Πρόσφατη νομολογία


25 Νοε 2025

ΔΠρΚοζ 522/2025: Απόδειξη πρόκλησης δυσμενών συνεπειών στην αξιοπρεπή διαβίωση κληρονόμου συνεπεία της απαίτησης επιστροφής αχρεωστήτως ληφθείσας παροχής από τον e-Ε.Φ.Κ.Α.

Με την κρινόμενη προσφυγή ζητήθηκε η ακύρωση της …/Συν. 8η/21.2.2019 απόφασης της Τοπικής Διοικητικής Επιτροπής (Τ.Δ.Ε.) του Υποκαταστήματος Ε.Φ.Κ.Α. Μισθωτών Καστοριάς, με την οποία έγινε δεκτή η …/11.1.2019 ένσταση των καθ’ ων κατά της …/.../12.10.2018 απόφασης του Διευθυντή του Τοπικού Υποκαταστήματος Ε.Φ.Κ.Α. Καστοριάς, βάσει της οποίας διακόπηκε η προσαύξηση οικογενειακών βαρών που ελάμβανε ο αποβιώσας πατέρας των καθ’ ων και καταλογίστηκε σε βάρος τους, ως κληρονόμους, κατά το μέρος της κληρονομικής μερίδας καθενός, το συνολικό ποσό των 7.809,15 ευρώ, που αντιστοιχεί στην ανωτέρω αχρεωστήτως εισπραχθείσα προσαύξηση, χρονικού διαστήματος από 1.1.1999 έως 30.9.2017. Με πρόσφατη νομολογία του (υπ’ αριθμ. 532/2025 απόφαση ΟλΣτΕ και υπ’ αριθμ. 2137/2024 απόφαση 7μελούς σύνθεσης Α΄ Τμ. ΣτΕ) το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι από τη διάταξη του άρθρου πρώτου παρ. ΙΑ υποπαρ. ΙΑ.6 περ. 2 του ν. 4093/2012, ενόψει του επιδιωκόμενου με τη θέσπισή της σκοπού υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, συνιστάμενος στη διαφύλαξη των συμφερόντων και της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών φορέων αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (ήδη Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων), συνάγονται τα εξής: (α) με την εν λόγω διάταξη καθιερώνεται η εικοσαετία ως γενικός κανόνας, ως προς τη διάρκεια της παραγραφής των αξιώσεων των φορέων αυτών από αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές και (β) σύμφωνα με την αληθή βούληση του νομοθέτη, η αναζήτηση δυνάμει της ερμηνευόμενης νέας διάταξης χωρεί πλέον σε κάθε περίπτωση (δηλαδή με μόνο χρονικό περιορισμό την εικοσαετή παραγραφή) ανεξαρτήτως της υπαιτιότητας του λαβόντος. Περαιτέρω, ο ασφαλιστικός φορέας έχει δικαίωμα να αναζητήσει ως αχρεώστητες τις κοινωνικοασφαλιστικές παροχές που έχει καταβάλει στον ασφαλισμένο/συνταξιούχο χωρίς να έχει κατά νόμον υποχρέωση προς καταβολή τους, ενώ για την αναζήτηση του αχρεωστήτου αρκεί η επίκληση και η απόδειξη από τον φορέα του θετικού γεγονότος της καταβολής και ελλείψεως υποχρεώσεως καταβολής (ελλείψεως νόμιμης αιτίας). Τέλος, υποχρέωση προς επιστροφή των παροχών που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως ή παρανόμως έχουν καταρχήν και οι καλόπιστοι ασφαλισμένοι/συνταξιούχοι. Ειδική εξαίρεση προβλέπεται στην περίπτωση κατά την οποία, αποκλείεται η αναζήτηση των παροχών που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως ή παρανόμως λόγω της εφαρμογής της αρχής της χρηστής διοίκησης, όταν η οικονομική θυσία στην οποία θα υποβληθεί ο λήπτης των παροχών εξαιτίας της επιστροφής τους είναι σε τέτοιο βαθμό που θα επιφέρει σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις στην αξιοπρεπή διαβίωσή του, και τούτο, όμως, μόνον εφόσον αυτός είναι καλόπιστος, δηλαδή μόνον εφόσον αγνοούσε ή δεν μπορούσε να γνωρίζει ότι η παροχή που έλαβε ήταν αχρεώστητη ή παράνομη και, συνεπώς, επιστρεπτέα. Στην περίπτωση που την αχρεωστήτως ληφθείσα παροχή καλείται να επιστρέψει ο κληρονόμος, ως χρέος της κληρονομίας, προκειμένου αυτός να απαλλαγεί από την ευθύνη καταβολής της σχετικής οφειλής απαιτείται η επίκληση και η απόδειξη του γεγονότος ότι η καταβολή του ποσού της οφειλής θα επιφέρει σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις στην αξιοπρεπή διαβίωσή του, όχι όμως και την καλοπιστία του λήπτη-κληρονομουμένου όσον αφορά τις από εκείνον αχρεωστήτως εισπραχθείσες παροχές, ένεκα δυσχέρειας απόδειξης του στοιχείου αυτού (καλή πίστη του λήπτη) εκ μέρους του κληρονόμου. Στην υπό κρίση υπόθεση, ο προσφεύγων e-Ε.Φ.Κ.Α. ουδέν προβάλλει περί της οικονομικής δυνατότητας των καθ’ ων κληρονόμων να επιστρέψουν την αχρεωστήτως ληφθείσα παροχή, όσα δε υποστηρίζει σχετικά με τη μη παραγραφή των αξιώσεων και την έλλειψη αιτιολογίας της προσβαλλόμενης απόφασης προβάλλονται αλυσιτελώς και απορρίπτονται από το Δικαστήριο, το οποίο απέρριψε την προσφυγή του Φορέα.


Σύνδεσμος

ΔΠρΚοζ 522/2025 - Πλήρες κείμενο »