Πρόσφατη νομολογία


3 Νοε 2022

ΣτΕ 246/2022 Τμ.Β: Αντίθετη προς το Δίκαιο της ΕΕ η προβλεπόμενη στη Σύμβαση Ανάπτυξης Αεροδρομίου διαδικασία διαιτησίας

Με την κρινόμενη αίτηση η αναιρεσείουσα Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.) επιδιώκει να αναιρεθεί η υπ’ αριθμ. 908/2019 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, με την οποία έγινε δεκτή προσφυγή της αναιρεσίβλητης ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.», και ακυρώθηκε η .../26.5.2010 οριστική πράξη προσδιορισμού φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), διαχειριστικής περιόδου 1.1-31.12.2001, του Προϊσταμένου της Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας Φορολογίας Ανωνύμων Εμπορικών Εταιρειών (ΔΟΥ ΦΑΕΕ) Αθηνών, με την οποία καταλογίσθηκαν σε βάρος της κύριος και πρόσθετος φόρος λόγω ανακρίβειας, ύψους 37.140.681 και 111.422.043 ευρώ, αντίστοιχα. Εν όψει του ότι στη σημερινή οικονομική πραγματικότητα όλο και πιο συχνά συμβάσεις του Δημοσίου με επενδυτές, κυρωθείσες με νόμο, περιέχουν ρήτρα περί υπαγωγής των φορολογικών διαφορών που θα ανακύψουν σε διαιτησία, η ερμηνεία των σχετικών όρων μιας τέτοιας σύμβασης συνιστά νομικό ζήτημα. Σε μια τέτοια περίπτωση, νομολογία θεωρείται ότι υπάρχει μόνον όταν έχει επιλυθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας υπόθεση υπό τα ίδια ή ουσιωδώς παρεμφερή πραγματικά περιστατικά. Με τις αποφάσεις 582-587/2015 της επταμελούς σύνθεσης του Β΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι το άρθρο 44.3 της Σύμβασης Ανάπτυξης Αεροδρομίου εκδηλώνει, κατά τρόπο σαφή, τη βούληση των συμβληθέντων μερών για υπαγωγή στη διαιτησία οποιασδήποτε διαφοράς κατά την εν λόγω Σύμβαση ή σε σχέση με αυτήν, που δεν επιλύεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 44.1 και 44.2. Η δικαιοδοσία του διαιτητικού δικαστηρίου επί τέτοιων διαφορών είναι αποκλειστική, γεγονός που συνεπάγεται ότι το διαιτητικό δικαστήριο δεν διαθέτει την εξουσία να ακυρώνει διοικητικές πράξεις, αφού τέτοια εξουσία μόνο σε ρητή διάταξη του Συντάγματος θα μπορούσε να στηριχθεί, ωστόσο επιλύει τα ζητήματα που γεννώνται από διαφορές που υπάγονται στη δικαιοδοσία του κατά τρόπο δεσμευτικό για τα δικαστήρια, ενώπιον των οποίων ενδέχεται να ανακύψουν σε μεταγενέστερο χρόνο μεταξύ των ίδιων διαδίκων είτε τα ίδια ζητήματα είτε άλλα εξαρτώμενα από εκείνα. Ακολούθως, όταν κατά την εκδίκαση διοικητικής διαφοράς ενώπιον διοικητικού δικαστηρίου προσκομίζεται απόφαση του διαιτητικού δικαστηρίου που προβλέπεται από την ως άνω Σύμβαση, το διοικητικό δικαστήριο έχει την εξουσία να ελέγξει αν το ζήτημα που επιλύθηκε υπαγόταν στη δικαιοδοσία του διαιτητικού δικαστηρίου. Οι διαφορές μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της εταιρείας «Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.», των οποίων επιλαμβάνεται το οικείο διαιτητικό όργανο σύμφωνα με τη ρήτρα διαιτησίας του άρθρου 44.3 της ΣΑΑ, ενδέχεται να αφορούν στην ερμηνεία ή/και στην εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης στο πεδίο του ΦΠΑ. Εφόσον τέτοιες διαφορές επιλύονται από το διαιτητικό όργανο του άρθρου 44.3 ΣΑΑ, δυνάμει ρύθμισης αντίθετης προς το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο, οι οικείες διαιτητικές αποφάσεις εκδίδονται καθ’ υπέρβαση των νόμιμων ορίων της δικαιοδοσίας του διαιτητικού οργάνου και δεν δεσμεύουν τα διοικητικά δικαστήρια. Το δικάσαν Διοικητικό Εφετείο δέχθηκε και έκρινε αναφορικά με τη δικαιοδοσία του Διαιτητικού Δικαστηρίου ότι α) ως προς το ζήτημα της διά της Σ.Α.Α. υπαγωγής αυτών στην κρίση του, διά του γενικού και ανεπιφυλάκτου όρου του άρθρου 44.3. της Σ.Α.Α., πράγματι αυτές υπήχθησαν στη δικαιοδοσία του, β) σχετικά με το ζήτημα της δυνατότητας υπαγωγής των ως άνω ζητημάτων σε διαιτησία, αυτά νομίμως υπήχθησαν σε διαιτησία και γ) τέλος, όσον αφορά το ζήτημα της εξουσίας του Διαιτητικού Δικαστηρίου να αποφανθεί ως προς τον παράνομο χαρακτήρα της καταλογιστικής πράξης, με βάση την απόφαση (24/1993) του Α.Ε.Δ., συνάγεται ότι το εν λόγω Δικαστήριο διέθετε την εξουσία να αποφανθεί ως προς το εν λόγω ζήτημα. Οι αποφάσεις ΣτΕ 582-587/2015 δεν διαλαμβάνουν ρητή ερμηνευτική κρίση για το ανωτέρω ζήτημα, αλλά ούτε και έμμεση, λαμβανομένου υπόψη ότι η σχετική με το παραπάνω ζήτημα άποψη ενός Παρέδρου στο τέλος (της σκέψης 5) καθεμίας των αποφάσεων αυτών διατυπώθηκε ως «ειδικότερη γνώμη» και όχι ως «μειοψηφήσασα» ή «αποκλίνουσα» γνώμη σε σχέση με την κρίση του Δικαστηρίου, το οποίο δεν έλαβε θέση επί του ζητήματος. Επιπρόσθετα, οι αποφάσεις ΣτΕ 1432-1437/2018 δεν διαλαμβάνουν ρητή ερμηνευτική κρίση για το ανωτέρω ζήτημα, αλλά ούτε και έμμεση, λαμβανομένου υπόψη ότι με τις αποφάσεις αυτές απορρίφθηκε ως απαράδεκτος ο προβληθείς από το Δημόσιο λόγος ότι το διοικητικό εφετείο μη νομίμως θεώρησε ότι τα επίμαχα ζητήματα ΦΠΑ, που είχε επιλύσει το διαιτητικό δικαστήριο, υπάγονταν στη δικαιοδοσία του τελευταίου, χωρίς να εξετάσει, ως όφειλε, αν η ερμηνεία των διατάξεων της ελληνικής νομοθεσίας περί ΦΠΑ που υιοθετήθηκε από το διαιτητικό δικαστήριο ήταν αντίθετη με το ενωσιακό δίκαιο. Το Δικαστήριο αναιρεί την 908/2019 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, στο οποίο και παραπέμπει την υπόθεση.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 246/2022 Τμ.Β - Πλήρες κείμενο »