Πρόσφατη νομολογία


14 Ιουλ 2022

ΟλΣτΕ 1403/2022: Συνταγματική η επιστροφή ποσών για περικοπές σε κύριες συντάξεις & η απόσβεση των λοιπών αξιώσεων για όσους δεν άσκησαν αγωγή έως 31.7.2020

Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε καθ’ ερμηνείαν του δικογράφου, η ακύρωση της Φ.11321/35005/1528/13.10.2020 κοινής αποφάσεως του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών και του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «Επιστροφή ποσών μειώσεων συντάξεων ιδιωτικού τομέα», (α) καθ’ ο μέρος προβλέπεται και ρυθμίζεται με αυτήν η επιστροφή ποσών που αντιστοιχούν σε μειώσεις μόνον των κύριων συντάξεων, ενώ δεν προβλέπεται ούτε ρυθμίζεται η επιστροφή ποσών που αντιστοιχούν σε περικοπές των επικουρικών συντάξεων και των επιδομάτων αδείας και εορτών, και (β) καθ’ ο μέρος με την προβλεπόμενη στην εν λόγω απόφαση καταβολή των ποσών που αντιστοιχούν σε περικοπές κύριων συντάξεων αποσβέννυνται, σύμφωνα με το άρθρο 114 παρ. 4 του ν. 4714/2020, όπως ισχύει, οι επιπλέον αξιώσεις των συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα για ποσά που αντιστοιχούν σε περικοπές, μειώσεις και καταργήσεις, δυνάμει του ν. 4051/2012 και του ν. 4093/2012, κύριων, επικουρικών συντάξεων, επιδομάτων αδείας και εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα, κατά το χρονικό διάστημα από τις 11.6.2015 έως την δημοσίευση του ν. 4387/2016, εφόσον, ως προς τις αξιώσεις αυτές, δεν υπήρχε εκκρεμής δίκη κατά την δημοσίευση του εν λόγω ν. 4714/2020 (31.7.2020).Ενόψει της κρίσεως με τις 2287 και 2288/2015 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας ως αντισυνταγματικών των διατάξεων των νόμων 4051/2012 και 4093/2012, με τις οποίες θεσπίσθηκαν περικοπές των κύριων και επικουρικών συντάξεων και κατάργηση των επιδομάτων εορτών και αδείας, ανέκυψε ζήτημα επιστροφής στους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα ποσών που αντιστοιχούν στις περικοπές αυτές για το χρονικό διάστημα από 11.6.2015 έως 11.5.2016. Ο νομοθέτης προς αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού προέβη στην θέσπιση του άρθρου 114 του ν. 4714/2020, αφού στάθμισε την υποχρέωση εναρμονίσεως προς την νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας με την ανάγκη τηρήσεως των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως και, περαιτέρω, απέβλεψε στην εξισορρόπηση των συμφερόντων τόσο των συνταξιούχων όσο και του συνόλου του πληθυσμού της χώρας, ενόψει των αρχών της κοινωνικής αλληλεγγύης (άρθρο 25 παρ. 4 του Συντάγματος) και της ισότητας στα δημόσια βάρη (άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος), καθώς και της αρχής της αναλογικότητας, και στην κατά το δυνατόν ταχεία και οριστική εκκαθάριση αξιώσεων που ανάγονται σε συνταξιοδοτικές παροχές του παρελθόντος. Με τις επίδικες διατάξεις του άρθρου 114 του ν. 4714/2020, όπως ισχύει, δεν θεσπίζονται πάγιες περικοπές των συνταξιοδοτικών παροχών, αλλά προβλέπεται αφενός καταβολή, σε σύντομο χρονικό διάστημα και χωρίς αναμονή εκδικάσεως τυχόν εκκρεμών ενδίκων βοηθημάτων και δημοσιεύσεως των σχετικών αποφάσεων, σε όλους τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα ποσών που αντιστοιχούν σε ορισμένες μόνον και όχι σε όλες τις περικοπές συνταξιοδοτικών παροχών που είχαν γίνει στο παρελθόν και είχαν κριθεί ως αντισυνταγματικές με τις αποφάσεις 2287 και 2288/2015 του Συμβουλίου της Επικρατείας, και συγκεκριμένα στις αφορώσες το χρονικό διάστημα από 11.6.2015 έως 12.5.2016 περικοπές των κύριων συντάξεων, και αφετέρου απόσβεση των αξιώσεων που αφορούν τις λοιπές περικοπές ή καταργήσεις συνταξιοδοτικών παροχών κατά το συγκεκριμένο αυτό χρονικό διάστημα για τους συνταξιούχους εκείνους που έως την δημοσίευση του ν. 4714/2020 δεν είχαν προσφύγει στα αρμόδια δικαστήρια για την ικανοποίηση των εν λόγω αξιώσεών τους. Επομένως, οι ανωτέρω διατάξεις, με τις οποίες προβλέπεται περιορισμός των χορηγουμένων ποσών, που αφορούν ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα αναγόμενο στο παρελθόν, δεν έχουν τον χαρακτήρα πάγιας κοινωνικοασφαλιστικής ρυθμίσεως και, για το λόγο αυτό, δεν θίγουν τον πυρήνα του δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση ούτε θέτουν σε διακινδύνευση το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβιώσεως των συνταξιούχων, αλλά θεσπίζουν έκτακτο μέτρο δημοσιονομικού χαρακτήρα, το οποίο, ως εκ της φύσεώς του, δεν απαιτείται να συνοδεύεται από ειδική επιστημονική μελέτη. Οι λόγοι αυτοί προκύπτουν από τις οικείες αιτιολογικές εκθέσεις και συνίστανται στην διαφύλαξη της δημοσιονομικής σταθερότητας της χώρας, ώστε να είναι δυνατή η κάλυψη οικονομικών αναγκών της χώρας και σε άλλους τομείς, όπως η υγεία, η άμυνα, η διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, αποτελούν δε, ως σοβαροί λόγοι δημοσίου συμφέροντος, επαρκές, κατ’ αρχήν, αιτιολογικό έρεισμα για την θέσπιση της επίμαχης ρυθμίσεως και της περικοπής μέρους των αναδρομικών ποσών που θα επιστραφούν στους συνταξιούχους εκείνους οι οποίοι έως την δημοσίευση του ν. 4714/2020 δεν είχαν ασκήσει ένδικα βοηθήματα για την ικανοποίηση των σχετικών αξιώσεών τους. Περαιτέρω, η ρύθμιση του άρθρου 114 του ν. 4714/2020, με την οποία προβλέφθηκε η καταβολή στους συνταξιούχους των ποσών που αντιστοιχούν μόνο σε περικοπές κύριων συντάξεων (και όχι σε περικοπές επικουρικών συντάξεων ή καταργηθέντα επιδόματα εορτών και αδείας) δεν αντίκειται στην υποχρέωση συμμόρφωσης προς τις δικαστικές αποφάσεις, δεν συνιστά παράβαση του δεδικασμένου και δεν αντίκειται σε άλλες διατάξεις υπέρτερης τυπικής ισχύος. Επίσης, με το άρθρο 114 του ν. 4714/2020 προβλέφθηκε, στο πλαίσιο της υποχρεώσεως του κράτους να εναρμονίζεται προς την νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, η χορήγηση ποσών που αντιστοιχούν στις περικοπές των κύριων συντάξεων, οι οποίες κρίθηκαν αντισυνταγματικές με τις 2287 και 2288/2015 αποφάσεις της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας, και σε συνταξιούχους, οι οποίοι παρά το ότι είχαν υποστεί περικοπές τόσο στις κύριες όσο και στις επικουρικές συντάξεις τους, είχαν δε στερηθεί τα επιδόματα εορτών και αδείας κατ’ εφαρμογή των προαναφερθεισών διατάξεων των νόμων 4051/2012 και 4093/2012, εν τούτοις, ούτε ύστερα από την δημοσίευση των ως άνω αποφάσεων, αλλά ούτε και ύστερα από την έναρξη ισχύος του θεσπίζοντος νέο ασφαλιστικό σύστημα ν. 4387/2016 και την δημοσίευση των αφορωσών ρυθμίσεις του εν λόγω νόμου αποφάσεων 1890 και 1891/2019 της Ολομελείας του Δικαστηρίου είχαν προβεί μέχρι την στιγμή της θεσπίσεως της επίμαχης ρυθμίσεως σε οποιαδήποτε ενέργεια προκειμένου να διεκδικήσουν με προσφυγή ή αγωγή ενώπιον των δικαστηρίων ποσά που αντιστοιχούν στις ανωτέρω περικοπές. Τέλος, κατά τον χρόνο δημοσιεύσεως του ν. 4714/2020 οι συνταξιούχοι, οι οποίοι δεν είχαν προσφύγει στη δικαιοσύνη για την διεκδίκηση ποσών που αντιστοιχούσαν σε περικοπές κύριων και επικουρικών συντάξεων και στα καταργηθέντα επιδόματα εορτών και αδείας για το επίμαχο χρονικό διάστημα των έντεκα μηνών, είχαν πράγματι νόμιμη προσδοκία ότι οι σχετικές αξιώσεις τους, εφόσον δεν είχαν υποπέσει σε παραγραφή, μπορούσαν να ικανοποιηθούν δικαστικώς κατ’ επίκληση των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η ρύθμιση, όμως, του άρθρου 114 του ν. 4714/2020 αποβλέπει στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Το επίμαχο δε μέτρο δεν παρίσταται, κατ’ αρχήν, απρόσφορο, και μάλιστα προδήλως, για την επίτευξη των επιδιωκομένων με αυτό σκοπών, ούτε μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν ήταν αναγκαίο, λαμβανομένου, άλλωστε, υπόψη ότι η εκτίμηση του νομοθέτη ως προς τα ληπτέα μέτρα για την διαφύλαξη της δημοσιονομικής σταθερότητας και την διασφάλιση της δυνατότητας ταυτόχρονης καλύψεως επιτακτικών οικονομικών αναγκών της χώρας σε διαφορετικούς τομείς υπόκειται σε οριακό μόνον δικαστικό έλεγχο. (Μειοψ.).


Σύνδεσμος

ΟλΣτΕ 1403/2022 - Πλήρες κείμενο »