Πρόσφατη νομολογία


11 Μαΐ 2022

ΕλΣυνΟλ 380/2022: Άρση αμφιβολιών Κλιμακίου του ΕλΣυν ως προς την υπαγωγή σχεδίου σύμβασης του Υπουργείου Δικαιοσύνης σε προσυμβατικό έλεγχο του Δικαστηρίου

Το Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με το πρακτικό 1 της συνεδρίασής του της 10ης Ιανουαρίου 2022, ζήτησε από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου να άρει τις αμφιβολίες που σχηματίστηκαν στα μέλη του Κλιμακίου αναφορικά με την υπαγωγή σχεδίου σύμβασης του Υπουργείου Δικαιοσύνης στον προσυμβατικό έλεγχο του Δικαστηρίου. Ειδικότερα, οι αμφιβολίες αφορούσαν: (α) την έννοια της συγχρηματοδοτούμενης σύμβασης στο άρθρο 324 παρ. 3 του ν. 4700/2020, (β) την έννοια του οικονομικού φορέα και κατ’ επέκταση της δημόσιας σύμβασης στο άρθρο 2 παρ. 1 περ. 5 και 11 του ν. 4412/2016 και (γ) την έννοια των συμβάσεων που εμπίπτουν στην εξαίρεση του άρθρου 9 παρ. 1 περ. β΄ του ίδιου ως άνω νόμου. Ως προς το πρώτο ζήτημα, κρίθηκε ότι οι συμβάσεις με αντικείμενο που έχει ενταχθεί προς χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο της διάταξης της παραγράφου 3 του άρθρου 324 ν. 4700/2020 για τους εξής λόγους: (α) Η εξαίρεση από τα όρια των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 324, που θεσπίζεται με την παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου, είναι, ως εξαίρεση καθεαυτή, αλλά και ως ιδιαιτέρως χαρακτηριστική εξαίρεση λόγω του αριθμητικού μεγέθους της διαφοράς των δύο ορίων (300.000 ευρώ ο κανόνας, 5.000.000 ευρώ η εξαίρεση), λίαν στενώς ερμηνευτέα. Η λίαν δε στενή αυτή ερμηνεία επιβάλλει τον περιορισμό της έννοιάς της σε ό,τι ο ιστορικός νομοθέτης απέβλεψε να ρυθμίσει όταν θεσμοσθέτησε την εξαίρεση, όχι δε και σε ό,τι, έστω και αν με βάση τη λεκτική διατύπωση της ρύθμισης, θα μπορούσε να υπαχθεί σ’ αυτήν, χωρίς όμως σύνδεση με το ιστορικό της υπόβαθρο. (β) Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που θεσπίστηκε εκτάκτως για τη χρηματοδότηση δράσεων προεχόντως προς αντιμετώπιση των δυσμενών οικονομικών συνεπειών της κρίσης της νόσου COVID-19, συνιστά αυτοτελή μηχανισμό διάφορο, κατά το αντικείμενο αυτού, εκείνου των επενδυτικών και διαρθρωτικών ταμείων της Ένωσης, στα οποία απέβλεψε ο ιστορικός νομοθέτης όταν θέσπιζε τη διάταξη της παραγράφου 3 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020. Συνεπώς δεν υφίσταται σύνδεση, στο ιστορικό τους υπόβαθρο, των δύο ως άνω κατηγοριών ενίσχυσης των Κρατών μελών της Ένωσης που να δικαιολογεί, ενόψει της λίαν στενής ερμηνείας της ως άνω διάταξης, την υπαγωγή των χρηματοδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στο ειδικό όριο των 5.000.000 ευρώ. (γ) Άλλωστε, και κατά το γράμμα του νόμου, η εξαίρεση του άρθρου 324 παρ. 3 αναφέρεται σε συγχρηματοδοτούμενες από ενωσιακούς πόρους συμβάσεις, ενώ το άρθρο 200 του ν. 4800/2021, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των ρυθμίσεων περί προσυμβατικού ελέγχου, αναφέρεται σε «σχέδια συμβάσεων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας». (δ) Στην περίπτωση των συμβάσεων, οι οποίες εντάσσονται στις δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο νομοθέτης μερίμνησε ειδικώς για την επιτάχυνση της διαδικασίας υλοποίησης σε ό,τι αφορά στον προσυμβατικό έλεγχο αυτών, διαλαμβάνοντας τις ρυθμίσεις που περιλήφθηκαν στο άρθρο 200 του ν. 4820/2021, οι οποίες όλες υπαγορεύθηκαν από την έντονη ανάγκη της  ταχείας διεξαγωγής του ελέγχου. Η ειδική αυτή μέριμνα του νομοθέτη έχει την έννοια ότι επιδιώκεται η επιτάχυνση των διαδικασιών, όχι διά της μείωσης των εγγυήσεων του κράτους δικαίου με αποδοχή του αυξημένου ορίου του προσυμβατικού ελέγχου της παραγράφου 3 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020, αλλά διά της εισαγωγής δικονομικών διαρρυθμίσεων και διοικητικών διαδικασιών ικανών να διατηρήσουν το τακτικό όριο του προσυμβατικού ελέγχου. Κατά συνέπεια, για τις χρηματοδοτούμενες από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας συμβάσεις ισχύει ο γενικός κανόνας των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020. Συνακόλουθα το εξεταζόμενο σχέδιο σύμβασης υπάγεται λόγω ποσού στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (Μειοψ.). Ως προς το δεύτερο ζήτημα κρίθηκε ότι: με βάση τις διατάξεις του άρθρου 98 παρ. 1 β΄ του Συντάγματος του ν. 4700/2020, κάθε συμβατικής φύσης συναλλαγή μεγάλης οικονομικής αξίας του Κράτους και των λοιπών δημόσιων φορέων, που δεν εξαιρείται δυνάμει του άρθρου 325 του ν. 4700/2020, υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Δικαστηρίου ανεξαρτήτως τού όρου που χρησιμοποίησαν οι συναλλασσόμενοι για να την χαρακτηρίσουν, εφόσον συνεπάγεται εκταμίευση δημοσίου χρήματος, έστω και προερχόμενου από ενωσιακούς πόρους, και εφόσον η εκταμίευση αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο συναλλακτικής, όχι αναγκαίως αποβλεπούσης σε κέρδος, σχέσης. Κατά συνέπεια η κρινόμενη συμφωνία, την οποία συνάπτει η Ελληνική Δημοκρατία μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης και η οποία συνεπάγεται σημαντική περιουσιακή μετακίνηση εθνικών πόρων για την «αποζημίωση» συμβουλευτικής φύσης υπηρεσιών, αποτελεί «σύμβαση», κατά την έννοια του άρθρου 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020 - ανεξάρτητα αν συνάπτεται με διεθνή οργανισμό που δεν ενεργεί ως εμπορικός φορέας - και ως τέτοια η συμφωνία αυτή υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά την ίδια ως άνω διάταξη. Τέλος, ως προς το τρίτο ζήτημα κρίθηκε ότι η υπό σύναψη σύμβαση, εντασσόμενη στον χώρο του διεθνούς δικαίου, διέπεται από το κανονιστικό πλαίσιο που έχει θεσπίσει ο συγκεκριμένος διεθνής οργανισμός για τη σύναψη και υλοποίησή της, το οποίο, ως και η ιδρυτική του συνθήκη, είναι ομοίως δεσμευτικό για τα μέλη του. Η σύμβαση αυτή βρίσκεται εκτός του ενωσιακού πλαισίου για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, όπως προδιαγράφεται, πλην άλλων,  με την Οδηγία 2014/24/ΕΕ  και τον ν. 4412/2016 που ενσωμάτωσε αυτή στην εσωτερική έννομη τάξη.


Σύνδεσμος

ΕλΣυν Ολ 380/2022 - Πλήρες κείμενο »