Πρόσφατη νομολογία


18 Ιαν 2023

ΟλΣτΕ 2562/2022: H φορολόγηση αφορολόγητων αποθεματικών ΑΕ κατ’ άρθρο 72 παρ. 12 ΚΦΕ συνιστά αντίθετη στο Σύνταγμα αναδρομική επιβολή φόρου

Με την κρινόμενη αίτηση η Α.Α.Δ.Ε. ζήτησε την αναίρεση της υπ’ αριθμ. 340/2018 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, δυνάμει της οποίας, κατ’ αποδοχή προσφυγής της ήδη αναιρεσίβλητης ανώνυμης εταιρείας, ακυρώθηκε η υπ’ αριθμ. …/5.4.2016 απόφαση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Επίλυσης Διοικητικών Διαφορών της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Με την τελευταία απόφαση απορρίφθηκε ενδικοφανής προσφυγή της αναιρεσίβλητης, που στρεφόταν κατά δύο διοικητικών πράξεων με τις οποίες, αφενός είχε καταλογισθεί στην αναιρεσίβλητη φόρος, ύψους 297.036,65 ευρώ, λόγω της κεφαλαιοποίησης των δημιουργηθέντων έως τις 31.12.2013 αφορολόγητων αποθεματικών της αναιρεσίβλητης, και, αφετέρου απερρίφθη η επιφύλαξη που είχε διατυπώσει η αναιρεσίβλητη περί αυτοτελούς φορολόγησης των ως άνω αφορολόγητων αποθεματικών αυτής. Προκειμένου να κριθεί παραδεκτή η αίτηση αναιρέσεως, απαιτείται η συνδρομή των προϋποθέσεων αμφοτέρων των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 53 του π.δ. 18/1989. Η επίκληση της έλλειψης νομολογίας ή της αντίθεσης της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης προς υφιστάμενη νομολογία, θα πρέπει να τεκμηριώνεται ειδικά. Συγκεκριμένα, η έλλειψη ή η αντίθεση αυτή πρέπει να μην αναφέρεται σε ζητήματα αιτιολογίας συνδεόμενα με το πραγματικό της κρινόμενης υπόθεσης, αλλά να αφορά αποκλειστικά στην ερμηνεία διάταξης νόμου ή γενικής αρχής, δυνάμενης να έχει γενικότερη εφαρμογή. Η συνταγματική κατοχύρωση της ισότητας προβλέπει ότι οποιοδήποτε οικονομικό βάρος δεν μπορεί να επιβληθεί με νόμο αναδρομικής ισχύος που εκτείνεται πέρα από το οικονομικό έτος το προηγούμενο εκείνου κατά το οποίο επιβλήθηκε. Συνάμα, η φορολόγηση με τις διατάξεις της §12 του άρθρου 72 του Ν. 4172/2013 (ΚΦΕ) των αφορολόγητων αποθεματικών των νομικών προσώπων του άρθρου 45 του εν λόγω Κώδικα, που σχηματίσθηκαν μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2013, και τα οποία προέρχονται από κέρδη που δεν φορολογήθηκαν κατά τον χρόνο που προέκυψαν λόγω απαλλαγής αυτών, κατ’ εφαρμογή διατάξεων του προγενέστερου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994), συνιστά περιορισμό υφιστάμενης φορολογικής απαλλαγής που νοείται ως επιβολή φόρου. Η εν λόγω ρύθμιση της § 12 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (ΚΦΕ), ασχέτως του ότι με αυτήν θεσπίζονται φορολογικοί συντελεστές (15% και 19%), οι οποίοι είναι μικρότεροι των γενικώς ισχυόντων στη φορολογία εισοδήματος, συνιστά αναδρομική επαχθή μεταβολή του φορολογικού καθεστώτος των επιχειρήσεων στις οποίες αναφέρεται. Και τούτο διότι επιβάλλεται αμέσως και υποχρεωτικώς φόρος εισοδήματος για ύλη η οποία κατά τον σχηματισμό της και μέχρι τη δημοσίευση του ως άνω ν. 4172/2013 ήταν αφορολόγητη, εξαρτώμενη, για την υπαγωγή της σε φόρο, από γεγονότα μελλοντικά και κατ’ αρχήν συναπτόμενα με τη βούληση των ως άνω νομικών προσώπων, (διανομή ή κεφαλαιοποίηση των αποθεματικών ή διάλυση της επιχείρησης). Η Μειοψηφία υποστήριξε ότι από τις διατάξεις του άρθρου 4 §§1 και 5, σε συνδυασμό με το άρθρο 78 §1 του Συντάγματος, συνάγεται ότι ο νομοθέτης έχει ευρεία ευχέρεια να διαμορφώνει εκάστοτε το οικείο φορολογικό σύστημα, πάντοτε όμως υπό την προϋπόθεση ότι οι σχετικές ρυθμίσεις γίνονται βάσει γενικών και αντικειμενικών κριτηρίων, καθώς και να φορολογεί ή να μη φορολογεί ορισμένη κατηγορία φορολογικών στοιχείων, εκτιμώντας τις εκάστοτε κρατούσες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, για να καταλήξει η ίδια στη μη αντίθεση στις διατάξεις της §2 του άρθρου 78 του Συντάγματος, της βάσει των διατάξεων της §12 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (ΚΦΕ) κατάργησης του προϊσχύοντος νομοθετικού καθεστώτος που διείπε τα ως άνω αποθεματικά και της συνακόλουθης άμεσης υποβολής αυτών σε φορολογία, καθ’ ο μέρος η θεσπιζόμενη με αυτές φορολογική υποχρέωση εκτείνεται πέραν του προηγουμένου της επιβολής έτους, καταλαμβάνοντας αποθεματικά που έχουν σχηματισθεί πριν από την 1η.1.2012. Καταληκτικά, κρίνεται ορθή η κρίση που διατυπώνεται στην απόφαση του Διοικητικού Εφετείου, το οποίο δέχθηκε ότι μη νομίμως εχώρησε η φορολόγηση των ανωτέρω αφορολόγητων αποθεματικών της αναιρεσίβλητης κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις της §12 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 (ΚΦΕ), διότι οι διατάξεις αυτές αντίκεινται στο άρθρο 78 §2 του Συντάγματος και, συνεπώς, είναι μη εφαρμοστέες κατά το μέρος που η θεσπιζόμενη με αυτές φορολογική υποχρέωση των νομικών προσώπων του άρθρου 45 του εν λόγω Κώδικα εκτείνεται πέραν του προηγούμενου της επιβολής έτους, καταλαμβάνοντας αποθεματικά που έχουν σχηματισθεί πριν από την 1η.1.2012. (Μειοψ.).


Σύνδεσμος

ΟλΣτΕ 2562/2022 - Πλήρες κείμενο »