Πρόσφατη νομολογία


29 Οκτ 2025

ΣτΕ 1533/2025 Τμ.Ε: Αναγκαιότητα πλήρους μεταφοράς της Οδηγίας 2009/147 στην εθνική νομοθεσία & λήψης μέτρων διατήρησης των προστατευόμενων ειδών της άγριας ορνιθοπανίδας

Οι αιτούντες επιδιώκουν την ακύρωση της υπ’ αριθ. Η.Π.8353/276/ε103/17.2.2012 κοινής υπουργικής απόφασης, και, ιδίως, των άρθρων 5Α § 2, 5Β § 3 και 4, 5Γ § 1, 5Δ § 1 και 3β και 5Θ § 4 αυτής. Αναλυτικά προβάλλονται οι ισχυρισμοί: α) της παραβίασης των διατάξεων του άρθρου 4 § 1 - § 2 της Οδηγίας 2009/147 και β) του ανεπαρκούς καθορισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας και ανεπαρκούς προστασίας των ειδών ορνιθοπανίδας. Περαιτέρω, το Δικαστήριο με την υπ’ αριθμ. 2757/2019 απόφασή του έχει κρίνει οριστικώς ότι η υπ’ αριθμ. …/2012 αίτηση ακύρωσης ασκείται με έννομο συμφέρον από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, της οποίας σκοπός είναι η «προστασία και διατήρηση των άγριων πουλιών και των βιοτόπων τους, μέσα στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης», ένας δε εκ των στόχων της είναι η προστασία της ορνιθοπανίδας με κάθε νόμιμο μέσο, για τη διασφάλιση της ποικιλότητας και της βιωσιμότητας των πληθυσμών των ειδών και της καλής κατάστασης των ενδιαιτημάτων τους. Σύμφωνα με το Δίκαιο της ΕΕ, τα κράτη μέλη υιοθετούν όλα τα αναγκαία μέτρα με σκοπό να διατηρηθεί ή να προσαρμοσθεί ο πληθυσμός όλων των υπό προστασία ειδών των πτηνών, σε επίπεδο που να ανταποκρίνεται στις οικολογικές, επιστημονικές και μορφωτικές απαιτήσεις, συνυπολογίζοντας, παράλληλα, τις οικονομικές και ψυχαγωγικές απαιτήσεις. Για τη μεταφορά της Οδηγίας 79/409 στην ελληνική έννομη τάξη, είχε εκδοθεί η C-334/04 απόφαση του ΔΕΚ, δυνάμει της οποίας αναγνωρίστηκε ότι η Ελληνική Δημοκρατία, κατατάσσοντας σε ζώνες ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) εδάφη των οποίων ο αριθμός και η συνολική επιφάνεια υπολείπονται σαφώς του αριθμού και της συνολικής επιφανείας των εδαφών που πληρούν τις προϋποθέσεις κατατάξεώς τους σε ΖΕΠ, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από το άρθρο 4 §§ 1-2 της Οδηγίας 79/409. Με την απόφαση του ΔΕΚ της 11ης Δεκεμβρίου 2008, επί της C-293/07 υπόθεσης, διαπιστώθηκε η ότι η Ελληνική Δημοκρατία παρέλειψε να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για τη θέσπιση και εφαρμογή ενός συνεκτικού, συγκεκριμένου και ολοκληρωμένου νομικού καθεστώτος, ικανού να εξασφαλίσει τη βιώσιμη διαχείριση και την αποτελεσματική προστασία των ΖΕΠ που έχουν χαρακτηρισθεί, παραβιάζοντας τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις συνδυασμένες διατάξεις των επίμαχων Οδηγιών. Δυνάμει της προσβαλλόμενης πράξης, θεσπίζονται ειδικά μέτρα, όροι, διαδικασίες και παρεμβάσεις, με σκοπό την προστασία των ειδών της άγριας ορνιθοπανίδας, που αναφέρονται στο παράρτημα Ι του άρθρου 14 της ΚΥΑ 37338/1807/2010, καθώς και των αποδημητικών που δεν περιλαμβάνονται στο εν λόγω παράρτημα, των οποίων η διέλευση από την ελληνική επικράτεια είναι τακτική. Επιπλέον, επιδιώκεται η αποφυγή των οχλήσεων που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα είδη για την προστασία των οποίων έχουν οριστεί οι ΖΕΠ, ενώ κατά το άρθρο 5Γ § 1 της προσβαλλόμενης ΚΥΑ, κατά την εγκατάσταση των εργοταξίων, τη λειτουργία τους, τη μεταφορά και αποθήκευση των υλικών εξόρυξης και την αποκατάσταση του χώρου εξόρυξης, εφαρμόζονται οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και της τεχνικής και τις οικολογικές απαιτήσεις των ειδών χαρακτηρισμού της ΖΕΠ, ώστε να αποφεύγονται οι οχλήσεις που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα εν λόγω είδη. Ακόμη, σύμφωνα με την απόφαση της 12ης.9.2024 του ΔΕΕ (Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία κ.λπ., C-66/23), επιβάλλεται η διαπίστωση ότι οι στόχοι διατήρησης ενός τόπου πρέπει να καθορίζονται λαμβανομένων υπόψη των «ειδών χαρακτηρισμού», καθώς και των άλλων ειδών πτηνών που πρέπει να προστατεύονται δυνάμει του άρθρου 4 της Οδηγίας και τα οποία απαντούν σε σημαντικές ποσότητες στην οικεία ΖΕΠ, χωρίς ο τόπος αυτός να έχει χαρακτηρισθεί ως ΖΕΠ για τα τελευταία. Η επίδικη εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων δεν περιέχει κανένα συγκεκριμένο επιστημονικό στοιχείο για άλλα είδη, πλην των «ειδών χαρακτηρισμού», και, συνεπώς, δεν πληροί, κατά τους αιτούντες της κύριας δίκης, τις απαιτήσεις της Οδηγίας. Από τις Οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ, όπως έχουν παγίως ερμηνευθεί, δεν απορρέει απόλυτη απαγόρευση εγκατάστασης αιολικών, υδροηλεκτρικών και φωτοβολταϊκών σταθμών εντός ή πλησίον ζωνών ειδικής προστασίας της ορνιθοπανίδας (ΖΕΠ) και περιοχών εντεταγμένων στο δίκτυο Natura 2000, ενώ το ζήτημα του επιτρεπτού της αδειοδότησής τους σε τέτοιες περιοχές εξετάζεται κατά περίπτωση, μετά από εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του κάθε συγκεκριμένου έργου. Απορρίπτονται ως απαράδεκτοι οι ισχυρισμοί των αιτούντων, κατά το μέρος που αμφισβητείται η σκοπιμότητα θέσπισης των επίμαχων ρυθμίσεων, καθώς οι τελευταίοι πλήττουν την -ανέλεγκτη στην ακυρωτική δίκη- κρίση και εκτίμηση της Διοίκησης σχετικά με τον τρόπο άσκησης της κανονιστικής της ευχέρειας, η οποία, παρεμπιπτόντως, ασκήθηκε εντός των πλαισίων που τάσσει το δίκαιο της Ένωσης. Το Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση ακύρωσης ως προς τον όγδοο των αιτούντων, ενώ ως προς τους λοιπούς αιτούντες των …/2012 και …/2012 αιτήσεων ακύρωσης, έκανε αυτές εν μέρει δεκτές, ακύρωσε την παράλειψη του κανονιστικού νομοθέτη να θεσπίσει μέτρα διατήρησης που να αφορούν, όχι μόνο τα είδη χαρακτηρισμού, αλλά όλα τα προστατευόμενα είδη της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συνάρτηση, με τους στόχους προστασίας που έχουν τεθεί για κάθε ΖΕΠ θεωρούμενη μεμονωμένα, καθορίζοντας, παράλληλα, προτεραιότητες αναλόγως της σημασίας των μέτρων αυτών για την επίτευξη των στόχων διατήρησης του συνόλου των εν λόγω ειδών, όπως η παράλειψη αυτή εκδηλώθηκε με τις ρυθμίσεις της υπ’ αριθμ. Η.Π.8353/276/Ε103/17.2.2012 κοινής υπουργικής απόφασης, και, τέλος, ανέπεμψε την υπόθεση στους οικείους Υπουργούς.


Σύνδεσμος

ΣτΕ 1533/2025 Τμ.Ε - Πλήρες κείμενο »