9 Μαρ 2023
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της παράλειψης του Υπουργού Οικονομικών να εκδώσει απόφαση καθορίζουσα τη διαδικασία εξόφλησης του φόρου κληρονομίας από οφειλέτη που βρίσκεται σε αδυναμία να τον καταβάλει με μετρητά, κατ’ εξουσιοδότηση της παραγράφου 6 του άρθρου 82 του ν. 2961/2001, όπως η διάταξη αυτή ήδη ισχύει μετά την τροποποίησή της με το άρθρο 184 παρ. 9 του ν. 4261/2014 και, περαιτέρω, με το άρθρο 52 παρ. 15 του ν. 4276/2014. Η κατά το άρθρο 45 παρ. 4 του π.δ. 18/1989 αίτηση ακυρώσεως κατά παράλειψης της Διοίκησης να προβεί σε οφειλόμενη νόμιμη ενέργεια χωρεί εφόσον ο νόμος της επιβάλλει την υποχρέωση να ρυθμίσει συγκεκριμένο ζήτημα με την έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξης. Τέτοια παράλειψη δεν στοιχειοθετείται, καταρχήν, όταν ο νόμος παρέχει την εξουσία στη διοικητική αρχή να ρυθμίζει ζήτημα με κανονιστική πράξη, διότι η εκτίμηση της σκοπιμότητας για την έκδοση ή μη κανονιστικής πράξης και για τον χρόνο έκδοσής της ανήκει στην, ανέλεγκτη από τον ακυρωτικό δικαστή, κρίση της διοικητικής αρχής. Κατ’ εξαίρεση, στοιχειοθετείται παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας είτε όταν ο νόμος, κατά την έννοιά του και ενόψει του επιδιωκόμενου με αυτόν σκοπού, επιβάλλει στη Διοίκηση την υποχρέωση να εκδώσει κανονιστική πράξη, με την οποία να θεσπίζονται συμπληρωματικοί κανόνες αναγκαίοι για την εφαρμογή της θεσπιζόμενης με αυτόν ρύθμισης ή εφόσον τίθεται στον νόμο ορισμένη προθεσμία για την έκδοση της κανονιστικής πράξης, είτε όταν η υποχρέωση της Διοίκησης να προβεί σε κανονιστική ρύθμιση προκύπτει ευθέως από το Σύνταγμα. Στις περιπτώσεις αυτές, η άσκηση της αρμοδιότητας προς κανονιστική ρύθμιση καθίσταται δέσμια, η παράλειψη δε της Διοίκησης να ασκήσει την κανονιστική αρμοδιότητά της δεν είναι νόμιμη. Εξάλλου, εφόσον μετά την πάροδο ικανού χρόνου από τη δημοσίευση της ακυρωτικής της κατά τα ανωτέρω παράλειψης απόφασης 1057/2019, η Διοίκηση εξακολουθεί, μη συμμορφούμενη, να απέχει από την άσκηση της δέσμιας κανονιστικής της αρμοδιότητας, στοιχειοθετείται εκ νέου εκτελεστή παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας κατ’ άρθρο 45 παρ. 4 του π.δ. 18/1989, παραδεκτώς προσβαλλόμενη με αίτηση ακυρώσεως των ίδιων ή άλλων αιτούντων. Εν προκειμένω, κρίθηκε ότι η κρινόμενη αίτηση έπρεπε να γίνει δεκτή και να ακυρωθεί η διαπιστωθείσα εκ νέου παράλειψη της Διοίκησης να προβεί στην επιβαλλόμενη από το άρθρο 82 παρ. 6 του ν. 2931/2001, όπως αυτό ήδη ισχύει, έκδοση απόφασης καθορίζουσας τη διαδικασία και κάθε λεπτομέρεια σχετικά με την εξόφληση του φόρου κληρονομίας από οφειλέτη που βρίσκεται σε αδυναμία να τον καταβάλει με μετρητά. Περαιτέρω, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η αρχή του κράτους δικαίου, από την οποία απορρέει η υποχρέωση διαφύλαξης του κύρους του νόμου, καθώς και η κατ’ άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος υποχρέωση συμμόρφωσης της Διοίκησης προς τις ακυρωτικές αποφάσεις, δεν ανέχονται η συνεχιζόμενη αδράνεια της Διοίκησης να ασκήσει την κανονιστική της αρμοδιότητα να αποβαίνει σε βάρος των φορολογουμένων, προς το συμφέρον των οποίων ο νομοθέτης απέβλεψε με την αναγνώριση, και μάλιστα διαχρονικώς, της δυνατότητας καταβολής φόρου κληρονομίας με μεταβίβαση ακινήτου, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι φορολογικές αρχές υποχρεούνται, εφεξής και ενόσω διαρκεί η παράλειψη έκδοσης της επίμαχης υπουργικής απόφασης, να αποφαίνονται αμελλητί επί αιτημάτων καταβολής φόρου κληρονομίας κατ’ επίκληση του άρθρου 82 παρ. 6 του ν. 2931/2001, κρίνοντας τη συνδρομή ή μη των νομίμων προϋποθέσεων της διάταξης αυτής με βάση τις γενικές διατάξεις και, ελλείψει τέτοιων, εκ των ενόντων, παράλληλα δε να απέχουν από κάθε πράξη διοικητικής εκτέλεσης μέχρι τη ρητή απόφανση επί των αιτημάτων αυτών.