθμισης είναι σαφές ότι αυτή αναφέρεται σε υλική αρμοδιότητα επί δικαστικών υποθέσεων. Εξ’ αντιδιαστολής παρέπεται ότι δεν καταλαμβάνεται η αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου για μια σειρά από λοιπές ενέργειες όπως π.χ. η παραλαβή των εκθέσεων συντηρητικής και αναγκαστικής κατάσχεσης (711, 956 ΚΠολΔ), τις δηλώσεις τρίτων κατ’ άρθρ. 985 ΚΠολΔ κ.ο.κ. Οι τελευταίες καταλαμβάνονται από την υλική αρμοδιότητα των αντίστοιχων περιφερειακών ή κεντρικών εδρών με βάση τις γενικές διατάξεις. Ιδιόρρυθμη παρίσταται και η ρύθμιση της κατά τόπο αρμοδιότητας υπό την ίδια διάταξη καθόσον τα Περιφερειακά Πρωτοδικεία Καλλιθέας και Ελευσίνας θα εξακολουθήσουν να υπάγονται στην υλική αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Αθηνών μέχρι τις 15.9.2026 και στη συνέχεια θα μεταφερθούν στην αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Πειραιά [βλ. Π. Γιαννόπουλο: Προβλήματα διαχρονικού δικαίου στους Ν. 5108/2024, 5134/2024, 5140/2024 και 5151/2024 σε: Εταιρία Νομικών Βορείου Ελλάδος, Η πολιτική δίκη υπό τον νέο δικαστικό χάρτη (ν. 5108/2024 και 5134/2024), 2024, ιδίως αριθ. 5: «Η ιδιόρρυθμη μεταβατική καθ’ ύλη και κατά τόπον αρμοδιότητα προσμένων περιφερειακών εδρών των Πρωτοδικείων Αθηνών και Πειραιώς, σελ. 94-96 = sakkoulas-online).

Με την υπό κρίση ανακοπή, η ανακόπτουσα ζητεί, κατ’ εκτίμηση του δικογράφου αυτής, την ακύρωση των ακόλουθων πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης και δη: α) της με ημερομηνία … επιταγής προς εκτέλεση, κάτωθι αντιγράφου εξ’ απογράφου της υπ’ αριθμ. … Διαταγής Πληρωμής της Ειρηνοδίκη Αθηνών, β) της κατ’ άρθρο 927 ΚΠολΔ εντολής προς εκτέλεση επί του απογράφου του ανωτέρω εκτελεστού τίτλου όπως η εν λόγω εντολή δόθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο Αθηνών …, γ) της υπ’ αριθμ. … έκθεσης αναγκαστικής κατάσχεσης ακίνητης περιουσίας της Δικαστικής Επιμελήτριας της περιφέρειας …, για τους λόγους που εκθέτει σ’ αυτή (ενν. την ανακοπή). Ζητεί επίσης την καταδίκη της καθ’ ης στην πληρωμή της δικαστικής της δαπάνης. Από την επισκόπηση των διαδικαστικών εγγράφων της παρούσας δίκης προκύπτει ότι εκτελεστό τίτλο στον οποίο βασίζεται η προκείμενη εκτελεστική διαδικασία αποτελεί η υπ’ αριθμ. … Διαταγή Πληρωμής της Ειρηνοδίκη Αθηνών. Οι δε κατασχεθείσες οριζόντιες ιδιοκτησίες βρίσκονται επί πολυκατοικίας η οποία έχει ανεγερθεί επί οικοπέδου κείμενου στο Μαρούσι Αττικής. Με βάση τα προαναφερθέντα στη μείζονα σκέψη της παρούσας, συμφώνως προς τις διατάξεις των άρθρων (933§1&3 ΚΠολΔ ως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 43 του Ν. 5134/2024, 6§1ε, 14§1 Ν. 5108/2024), καθ’ ύλη και κατά τόπο αρμόδιο προς εκδίκαση της ένδικης ανακοπής η οποία κατατέθηκε στη Γραμματεία του παρόντος Δικαστηρίου στις 9 Οκτωβρίου 2024, ήτοι μετά την έναρξη ισχύος του νέου δικαστικού χάρτη, είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου), δοθέντος ότι μέχρι την 16.9.2026, ειδικά για τα Πρωτοδικεία Αθηνών και Πειραιώς, η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των Περιφερειακών Πρωτοδικείων που υπάγονται στην αρμοδιότητα τους (Αμαρουσίου, Κορωπίου, Περιστερίου, Καλλιθέας, Ελευσίνας και Πόρου) θα ταυτίζεται αποκλειστικά με την παλαιά καθ’ ύλη αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου. Τούτο εν προκειμένω έχει έννοια ότι αν η ένδικη ανακοπή ασκείτο υπό την ισχύ του μέχρι πρότινος ισχύοντος δικαστικού χάρτη, αρμόδιο (καθ’ ύλη και κατά τόπο) θα ήταν το Ειρηνοδικείο Αμαρουσίου (933§1&3 ΚΠολΔ ως ίσχυε πριν την τροποποίησή του με το Ν. 5134/2024), τότε υπό την ισχύ επομένως του νέου δικαστικού χάρτη, ήτοι από 16.9.2024 μέχρι και την 15.9.2026, αρμόδιο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου). Επομένως κατ’ αυτεπάγγελτο έλεγχο όχι μόνο της καθ’ ύλη αλλά και της κατά τόπο αρμοδιότητας δοθέντος ότι η δωσιδικία του τόπου κατάσχεσης είναι αποκλειστική και δεν χωρεί σιωπηρή παρέκταση με την αδιαμαρτύρητη παράσταση της καθ’ ης η ανακοπή, όπως εν προκειμένω, (42 εδ. β΄, 933§3 ΚΠολΔ), θα πρέπει, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 45 και 46 ΚΠολΔ, να κηρυχθεί το παρόν Δικαστήριο αναρμόδιο και να παραπέμψει την υπόθεση στην Περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών».

Παρατηρήσεις

Η υπό σχολιασμό απόφαση αποτελεί ένα από τα πρώτα νομολογιακά δείγματα εφαρμογής των Ν. 5108/2024 και 5134/2024, γνωστών και ως ρυθμίσεων για τον «Νέο Δικαστικό Χάρτη». Αποτελεί, μάλιστα, χαρακτηριστικό δείγμα αυτών, καθώς καταπιάνεται με ένα από τα πιο περίπλοκα ζητήματα των νέων ρυθμίσεων, εκείνου του «παράλληλου καθεστώτος» που ισχύει αναφορικά με την αρμοδιότητα των Πρωτοδικείων Αθηνών και Πειραιώς μέχρι τις 15.9.2026.

Με τη θέση σε ισχύ του Νέου Δικαστικού Χάρτη καταργήθηκε ο θεσμός των Ειρηνοδικείων, ενώ ορισμένα εξ’ αυτών αναβαθμίστηκαν σε περιφερειακές έδρες των αντίστοιχων Πρωτοδικείων. Ειδικότερα για τα Πρωτοδικεία Αθηνών και Πειραιώς δυνάμει της μεταβατικής διάταξης του άρθρου 14 §1 και § 10 Ν. 5108/2024, η καθ’ ύλη αρμοδιότητα των περιφερειακών εδρών των Πρωτοδικείων Αθηνών και Πειραιώς (Αμαρουσίου, Κορωπίου, Περιστερίου, Καλλιθέας, Ελευσίνας και Πόρου) θα περιορίζεται μέχρι τις 15.9.2026 στην μέχρι πρότινος υλική αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου.

Με βάση τις μεταβατικές αυτές ρυθμίσεις, έως τις 15.9.2026 θα ισχύουν, συνεπώς, στη χώρα τα εξής δύο «παράλληλα» συστήματα: από τη μία το σύστημα της εξομοίωσης της καθ’ ύλη αρμοδιότητας της «περιφερειακής έδρας» προς εκείνη του Μονομελούς Πρωτοδικείου (στην οποία ενσωματώνεται και εκείνη του καταργηθέντος πλέον Ειρηνοδικείου) και από την άλλη το σύστημα της εξομοίωσης της υλικής αρμοδιότητας της περιφερειακής έδρας προς την αρμοδιότητα του (παλιού) Ειρηνοδικείου, το οποίο θα ισχύει ως προς τις περιφερειακές έδρες της Αθήνας και του Πειραιά μέχρι τις 15.9.2026 (βλ. Π. Αρβα‐ νιτάκη, Η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων μετά τον ν. 5134/2024 και η αντιστοίχισή της με την κατά λειτουργίαν αρμοδιότητα στον δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας, στο τεύχος της Εταιρίας Νομικών Βορείου Ελλάδος αριθ. 79, ‘Η πολιτική δίκη υπό τον νέο δικαστικό χάρτη [ν. 5108/2024 και 5134/2024]’, 2024, σ. 25-26). Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με την τελευταία αυτή περίπτωση, ειδικά για τα εν λόγω Πρωτοδικεία η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των Περιφερειακών Πρωτοδικείων που υπάγονται στην αρμοδιότητα τους (Αμαρουσίου, Κορωπίου, Περιστερίου, Καλλιθέας, Ελευσίνας και Πόρου) θα ταυτίζεται με την παλαιά καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου (αναλυτικά για τα ζητήματα διαχρονικού δικαίου υπό τον Νέο Δικαστικό Χάρτη βλ. Π. Γιαννόπουλο, Προβλήματα διαχρονικού δικαίου στους Ν. 5108/2024, 5134/2024, 5140/2024 και 5151/2024, στο τεύχος ΕΝΟΒΕ 79, ό.π., σ. 94-96, αριθ. 5: «Η ιδιόρρυθμη μεταβατική καθ’ ύλη και κατά τόπον αρμοδιότητα προσμένων περιφερειακών εδρών των Πρωτοδικείων Αθηνών και Πειραιώς»). Έτσι, για παράδειγμα, καταψηφιστική αγωγή αποζημίωσης από αδικοπραξία με αίτημα την καταβολή ποσού 15.000 ευρώ, σύμφωνα με την οποία το ζημιογόνο γεγονός έλαβε χώρα στο Κορωπί Αττικής (άρθρ. 35 ΚΠολΔ), μέχρι τις 15.9.2026 εισάγεται στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Κορωπίου), ενώ αν το αίτημα ανερχόταν σε 100.000 ευρώ θα εισαγόταν στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (κεντρική έδρα). Εξακολουθεί, δηλαδή, για τα δύο αυτά Πρωτοδικεία (Αθηνών και Πειραιώς) να ισχύει η κατανομή της καθ’ ύλην αρμοδιότητας υπό το προϊσχύον καθεστώς, οπότε και στα περιφερειακά Πρωτοδικεία θα εισάγονται αγωγές που θα εισάγονταν στο καταργηθέν πλέον Ειρηνοδικείο. Αντιθέτως, αν η αγωγή ασκηθεί μετά τις 15.9.2026, τότε και για τις δύο ανωτέρω περιπτώσεις (αίτημα 15.000 ευρώ και 100.000 ευρώ) αρμόδιο θα είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών στην ειδικότερη περιφερειακή έδρα του Κορωπίου, όπως ισχύει ήδη από τις 16.9.2024 για όλη την υπόλοιπη επικράτεια, δεδομένου ότι το Ειρηνοδικείο Κορωπίου έχει μετασχηματισθεί (και θα αρχίσει να λειτουργεί από 16.9.2026) σε Περιφερειακό Πρωτοδικείο.

Αναφορικά με το ζήτημα της ανακοπής κατά της εκτέλεσης, σύμφωνα με το «νέο» άρθρ. 933 § 1 ΚΠολΔ, η ανακοπή εισάγεται πάντοτε στο Μονομελές Πρωτοδικείο, ενώ κατά το προϊσχύον δίκαιο, αν ο εκτελεστός τίτλος είχε εκδοθεί από το Ειρηνοδικείο, τότε η ανακοπή θα ασκούνταν στο δικαστήριο αυτό. Σημαντική διαφοροποίηση προκύπτει και εδώ, πάντως, όσον αφορά στη δίκη της ανακοπής στον δεύτερο βαθμό. Σύμφωνα με τη νέα διατύπωση του άρθρ. 933 § 1 ΚΠολΔ, η έφεση κατά της απόφασης επί της ανακοπής εισάγεται στο Πολυμελές Πρωτοδικείο, αν ο εκτελεστός τίτλος είναι δικαστική απόφαση ή διαταγή πληρωμής για χρηματική απαίτηση αποτιμητή σε χρήμα συνολικού κεφαλαίου έως τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ, και στο Μονομελές Εφετείο σε κάθε άλλη περίπτωση. Επομένως, η ανακοπή του άρθρ. 933 ΚΠολΔ θα ασκείται πάντοτε ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου κατά την ειδική διαδικασία περιουσιακών διαφορών, ενώ οι προθεσμίες του άρθρου 934 ΚΠολΔ δεν μεταβάλλονται. (για τις δίκες περί την εκτέλεση υπό τις νέες ρυθμίσεις βλ. Α. Καλαντζή, στο τεύχος ΕΝΟΒΕ 79 ‘Η πολιτική δίκη υπό τον νέο δικαστικό χάρτη’, ό.π., σ. 65 επ.).

Στην εδώ δημοσιευόμενη απόφαση τέθηκε το ζήτημα της αρμοδιότητας της ανακοπής του άρθρ. 933 ΚΠολΔ κατά της επιταγής προς πληρωμή και της έκθεσης αναγκαστικής κατάσχεσης σε βάρος ακινήτου στο Μαρούσι Αττικής, η οποία κατατέθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2024, ήτοι μετά την έναρξη ισχύος του νέου νομοθετικού καθεστώτος. Συνεπώς, υπό το προϊσχύον καθεστώς, καθ’ ύλη και κατά τόπον αρμόδιο για την υπό κρίση ανακοπή θα ήταν το Ειρηνοδικείο Αμαρουσίου. Με βάση, όμως, τις νέες διατάξεις καθ’ ύλη και κατά τόπον αρμόδιο είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών (περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου), δεδομένου ότι, όπως ήδη αναλύθηκε, μέχρι τις 15.9.2026, ειδικά για τα Πρωτοδικεία Αθηνών και Πειραιώς, η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των Περιφερειακών Πρωτοδικείων που υπάγονται στην αρμοδιότητα τους (μεταξύ αυτών και η περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου), θα ταυτίζεται αποκλειστικά με την παλαιά καθ’ ύλη αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου. Συνεπώς, εφόσον πρόκειται για ανακοπή του άρθρ. 933 ΚΠολΔ, η οποία με βάση το παλαιό καθεστώς υπάγεται στην υλική αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου, αρμόδια θα είναι η περιφερειακή έδρα του Πρωτοδικείου Αμαρουσίου, και όχι η κεντρική έδρα των Αθηνών. Με βάση τα ανωτέρω, το Δικαστήριο της κεντρικής έδρας των Αθηνών έκρινε εαυτό αναρμόδιο και παρέπεμψε σύμφωνα με τον νόμο την υπό κρίση ανακοπή κατ’ άρθρ. 45 και 46 ΚΠολΔ στην περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Σημειώνεται, ότι η ίδια λύση θα ισχύει, με βάση αυτά τα δεδομένα, και μετά την 16.9.2026, δεδομένου ότι το Μαρούσι διατηρείται ως περιφερειακή έδρα και εκεί λαμβάνει χώρα η εκτέλεση. Αν, αντίθετα, επρόκειτο υποθετικά για διαταγή πληρωμής του (Δικαστή του) Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών με κατάσχεση διενεργηθείσα στο Μαρούσι, τότε μέχρι τις 15.9.2026 η ανακοπή του άρθρ. 933 ΚΠολΔ ασκείται ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (κεντρική έδρα), επειδή διατηρείται η παλαιά καθ’ ύλην αρμοδιότητα των δικαστηρίων της Αττικής, ενώ από τις 15.9.2026 και εφεξής η ίδια ανακοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ (όχι πάντως και η αντίστοιχη ανακοπή του άρθρ. 632 § 1 ΚΠολΔ) θα υπάγεται πλέον στην περιφερειακή έδρα Αμαρουσίου του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, ως τόπου εκτελέσεως.

Αναστασία Καλαντζή,

Δ.Ν., Δικηγόρος