Πρόσφατη νομολογία
28 Νοε 2022
ΣτΕ 2174/2022 Τμ.Δ: Καταλληλότητα ενδιαφερομένου για εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων & νομιμότητα απόρριψης-Παραπομπή στην 7μελή σύνθεση
Με την κρινόμενη αίτηση, η οποία παραπέμφθηκε προς εκδίκαση στο ΣτΕ με την 460/2021 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, ζητείται, καθ’ ερμηνεία του δικογράφου, η ακύρωση της απορρίψεως από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αιτήσεως της αιτούσας για την εγγραφή της στο Εθνικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων, η οποία εκδηλώθηκε με τη σύνταξη και ανάρτηση στο οικείο Πληροφοριακό Σύστημα της από 14.5.2021 αρνητικής εκθέσεως κοινωνικής έρευνας του Τμήματος Κοινωνικής Μέριμνας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Από τα οριζόμενα στα άρθρα 20 παρ. 2 περ. γ΄ και 23 του ν. 4538/2010 προκύπτει ότι η απόρριψη του αιτήματος που είχε υποβάλει η αιτούσα για την εγγραφή της στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων συνιστά εκτελεστή διοικητική πράξη, από την αμφισβήτηση της νομιμότητας της οποίας γεννάται διοικητική διαφορά υπαγόμενη στη γενική ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στα άρθρα 20 - 23 του ν. 4538/2018 δεν καθορίζονται κατά τρόπο συγκεκριμένο τα κριτήρια, βάσει των οποίων εκτιμάται η καταλληλότητα του ενδιαφερομένου για την εγγραφή στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων (αρχικώς το Ειδικό και, εν συνεχεία, το Γενικό), εκτίμηση η οποία αποτελεί και το αντικείμενο της κοινωνικής έρευνας που διεξάγεται από την αρμόδια κοινωνική υπηρεσία. Προκειμένου δε η σχετική ρύθμιση του νόμου να κριθεί σύμφωνη με τα άρθρα 5 παρ. 1 και 21 παρ. 1 του Συντάγματος και 8 της Ε.Σ.Δ.Α., τα κριτήρια αυτά πρέπει να αντληθούν από τη συνδυασμένη ερμηνεία των διατάξεων του ν. 4538/2018 με τα άρθρα 1557 - 1558 του ΑΚ και 7 παρ. 1 του ν. 2447/1996, τα οποία αναφέρονται στην κοινωνική έρευνα που διεξάγεται με αντικείμενο την καταλληλότητα του υποψηφίου θετού γονέα για την υιοθεσία συγκεκριμένου ανηλίκου, το πόρισμα της οποίας υποβάλλεται ενώπιον του δικάζοντος κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας πολιτικού δικαστηρίου για την τέλεση της υιοθεσίας. Συνάγεται, επομένως, ότι για την εκτίμηση της καταλληλότητας του υποψηφίου θετού γονέα συνεκτιμώνται κριτήρια όπως η εν γένει προσωπικότητά του, η κατάσταση της σωματικής και της ψυχικής του υγείας, τα κίνητρα και η περιουσιακή του κατάσταση, καθώς και οποιοδήποτε άλλο στοιχείο μπορεί να θεωρηθεί από τον κοινωνικό λειτουργό ως κρίσιμο για την επίτευξη των σκοπών της υιοθεσίας, με γνώμονα τη βέλτιστη εξυπηρέτηση του συμφέροντος του ανηλίκου. Κατά την έννοια των ιδίων ως άνω διατάξεων, τα προαναφερθέντα κριτήρια εκτιμώνται προσαρμοσμένα στην ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου σταδίου της διαδικασίας της υιοθεσίας, του σταδίου, δηλαδή, του ελέγχου της κατ’ αρχήν καταλληλότητας του ενδιαφερομένου να εγγραφεί στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων, ώστε να ακολουθήσει, σε επόμενο στάδιο, η διερεύνηση της δυνατότητας κατάλληλης σύνδεσης εγγεγραμμένου στο Εθνικό Μητρώο υποψηφίου θετού γονέα με συγκεκριμένο ανήλικο τέκνο, η οποία, προκειμένου περί ανηλίκων που είναι εγγεγραμμένοι στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων, γίνεται βάσει της διαδικασίας που περιγράφεται στις διατάξεις της κ.υ.α. υπ’ αριθμ. Δ11/οικ.31931/1272/4.8.2020. Συνεπώς, η αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την εγγραφή στο Μητρώο απορρίπτεται όταν βάσει του πορίσματος της κοινωνικής έρευνας εκτιμάται, με γνώμονα τα προαναφερθέντα κριτήρια, ότι στην περίπτωση του συγκεκριμένου ενδιαφερομένου δεν παρέχονται επαρκή εχέγγυα για την επίτευξη εν γένει των στόχων του θεσμού της υιοθεσίας. Η κρίση αυτή των αρμοδίων κοινωνικών υπηρεσιών στηρίζεται μεν στις ειδικές γνώσεις και ουσιαστικές εκτιμήσεις των κοινωνικών λειτουργών που διεξάγουν την κοινωνική έρευνα, εν όψει, όμως, της ιδιαίτερης βαρύτητάς της και των συνεπειών της για την προσωπική κατάσταση του ενδιαφερομένου, απαιτεί ειδική τεκμηρίωση. Εν προκειμένω, το αρνητικό πόρισμα της έκθεσης κοινωνικής έρευνας που συντάχθηκε για την αιτούσα δεν φέρει την απαιτούμενη ειδική αιτιολογία, εν όψει της ιδιαιτερότητας του συγκεκριμένου σταδίου της διαδικασίας της υιοθεσίας, δεδομένου ότι οι περιεχόμενες στην έκθεση διαπιστώσεις δεν τεκμηριώνουν επαρκώς την εκτίμηση ότι δεν παρέχονται επαρκή εχέγγυα για την ευόδωση οποιασδήποτε προσπάθειας σύνδεσης της αιτούσας με ανήλικο τέκνο προς υιοθεσία. Ειδικότερα, οι επιφυλάξεις που διατυπώνονται σχετικά με την ικανότητα επιτυχούς διαχείρισης εκ μέρους της αιτούσας της περίπτωσης υιοθεσίας τέκνου με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (τραυματικά βιώματα, με αντίστοιχες συμπεριφορές), δεν στηρίζουν επαρκώς το αρνητικό πόρισμα της έκθεσης. Τούτο διότι η ικανότητα αυτή μπορεί να διαγνωσθεί καταλλήλως σε επόμενο στάδιο της διαδικασίας υιοθεσίας, όχι βάσει αφηρημένων εκτιμήσεων, αλλά κατά την εξέταση συγκεκριμένων προτάσεων σύνδεσης, ενώ, άλλωστε, η αιτούσα κατά τις συνεντεύξεις της δήλωσε ότι μπορεί να αναλάβει ένα παιδί που αντιμετωπίζει ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες. Περαιτέρω, ούτε οι επισημάνσεις που έχουν περιληφθεί στις τελικές διαπιστώσεις της έκθεσης, σχετικά με τον συνωστισμό των αντικειμένων εν γένει στο διαμέρισμα της αιτούσας, οι διαπιστωθείσες δυσχέρειες στη διερεύνηση της παρουσίας άμεσου υποστηρικτικού περιβάλλοντος συνιστούν επαρκή αιτιολογία για την απόρριψη της αιτήσεως εγγραφής στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων. Τέλος, στην έκθεση περιέχεται μεν η διαπίστωση ότι «οι επιθυμίες της [αιτούσας] δεν μπορούν να θεωρηθούν παιδοκεντρικές», εν όψει, όμως, των δηλώσεων της ιδίας που έχουν καταγραφεί σχετικά με τις προσδοκίες της από την υιοθεσία και σύμφωνα με τις οποίες «επιθυμεί να προσφέρει πνευματική, ψυχική και υλική υποστήριξη σε ένα παιδί, το οποίο θα αποτελέσει “τον πυρήνα της οικογενειακής της κατάστασης”», δεν τεκμηριώνεται ότι τα κίνητρα της αιτούσας δεν συνάδουν προς τη βασική αρχή που διέπει τον θεσμό της υιοθεσίας, την εξυπηρέτηση, δηλαδή, του βέλτιστου συμφέροντος του υιοθετούμενου τέκνου, ώστε να αιτιολογείται η κρίση περί της μη καταλληλότητας της αιτούσας για την εγγραφή της στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων. Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η ένδικη αρνητική έκθεση κοινωνικής έρευνας, με τις διαπιστώσεις που περιέχει, δεν φέρει την απαιτούμενη ειδική αιτιολογία για την απόρριψη του αιτήματος εγγραφής στο Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων.
Σύνδεσμος
ΣτΕ 2174/2022 Τμ.Δ - Πλήρες κείμενο
