Πρόσφατη νομολογία


22 Μαΐ 2025

ΔΕΕ C-135/25: Δικαίωμα σε νέα δίκη ή άλλο μέσο ένδικης προστασίας επιτρέποντος την επί της ουσίας επανεξέταση της υπόθεσης ερήμην καταδικασθέντος κατηγορουμένου

Το αιτούν δικαστήριο, Varhoven kasatsionen sad (Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, Βουλγαρία) κατέθεσε στο ΔΕΕ αίτηση προδικαστικής απόφασης, στο πλαίσιο αίτησης επανάληψης της ποινικής διαδικασίας την οποία υπέβαλε ο M.S.T., κατόπιν της ερήμην καταδίκης του σε ένα έτος φυλάκισης για διακεκριμένη κλοπή. Ειδικότερα, το αίτημα του δικαστηρίου αφορά την ερμηνεία του άρθρου 8 §4 και του άρθρου 9 της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/343, για την ενίσχυση ορισμένων πτυχών του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος παράστασης του κατηγορουμένου στη δίκη του στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας. Σύμφωνα με τις αιτιολογικές σκέψεις της Οδηγ. 2016/343 (33, 36, 38) το δικαίωμα των υπόπτων και των κατηγορουμένων να παρίστανται στη δίκη τους βασίζεται στο δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, μια από τις θεμελιώδεις αρχές σε μια δημοκρατική κοινωνία. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση κατά την οποία ο ύποπτος (ή ο κατηγορούμενος) έχει ενημερωθεί εγκαίρως σχετικά με τη δίκη και τις συνέπειες της μη παράστασης, υπό την έννοια ότι το εν λόγω πρόσωπο κλητεύθηκε αυτοπροσώπως ή ότι με άλλα μέσα του παρασχέθηκαν επισήμως πληροφορίες για την προγραμματισμένη ημερομηνία και τον τόπο διεξαγωγής της δίκης κατά τρόπο ώστε να είναι σε θέση να γνωρίζει για την δίκη, χωρίς ωστόσο να εμφανιστεί. Το αιτούν δικαστήριο τόνισε ότι ο M.S.T. εκτίει την ποινή φυλάκισης που του επιβλήθηκε ερήμην και ότι, σε περίπτωση επανάληψης της ποινικής διαδικασίας που οδήγησε στην επιβολή της ποινής αυτής, θα ήταν εφικτό να διαταχθεί η αποφυλάκισή του, με τη διευκρίνιση ότι τυχόν νέα ποινική διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ποινική συνδιαλλαγή, στο πλαίσιο της οποίας ενδέχεται να επιβληθεί στον M.S.T. ποινή ελαφρύτερη σε σχέση με την ελάχιστη επαπειλούμενη από τον νόμο για διακεκριμένη κλοπή ποινή. Αν και η γνώση της απαγγελίας κατηγορίας εις βάρος του μπορεί ευλόγως να προϊδεάσει τον ύποπτο ή τον κατηγορούμενο για το ότι είναι αρκετά πιθανό να διεξαχθεί δίκη εις βάρος του, ωστόσο η γνώση αυτή μεμονωμένα δεν επιτρέπει στον ενδιαφερόμενο να αντιληφθεί τις συνέπειες της μη παράστασης στη δίκη. Εν προκειμένω, η εξέταση της αίτησης επανάληψης της ποινικής διαδικασίας διενεργείται ενώ ο ενδιαφερόμενος εκτίει την ποινή φυλάκισης στην οποία καταδικάσθηκε. Συνεπώς, απαιτείται η απόφαση επί της αίτησης αυτής να εκδίδεται το ταχύτερο δυνατό με σκοπό την τήρηση της αρχής της αποτελεσματικότητας, αλλά και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ερήμην καταδικασθέντος, αφού αποτρέπεται το ενδεχόμενο να κρατηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα κατ’ εκτέλεση ποινής επιβληθείσας ερήμην του, ενώ δεν έχει ακόμη διαπιστωθεί εάν η ενοχή του και η ποινή που του επιβλήθηκε αποφασίσθηκαν τηρουμένου του δικαιώματος για δίκαιη δίκη. Το ΔΕΕ έκρινε ότι τα άρθρα 8 και 9 της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/343 για την ενίσχυση ορισμένων πτυχών του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος παράστασης του κατηγορουμένου στη δίκη του στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας, έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται στη μη αναγνώριση, κατ’ εφαρμογήν εθνικής ρύθμισης εφαρμοζόμενης στους κατηγορουμένους οι οποίοι διέφυγαν, του δικαιώματος σε νέα δίκη σε ερήμην καταδικασθέντα ο οποίος υπέβαλε αίτηση προς τον σκοπό αυτόν όταν: (α) οι αρμόδιες αρχές κατέβαλαν προσπάθειες προκειμένου να ενημερώσουν το εν λόγω πρόσωπο σχετικά με την ημερομηνία και τον τόπο διεξαγωγής της δίκης του, όμως αυτό διέφυγε, κατά παραβίαση περιοριστικού όρου που του είχε επιβληθεί, αφότου έλαβε το αρχικό κατηγορητήριο, (β) τόσο το κατηγορητήριο όσο και έγγραφο στο οποίο αναγράφονταν η ημερομηνία και ο τόπος διεξαγωγής της δίκης απεστάλησαν στο πρόσωπο αυτό και επιδόθηκαν πράγματι στη διεύθυνση την οποία το ίδιο είχε γνωστοποιήσει στις αρμόδιες αρχές μετά την παραλαβή του αρχικού κατηγορητηρίου, το περιεχόμενο του οποίου αντιστοιχεί, όσον αφορά τα προσαπτόμενα πραγματικά περιστατικά και τον νομικό χαρακτηρισμό τους, στο περιεχόμενο του κατηγορητηρίου, και (γ) το εν λόγω πρόσωπο εκπροσωπήθηκε από αυτεπαγγέλτως διορισθέντα δικηγόρο καθ’ όλη τη διάρκεια της ένδικης διαδικασίας που διεξήχθη ερήμην του, εφόσον, αφενός, οι αρμόδιες αρχές αξιοποίησαν όλα τα μέσα στα οποία μπορούσαν ευλόγως να προσφύγουν για να εντοπίσουν τον ερήμην καταδικασθέντα πριν από τη δίκη του και, αφετέρου, ο ερήμην καταδικασθείς είτε ενημερώθηκε εγκαίρως σχετικά με τις συνέπειες της μη παράστασης είτε έδωσε, κατά τρόπο μη επιδεχόμενο αμφισβήτηση, στον δικηγόρο που διορίστηκε αυτεπαγγέλτως για την υπεράσπισή του εντολή να τον εκπροσωπήσει, εν τη απουσία του, ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου.


Σύνδεσμος

ΔΕΕ της 20.5.2025, C-135/25, αίτηση προδικαστικής παραπομπής, M. S. T. - Πλήρες κείμενο »