12 Ιουν 2024
Με την υπό κρίση αίτηση επιδιώκεται η ακύρωση: α) της απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) με τίτλο «Καθορισμός κριτηρίων επιλογής και μοριοδότησης των υποψηφίων, των απαιτούμενων ανά θέση πρόσθετων τυπικών και ουσιαστικών προσόντων και ασυμβιβάστων, της διαδικασίας αξιολόγησης και επιλογής των υποψηφίων προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων της Κεντρικής Υπηρεσίας και των Περιφερειακών Υπηρεσιών Συντονισμού και Υποστήριξης (Π.Υ.Σ.Υ.) του e-Ε.Φ.Κ.Α., συμπεριλαμβανομένης συνέντευξης καθώς και των θέσεων για τις οποίες δύνανται να είναι υποψήφιοι δημόσιοι υπάλληλοι και ιδιώτες ή αποκλειστικά δημόσιοι υπάλληλοι», και των προκηρύξεων του Διοικητή του e-Ε.Φ.Κ.Α. για την πλήρωση θέσεων Προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων του e-Ε.Φ.Κ.Α., Προϊσταμένου της Γενικής Διευθύνσεως Παροχών και Υγείας του e-Ε.Φ.Κ.Α., Προϊσταμένου της Γενικής Διευθύνσεως Διοικητικής Υποστηρίξεως, Τεχνικών Υπηρεσιών και Στεγάσεως του e-Ε.Φ.Κ.Α., Προϊσταμένου της Γενικής Διευθύνσεως Στρατηγικής και Ανάπτυξης, Προϊσταμένου της Γενικής Διευθύνσεως Ελέγχων του e-Ε.Φ.Κ.Α., Προϊσταμένου της Γενικής Διευθύνσεως Οικονομικών Υπηρεσιών του e-Ε.Φ.Κ.Α., Προϊσταμένου της Γενικής Διευθύνσεως Υπηρεσιών και Διαχείρισης Λειτουργίας του e-Ε.Φ.Κ.Α., Προϊσταμένου της Γενικής Διευθύνσεως Πληροφορικής και Επικοινωνιών του e-Ε.Φ.Κ.Α.. Ως προς την ανάδειξη των στελεχών του e-Ε.Φ.Κ.Α. (Προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων και Διευθύνσεων), ο νομοθέτης έκρινε ότι πρέπει να διενεργείται με την καθιέρωση ιδιαίτερης διαδικασίας, διαφορετικής από την προβλεπόμενη στον Υ.Κ. στις διατάξεις του οποίου παραπέμπει το Π.Δ. 8/2019 περί Οργανισμού του e-Ε.Φ.Κ.Α., στην οποία (διαδικασία) υποψήφιοι μπορεί να είναι, εκτός από υπάλληλοι του Δημοσίου, και ιδιώτες, λόγω της ιδιαίτερης φύσης του e-Ε.Φ.Κ.Α., με σκοπό την οργάνωση με αποτελεσματικότερο τρόπο και τη βελτίωση της αποδοτικότητάς του. Από το δε Σύνταγμα συνάγεται ότι οι οργανικές (νομοθετημένες) θέσεις του προσωπικού των δημοσίων εν γένει υπηρεσιών και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, οι οποίες εξ ορισμού εξυπηρετούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της υπηρεσίας, πρέπει να πληρούνται με τακτικούς (μόνιμους) υπαλλήλους, ήτοι με πρόσωπα συνδεόμενα με το Κράτος ή άλλους φορείς δημόσιας εξουσίας με ειδική νομική σχέση και υπαγόμενα σε ειδικό νομικό καθεστώς δημοσίου δικαίου, δεν αποκλείεται, όμως, και η πλήρωσή τους, εξαιρετικώς, με υπαλλήλους επί θητεία (ήτοι μη μονίμους υπαλλήλους), οι οποίοι κατά τη διάρκεια της θητείας απολαύουν όλων των εγγυήσεων της μονιμότητας. Η παρέκκλιση, πάντως, αυτή από τον κανόνα της στελέχωσης των οργανικών θέσεων με τακτικούς (μόνιμους) υπαλλήλους είναι ανεκτή συνταγματικώς μόνον εάν δικαιολογείται από την ιδιάζουσα φύση, την ειδική αποστολή και το περιεχόμενο των αρμοδιοτήτων ορισμένης υπηρεσίας ή θέσης, κατά την επί τούτου εκτίμηση του νομοθέτη (κοινού ή κανονιστικού), ενώ το κύρος των σχετικών διατάξεων ελέγχεται συνταγματικώς. Με τον Ν.4892/2022 εισάγεται ιδιαίτερος τρόπος επιλογής Γενικών Διευθυντών και Διευθυντών του e-Ε.Φ.Κ.Α., ο οποίος διαφοροποιείται από τη ρύθμιση του άρθρου 71 του Π.Δ. 8/2019 περί Οργανισμού του e-Ε.Φ.Κ.Α., όχι μόνον από την άποψη της διαδικασίας, αλλά και από την άποψη των προσόντων και της ιδιότητας των υποψηφίων για την κατάληψη θέσεων ευθύνης, που μπορεί να είναι και ιδιώτες. Περαιτέρω, στο άρθρο 3 §2 του Ν. 4892/2022 προβλέπεται ότι οι υποψήφιοι για τις θέσεις Προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων (και Διευθύνσεων) μπορεί να προέρχονται και από τον ιδιωτικό τομέα και με την §1 του άρθρου 39 του εν λόγω νόμου παρασχέθηκε εξουσιοδότηση στο Δ.Σ. του e-Ε.Φ.Κ.Α. για να καθορίσει ποιες θέσεις Προϊσταμένων των ανωτέρω οργανικών μονάδων μπορεί να καταληφθούν είτε αποκλειστικά από δημοσίους υπαλλήλους ή λειτουργούς ή εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, είτε από δημοσίους υπαλλήλους ή λειτουργούς ή εργαζόμενους του δημόσιου τομέα και από ιδιώτες. Ως προς το ηλικιακό όριο συμπλήρωσης του 64ου έτους της ηλικίας του υποψηφίου για τη θέση Προϊσταμένου Γενικής Διεύθυνσης, σημειώνεται ότι το όριο αυτό τέθηκε ώστε το πρόσωπο που θα επιλεγεί να μπορεί να ασκήσει τα καθήκοντά του τουλάχιστον για μια πλήρη τριετή θητεία, κείται όμως εκτός της παρασχεθείσας εξουσιοδότησης. Επισημαίνεται ότι στην προκειμένη περίπτωση εισάγεται σύστημα επιλογής των υποψηφίων προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων του e-Ε.Φ.Κ.Α., που βασίζεται στη μοριοδότηση τυπικών προσόντων, καθώς και στη μοριοδότηση προφορικής (δομημένης) συνέντευξης ενώπιον ειδικώς προβλεπόμενης Τριμελούς Επιτροπής, κατά την οποία αξιολογείται η προσωπικότητα των υποψηφίων, η ικανότητα και η καταλληλότητά τους να ανταποκριθούν στην άσκηση των αυξημένων καθηκόντων, με τα οποία συνδέεται άμεσα η θέση ευθύνης που πρόκειται να καταλάβουν ως προϊστάμενοι Γενικών Διευθύνσεων του φορέα· επιπλέον, προβλέπεται ότι η συνέντευξη περιλαμβάνει συζήτηση επί θεμάτων που αφορούν το αντικείμενο του e-Ε.Φ.Κ.Α. και τις αρμοδιότητες των επιμέρους υπηρεσιών αυτού, σε συνάρτηση με τις δεξιότητες και τα προσόντα του υποψηφίου, λαμβάνονται υπ’ όψιν και οι επικοινωνιακές δεξιότητές του, η ικανότητα διαχείρισης του χρόνου, ο τρόπος που ενεργεί υπό συνθήκες πίεσης, η ικανότητα συντονισμού ομάδων εργασίας και η δημιουργικότητα του υποψηφίου. Το Δικαστήριο απεφάνθη ότι η υπό κρίση αίτηση ακύρωσης πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή και να ακυρωθούν: α) η απόφαση του Δ.Σ. του e-Ε.Φ.Κ.Α. κατά το μέρος που προβλέπει πρώτον ότι στη διαδικασία επιλογής Προϊσταμένων Γενικών Διευθύνσεων μπορεί να μετέχουν και ιδιώτες και δεύτερον ότι δεν μπορεί να μετέχει στη διαδικασία υποψήφιος μετά τη συμπλήρωση του 64ου έτους της ηλικίας του, β) οι προσβαλλόμενες προκηρύξεις κατά τα αντίστοιχα μέρη, γ) οι 171/Συν.15/13-4-2023 και 172/Συν.15/13-4-2023, 169/Συν.15/13-4-2023 αποφάσεις του Δ.Σ. του e-Ε.Φ.Κ.Α., καθώς και γ) η ΔΙΠΑΑΔ/Φ.ΕΓΚΡ./ 73/6911/1-6-2023 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών. Η διάγνωση της παρανομίας των δύο ρυθμίσεων των προσβαλλόμενων πράξεων, που αφορούν τη συμμετοχή ιδιωτών στη διαδικασία και το προβλεφθέν όριο ηλικίας για τη συμμετοχή των υποψηφίων, δεν άγει σε ακύρωση του συνόλου αυτών, αλλά σε εν μέρει ακύρωσή τους, δοθέντος ότι η διαδικασία επιλογής μπορεί, εάν το επιθυμεί η Διοίκηση, να πραγματοποιηθεί χωρίς την εφαρμογή των προαναφερθεισών προϋποθέσεων.